تشخيص اوتیسم در نوزادان، از چه سنی می توان اختلال طیف اوتیسم را تشخیص داد؟

شناسایی اوتیسم در نوزادان

اوتیسم با نشانه های مختلفی خودش را نشان می دهد.تشخیص اوتیسم در نوزادان هم ممکن است، چون اختلال طیف اوتیسم از بدو تولد می تواند همراه فرزند شما باشد. این اختلال در بنیادی ترین ساختارهای رشد و توسعه ی کودک مانند یادگیری حرف زدن، بازی کردن و معاشرت با دیگران دخیل است. 

۱۵ سال پیش، سن ۲ سالگی برای تشخیص ریسک ابتلا به اوتیسم در نظر گرفته می شد ولی امروزه ۲ سالگی برای تشخیص بسیار دیر است.

نشانه های اوتیسم بسیار وسیع است و به مراتب اثرات آن نیز بسیار است. برخی کودکان مبتلا به اوتیسم نشانه هایی خفیف دارند و برخی دیگر از مشکلات بسیار بیشتری رنج می برند.

ولی هر کودک مبتلا به اوتیسم در سطحی از این اختلال  در سه حوزه ی مختلف رنج می برد:

• معاشرت کردن گفتاری و غیر گفتاری
• ارتباط برقرار کردن با دیگران و دنیای اطراف
• فکر کردن و رفتارکردن منعطفانه

ممكن است که نظرات متفاوتی در باب دلایل بروز اوتیسم وجود داشته باشد ولی همه ی پزشکان و متخصصین همه در اینکه تشخيص زودهنگام اوتیسم بسیار اهمیت دارد هم صدا هستند. ممکن است کودک در سنین پایین نشانه های تشخیصی را نشان ندهد، مهم این است که هیچ وقت امید خود را برای بهبود در روند اختلال از دست ندهید.

شناسایی ریسک اوتیسم با تست های ژنتیکی

با انجام تست اختلالات ژنتیکی یا تست جامع ژنتیکی تلنت ایکس پلاس می توان از بدو تولد فرزند به این احتمالات پی برد. با تشخيص ریسک های موجود در ساختار ژنتیک می توان از متخصصین حوزه ی روانشناسی برای داشتن بستری مناسب برای کودک تلاش کرد تا رشد و تکامل او به دور از عواقب این اختلال باشد. یادمان باشد که با تشخیص در سنین پایین تر، فرصت طلایی برای رشد از دست نمی رود.

داستان یک نوزاد یکساله و اوتیسم

پدر و مادر یک نوزاد دختر یک ساله ی سالم با نگرانی در مورد رشد فرزند به یک مركز مراجعه می کنند. نوزاد یک ساله ی آن ها کارهایی را که فرزند دیگرشان در همین سن انجام می داد، انجام نمی دهد. برای مثال این نوزاد نمی تواند به چهره های متفاوت آن ها زمانی که با او بازی می کنند، واکنش نشان دهد. پدر و مادر سعی کرده اند که با اسباب بازی های مختلف، موسیقی و یا بازی های متفاوت با فرزندشان ارتباط برقرار کنند ولی او به هیچ یک از این ها علاقه ای نشان نمی دهد و یا لبخند نمی زند. در واقع خیلی کم ارتباط چشمی برقرار می کند.

با اینکه شنوایی نوزاد چک شده و کاملا سالم است ولی او نمی تواند آواهایی را که معمولا بچه ها در این سن تقلید می کنند، تولید کند. حتی زمانی که پدر و مادر اسم او را صدا می زنند، واکنشی نشان نمی دهد. برای تشخیص اوتیسم در نوزادان معمولا باید نزد یک متخصص برود.

زنگ خطر تشخیص اوتیسم در نوزادان

برای تشخیص اوتیسم در نوزادان پدر و مادر با مشاهدات رقتاری فرزند می توانند نشانه های اولیه ی اختلال اوتیسم را شناسایی کنند. والدین با مشاهده ی دقیق و بدون پیش فرض رفتار فرزند و نیز آگاهی درست در مورد رفتارهای معمول و نشانه های انواع اختلالات می توانند در تشخیص درست این اختلالات کمک کنند.

• مانیتور کردن پیشرفت کودک

اوتیسم در حوزه های مختلف رشد خود را بروز می دهد. با مشاهده ی دقيق در لحظات حساس و مهم اجتماعی، احساسی و عملکردی ممکن است بتوانید نشانه های اولیه ی اختلال طیف اوتیسم را شناسایی کنید. با اینکه اختلالات رشدی صرفا به اوتیسم ختم نمی شود ولی از جمله مهم ترين مسائل فرزند هستند.

• اگر نگرانی در زمینه ی اوتسیم دارید، وارد عمل شوید.

هر کودکی مسیر رشدی خود را دارد. پس اگر فرزند شما دیر حرف زد و یا دیر قدم برداشت، نگران نشوید. وقتی در مورد رشد و پیشرفت سالم صحبت می کنیم، نمودارهای مختلفی وجود دارد. ولی اگر فرزند شما به اهداف های مشخص شده در طول رشد نرسید و یا شما متوجه نشانه هایی شدید، هرچه سریعتر با متخصصین مشورت کنید.

• به فلسفه ی صبر می کنم ببینم چی میشه! تن ندهید.

ممكن است خیلی ها به شما بگویند نگران نباشید و یا صبر کنید تا ببینید که چه می شود. باید بگوییم که از دست دادن زمان بدترین اشتباه است. با این کار شما زمان طلایی برای کمک و پیشرفت فرزند را از دست می دهید. حتی اگر تاخیر تکاملی در فرزند شما به هر دلیل دیگری جز اوتیسم باشد، نیازمند کمک و قرار دادن زمان و انرژی بیشتری برای بهبود است. این را هم در نظر داشته باشید که تاخیر تکاملی عواقبی را برای فرزند به همراه خواهد داشت.

• به غرایز خود اطمینان کنید.

بسیار پیش آمده که حتی پزشکان حاذق و سرشناس، خط قرمزهای تاخیر تکاملی را ندیده گرفته و یا از آن ها بسادگی می گذرند. اگر غریزه ی شما به شما می گوید که این نشانه ها را جدی بگیرید و یا این دغدغه را دارید، حتما به دنبال پیدا کردن جواب درستی برای سوالتان باشید. می توانید از متخصصین این حوزه و یا تست های ژنتیکی بهره بگیرید.

پسرفت در هر زمینه ای از زنگ خطرهای مهم اختلال اوتیسم است.

بعضی کودکان مبتلا به اختلال طیف اوتیسم در ابتدا از مهارت های ارتباطی خوبی برخوردار هستند ولی بین ۱۲ تا ۲۴ ماهگی دچار پسرفت می شوند. برای مثال کودکی که قادر به گفتن کلمات مامان و یا بالا بوده، دیگر هیچ حرفی نمی زند. ممکن است کودک مهارت های اجتماعی مانند بازی کردن و یا بای بای کردن را دیگر انجام ندهد.

هرگونه از دست دادن تکلم، آواهای مختلف، حالت های چهره و یا مهارت های اجتماعی باید خیلی جدی گرفته شود. پسرفت های شدید یک خط قرمز اختلال اوتیسم است.

نشانه های اختلال طیف اوتیسم در نوزادان و خردسالان

برای تشخیص اوتیسم در نوزادان، روند درمان با توجه به جوان بودن مغز بسیار موفق خواهد بود. ولی باید بدانید که تشخیص اوتیسم تا ۲۴ ماهگی با روش های روانشناسی و از روی نشانه های رفتاری بسیار دشوار است. به همين علت امروزه از تست های ژنتیکی برای تشخیص احتمال ابتلا به این اختلال هم استفاده می شود. 

اگر قبل از ۱۸ ماهگی تشخيص اختلال اوتیسم داده شود، با درمان های ویژه و کارکردن مداوم متخصصین و والدين می توان امیدوار بود که مغز به عملکرد عادی بازگردد.

اولين نشانه های اوتیسم در نبود رفتارهای نرمال است، نه در وجود رفتارهای غیرعادی. خیلی وقت ها مشاهده کرده ایم که نشانه های اوتیسم به صورت اشتباه توسط والدين برداشت می شود. در واقع سكوت فرزند را به اینکه بچه ی بسیار آرامی است، مستقل است و ماديات یا همان اسباب بازی ها را نادیده می گیرد، تعبیر می کنند.

اگر در رفتار نوزاد دقیق شوید و بدانید که باید چه رفتارهایی برای شما زنگ خطر باشد، آن وقت می توان به تشخیص زودتر اوتیسم رسید. بعضی از نوزادان اوتیستیک به بغل کردن یا اینکه کسی بخواهد آن ها را بغل کند، واکنشی نشان نمی دهند. نوزادان اوتیستیک معمولا در هنگام شیر خوردن، از برقراری تماس چشمی با مادر خودداری می کند.

• در خانواده هایی که یکی از اقوام اوتیستیک است، پیشنهاد می شود قبل از بارداری با متخصص ژنتیک مشورت کنند، و یا نوزاد آن ها تست ژنتیکی مربوطه را انجام دهد. 

نشانه های اولیه تشخیص اوتیسم در نوزادان

راه های تشخیص اوتیسم در نوزادان کارهای معمول است که انجام نمی دهد مانند :

• برقراری تماس چشمی، نگاه کردن به مادر در هنگام شیر خوردن و یا لبخند زدن
• واکنش به اسم خود و یا واکنش به یک صدای آشنا
• دنبال کردن اشیا با نگاه و یا دنبال کردن حالت های صورت شما وقتی به چیزی اشاره می کنید.
• اشاره کردن و یا بای بای کردن و یا هر مدل بدنی که برای ارتباط گرفتن استفاده می شود.
• درآوردن صداها مختلف برای اینکه به او توجه شود.
• واکنش نشان دادن به بغل شدن و یا اینکه برای بغل کردنش تلاش می کند.
• اداها و حالت های چهره ی پدر و مادر و یا سایرین را تقليد می کند.
• بازی کردن با سایرین و یا نشان دادن علاقه و شادی به دیگران
• اگر پدر یا مادر آسیب ببیند یا ناراحت شود، متوجه شده و حالات نوزاد تغییر می کند.

نشانه های مهم تشخیص اوتیسم در نوزادان

علاوه بر شناسایی اوتیسم در نوزادان با بررسی نشانه های اولیه، علایمی وجود دارد که به صورت واضح در پیشرف ت تکاملی نوزادان در ما های اولیه زندگی او قابل تشخیص است.

نشانه های اوتیسم در کودکان زیر دوسال

این موارد در رشد و تکامل نوزاد خط قرمز محسوب شده و باید فورا به متخصص مراجعه شود:

۶ ماهگی:

خنده ی واضح یا سایر حالت های چهره که نشان دهنده ی صمیمیت و خوشحالی باشد

۹ ماهگی:

پاسخ ندادن به صداها، خنده ها و سایر حالت های چهره، تلاش نکردن برای درآوردن صداهای هرچند نامفهوم

۱۲ ماهگی: 

کم توجهی به شنیدن صدای اسمش

عدم تقليد صداهای نامفهوم و یا گفتن کلمات بچگانه

نشان ندادن حالت های مختلف، مانند اشاره کردن، نشان دادن، بای بای کردن و این موارد

۱۶ ماهگی:

عدم گفتن كلمات

۲۴ ماهگی: 

عدم گفتن عبارات دوکلمه ای که کلمات آن تکراری یا مشابه نباشند.

عدم نگاه کردن به افراد در هنگام بازی و یا شادی

نشانه ها و علایم اوتیسم در کودکان بالای ۲ سال

با بزرگ شدن کودک، نشانه های اختلال اوتیسم بسیار گسترده می شود. اما بطور کلی می شود نشانه ها و علایم را در دسته های مختلف مانند ارتباط اجتماعی، توانایی تکلم و زبان آموزی، برقراری ارتباط غیرکلامی و رفتارهای غیرقابل تغییر قرار داد.

نشانه های اوتیسم در برقراری ارتباط اجتماعی

• علاقه نشان ندادن و یا واکنش نشان ندادن به سایر مردم و آنچه در اطراف او اتفاق می افتد.
• نمی دان چگونه با بقیه بازی کند و یا دوست شود.
• وانمود نمی کند که در حال بازی است و یا در بازی های گروهی شرکت نمی کند. از بقیه تقلید نمی کند و یا به روش های خلاقانه از اسباب بازی هایش استفاده نمی کند.
• برای فهمیدن احساس خود و یا بیان آن احساس دچار مشکل می شود.
• وقتی دیگران با او صحبت می کنند، گوبا که صدای آن ها را نمی شنود.
• علایق خود و دست آوردهایش را با دیگران به اشتراک نمی گذارد. مثلا نقاشی یا اسباب بازی ها

برقراری ارتباط اجتماعی در ساده ترين حد برای کودکان اوتیستیک بسیار دشوار است. بیشتر این کودکان تنهایی را ترجیح می دهند و سعی می کنند جدا از دیگران باشند.

نشانه های اوتیسم در تكلم و زبان آموزی

• سخن گفتن با تن صدای غیر معمول و یا داشتن ریتم عجیب، مثلا تمامی جملات به سبک پرسشی بیان شود.
• تكرار چند باره ی عبارات، بدون آنکه در این عبارت مضمون برقراری ارتباط با دیگران داشته باشد.
• پاسخ دادن به سوال با پرسیدن سوال، تا اینکه بخواهد جواب سوال باشد.
• استفاده از زبان با دستور زبان اشتباه، مثلا بیان خواسته های خودش با استفاده از سوم شخص
• برای بیان نیازها یا خواسته ها مشکل دارد.
• مسیرهاو دستورها و یا سؤالات را متوجه نمی شود.
• آنچه به معنای واقعی کلمه به او گفته می شود را متوجه می شود. تغییر لحن و یا وجود شوخی در لحن را نمی تواند درک کند.

کودکان اوتیستیک معمولا دیرتر شروع به صحبت می کنند و در تکلم دچار مشکل هستند.

نشانه های اوتیسم در ارتباط غیرکلامی

• برقرار نکردن تماس چشمی
• داشتن حالات چهره ای که مناسب آنچه می گوید، نیست.
• عدم توانایی درک حالات چهره و بدن سایر افراد مانند تن صدا
• داشتن حالات بدن یا چهره ی محدود، مانند اشاره کردن. ممکن است حالات او ربات گونه به نظر برسد.
• واکنش نشان دادن غیرمعمول به صداها، بوها، مناظر و سطوح مختلف. ممكن است بسیار حساس به صداهای بلند باشد. می تواند به رفت و آمد دیگران بی اعتنا باشد.
• داشتن حالت بدن غیرعادی، دست و پا چلفتی بودن و یا راه رفتن غیرعادی، مانند راه رفتن روی انگشتان پا.

کودکان مبتلا به اوتیسم بدليل محدودیت در ارتباط غیرکلامی نمی توانند بخوبی با دیگران معاشرت کنند.

نشانه های غیرمنعطف بودن در اوتیسم

• دنبال کردن روتين های مشخص، مثلا رفتن به مدرسه همیشه از یک مسیر خاص
• وقتی تغییری در محیط یا برنامه ها ایجاد شود، به مشکل برمی خورد. برای مثال تغییر در مبلمان منزل یا ساعت خواب او را آشفته می کند.
• وابستگی شدید و غیرمعمول به اسباب بازی ها و یا اشیا مانند کلید، پریز برق و یا دستبند.
• علایق محدود که معمولا شامل اعداد و یا نمادها می شود. برای مقال حفظ کردن تاريخ و رویدادها، برنامه ی قطارها مترو و یا جدول بازی های ورزشی.
• تماشا کردن اشیای در حال حرکت برای زمان طولانی مانند حرکت پنکه و یا تمرکز بر روی بخش خاصی از یک شی مثل چرخ ماشین اسباب بازی.
• تكرار چند باره ی حركات مثل دست زدن، لرزیدن و یا چرخیدن. محققین این حوزه می گویند که این حرکات به کودکان اوتیستیک آرامش می دهد.

کودکان مبتلا به اختلال طیف اوتیسم، معمولا سخت گیر، غیرمنعطف و معمولا دچار وسواس در رفتار، علایق و فعاليت ها هستند.

رفتارهای شایع تکراری در مبتلایان به اختلال طیف اوتیسم

• دست زدن
• حرکت به سمت عقب و جلو پیوسته
• چرخیدن در یک دایره
• لرزش انگشت
• خيره شدن به چراغ
• تکان دادن سر
• حرکت دادن انگشتان در جلوی چشم ها
• خم کردن گوش ها
• خراشیدن
• چیدمان خاص اسباب بازی ها
• چرخش اشیا
• چرخش نرخ
• تماشای اشیای متحرك
• پریز برق
• تكرار كلمات یا آواها

دلایل اوتیسم در نوزادان

امروزه بیشتر متخصصین بر این باورند که دلیل اصلی اوتیسم ساختار ژنتیک فرد است. در کنار ژنتیک عوامل محیطی هم تاثیرگذار هستند.

ممكن است نوزادی با احتمال ابتلا به اوتیسم به دنیا بیاید ولی اتفاقات یا شرایط محیطی طوری باشد که بروز اختلال در این کودک رخ بدهد. یا ممکن است نوزادی که ریسک اوتیسم را دارد در محیطی قرار بگیرد که هرگز درگیر اختلال اوتیسم نشود.

ریسک های بارداری تاثیرگذار در اوتیسم

• مصرف داروها ضد افسردگی، بخصوص در ۳ ماه اول
• تغذيه ی نامناسب بخصوص در اوایل بارداری، از جمله کمبود اسید فولیک
• سن پدر و مادر
• عوارض بعد از تولد مانند وزن کم در هنگام تولد یا کم خونی نوزاد
• عفونت مادر در دوره ی بارداری
• در معرض مواد شیمیایی قرار گرفتن در دوره ی بارداری