دقیقا چه چیز باعث شده فکر کنید که فرزند شما دچار اختلال ارتباط اجتماعی – Social Communication Disorder – است؟ حتما سوال های زیادی در ذهنتان شکل گرفته است؛ بهتر است کمی با اختلال پراگماتیک آشنا شویم تا جواب بخشی از سوال هایتان را دریافت کنید.
اختلال ارتباط اجتماعی که به اختصار SCD خوانده می شود، در گذشته با اسم نقص گفتاری پراگماتیک شناخته می شده است. کودکانی که مبتلا به اختلال ارتباط اجتماعی هستند، در بیان گفتار خود به صورت واضح و مناسب با نرم جامعه دچار مشکل هستند.
آن ها در ساختار مکانیکی گفتار – تلفظ کردن و ساخت جمله – مشکلی ندارند اما شرکت کردن در یک گفتگو اغلب برای آن ها دشوار است. این امر منجر می شود که امر دوست یابی، برقراری ارتباط و حضور در مدرسه برای آن ها آزار دهنده باشد.
اگر شما فرزندی با اختلال ارتباط اجتماعی دارید، راه های زیادی برای کمک کردن و بهبود مهارت های ارتباطی او وجود دارد. در اینجا به برخی ویژگی های این اختلال و برخی از راهکارها اشاره می کنیم.
اختلال ارتباط اجتماعی یا پراگماتیک چیست؟
کودکان مبتلا به SCD با پیروی از قوانین گفتاری (قوانینی ناگفته ای که در لایه های زیرین گفتار نهفته است و باعث ایجاد ارتباط می شود) مشکل دارند. آن ها نمی توانند یک مکالمه را دنبال کنند، برخی از آن ها تنها یک بعد مکالمه را می توانند دنبال کنند و در طول مکالمه بارها مکالمه را قطع می کنند؛ همچنین برخی دیگر از داشتن مکالمه پرهیز می کنند.
مطلب پیشنهادی: اختلال گفتاری و درمان لکنت زبان
این رفتار به دلیل اینکه این کودکان گستاخ هستند و یا والدین آن ها نحوه ی ارتباط اجتماعی را به آن ها یاد نداده اند، نیست؛ بلکه دلایل دیگری مثل مشکلات ژنتیکی نیز در این اتفاق دخیل است. یادگیری مدل ارتباط اجتماعی برای کودکان مبتلا به SCD دشوار است.
یکی از نشانه های اصلی اوتیسم، مهارت های ارتباط اجتماعی ضعیف است. به همین دلیل بسیاری از متخصص ها، کودکانی را که دچار اختلال ارتباط اجتماعی هستند، برای تست اوتیسم هم کاندید می کنند. ولی تحقیقات جدید انجمن روانشناسی آمریکا نشان داده است که بسیاری از کودکان با SCD دچار اوتیسم نیستند و نشانه هایی مانند تکرار رفتارها و یا عدم توجه را ندارند.
درباره تاثیر عقب ماندگی ذهنی بر روابط اجتماعی بخوانید.
اختلال ارتباط اجتماعی چقدر رایج است؟
اینکه چند درصد از نوزادان متولد شده به این اختلال دچار می شوند، مشخص نیست؛ اما مطالعات نشان داده است که بین 5 تا 15 درصد از هر 10 هزار نوزاد مبتلا به SCD هستند.
دلایل ابتلا به پراگماتیک چیست؟
اصلی ترین دلیل پراگماتیک، ژنتیک فرد است. احتمالا ابتلا به این اختلال در کودکانی که یکی از بستگان درجه یک آن ها به اختلال ارتباط اجتماعی مبتلا است؛ 2 تا 3 برابر دیگران است. با مطالعه ی دوقلوهایی که جدا از هم بزرگ شده اند، دانشمندان به این نتیجه رسیده اند که اگر یکی از قل ها به ارتباط اجتماعی مبتلا باشد، احتمال ابتلای قل دیگر به این اختلال 50% بیش از حد متوسط است.
جالب است بدانید که احتمال بروز این اختلال در بین نوجوان هایی که در دوره ی کودکی ارتباط عاطفی مناسبی با مادر خود نداشته و احساس عدم امنیت داشته اند، دو برابر بیشتر از افراد عادی است.
نشانه های اختلال ارتباط اجتماعی
هریک از ما گاهی با موقعیت های اجتماعی دشوار و اذیت کننده، دست و پنجه نرم می کنیم؛ اما برای کودک مبتلا به SCD ، قرارگرفتن در موقعیت های اجتماعی یک چالش هر روزه است. ممکن است فرزند شما در طول مکالمات خود حرف های غیرمرتبط و نامناسب بزند و یا مکالمه را بارها قطع کند.
برای این کودکان درک قوانین ساده ی مکالمه بسیار سخت است؛ در ادامه به چند مورد از دغدغه های کودک مبتلا به SCD در برقراری ارتباط اشاره می کنیم:
چگونه مکالمه را شروع کند؟
چگونه گوش دهد؟
چگونه سوال بپرسد؟
چگونه حول محور موضوع مکالمه صحبت را ادامه دهد؟
چگونه بفهمد که مکالمه چه زمانی پایان یافته است؟
نشانه های اختلال ارتباط اجتماعی از اولین سال های کودکی قابل مشاهده است؛ با این حال ممکن است تا زمان مدرسه رفتن کودک، نتوان آن ها را به راحتی تشخیص داد. البته در اینجا باید بگوییم که با تست های ژنتیکی امروزه این اختلال از بدو تولد قابل شناسایی است.
علایم اختلال پراگماتیک
- تاخیر در رسیدن به نقاط عطف زبان مادری (کودکان مبتلا به پراگماتیک، در یادگیری قوانین زبان مادری از همسالان خود کندتر عمل می کنند.)
- تمایل بسیار کم به برقراری ارتباط اجتماعی
- خارج از موضوع صحبت کردن و منحصر کردن مکالمه
- مکالمه را با همه ی افراد به یک مدل انجام دادن (با دوست و والدین و یا سایر افراد، به یک سبک و سیاق صحبت می کنند. طرز صحبت با توجه به موقعیت های مختلف تغییر نمی کند، در کلاس درس و در محل بازی مدل صحبت کردن یکسان است.)
- مشکل در نتیجه گیری و درک حرف هایی که واضح مطرح نمی شوند.
- در هنگام شروع مکالمه با افراد ناآشنا، اطلاعات اولیه ی لازم را راحت دریافت نمی کنند.
- سعی در ادبی صحبت کردن و عدم درک طنز و دستورات ادبی
- مشکل در درک ارتباط غیرکلامی مانند حالت چهره ی افراد در هنگام صحبت کردن
اختلال های شبیه به پراگماتیک
چه مهارت هایی تحت تاثیر اختلال ارتباط اجتماعی هستند؟
مهارت های آکادمیک
اختلال SCD باعث می شود که کودکان در خواندن مطالب و در نوشتار دچار مشکل شوند. این کودکان اغلب می توانند کلمات را به راحتی هجی کنند و صداهای حروف را بشناسند ولی برای درک مطلب، جنگی درونی دارند. به همین دلیل، معمولا این اختلال در کودکان، در سطوح پایین ابتدایی تا زمانی که یادگیری خواندن و نوشتن کنند، آشکار نمی شود.
مهارت های اجتماعی
دوست یابی و نگه داشتن دوستان برای کودکان مبتلا به SCD دشوار است. آن ها بدون غرض ممکن است سایر کودکان را برنجانند.
کودکان مبتلا به اختلال ارتباط اجتماعی معمولا دچار اختلالات دیگری مانند ADHD یا بیش فعالی هم می شوند. عدم داشتن مهارت های ارتباط اجتماعی منجر به ناامیدی و فرسایش روان این کودکان می شود.
چه اختلالاتی با اختلال اضطراب اجتماعی مرتبط هستند؟
اوتیسم
کودکان مبتلا به اوتیسم نسبت به بسیاری از موضوعات بی تفاوت هستند و از خود علاقه ای نشان نمی دهند. آن ها معمولا حرکات روتینی را انجام می دهند و تغییر در این روتین ها آن ها را آزار می دهد. کودکان مبتلا به اوتیسم از روابط بین فردی و نیز در سطوح آکادمیک می توانند آسیب ببینند. در ادامه به چند نمونه از شباهت های افراد مبتلا به اوتیسم و پراگماتیک اشاره می کنیم:
- دوری از جمع
- تمایل زیاد نسبت به تنهایی
- کم حرف بودن
- احساس شرم دائمی
مشکلات خواندن
در بین کودکان با اختلال پراگماتیک دشواری در خواندن رایج است. برای مثال، در تفسیر تفاوت های ظریف در زبان دچار مشکل هستند و درک مطلب برای آن ها دشوار است.
ADHD
تحقیقات نشان داده اند که کودکان دچار اختلال ارتباط اجتماعی بیشتر به اختلال عدم توجه و بیش فعالی و نیز مشکلات در برقراری روابط اجتماعی مبتلا می شوند. چون بسیاری از کودکان اختلال بیش فعالی و پراگماتیک را باهم دارند؛ می توان گفت که عدم توانایی در استفاده ی مناسب از زبان در برقراری ارتباط می تواند نشانه ی ADHD باشد.
