بلاگ

اخیرا کلیدهای خود را جا می‌گذارید؟ اسامی افراد یا مکان‌ها را فراموش می‌کنید؟ یا به طور کلی به دنبال تست حافظه‌ ایی هستید که توانایی و ظرفیت خود را در این زمینه بسنجید؟ مهم است بدانید یکی از پیچیده ترین عملکردهای مغز، حافظه است که بخش مهمی از زندگی ما را در برگرفته است.

به همین دلیل برای شناخت انواع حافظه و ظرفیت‌‌های آن‌ها، دانشمندان تست‌‌های حافظه و اصطلاحاتی ابداع کرده‌اند. حافظه چیست؟ حافظه کوتاه مدت و بلندمدت چه تفاوت‌هایی دارند؟ چطور از ظرفیت حافظه خود مطلع شویم؟  در این مقاله به سوالات این چنینی پاسخ داده‌ایم. تا انتها همراه ما باشید.

حافظه چیست؟

اطلاعات، تجارب و دانشی که از محیط اطراف به دست می‌آوریم، به مرور در حافظه ذخیره می‌شود؛ در صورت نیاز می‌توانیم دوباره آن‌ها را به خاطر بیاوریم.  با این حال، قوه حافظه پیچیده تر از آن چیزی است که به نظر می‌رسد.  بعضی چیزها برای همیشه با ما می‌مانند و مواردی هم پس از مدتی فراموش می‌شوند.

به عنوان مثال، ممکن است اطلاعاتی از کتاب علوم دوران راهنمایی را به یاد بیاوریم اما نتوانیم نام خانوادگی بهترین دوست خود را از کلاس سوم به یاد بیاوریم! فرایند شکل گیری حافظه شامل رمزگذاری، ذخیره، نگهداری و در آخر یادآوری اطلاعات و تجربیات گذشته است. حافظه انواع مختلفی دارد که کاربردهای آن‌ها متفاوت هستند. در ادامه بیشتر به آن می‌پردازیم.

انواع حافظه

سال‌هاست که محققان و کارشناسان درباره طبقه‌بندی خاطرات بحث کرده‌اند. چیزی که اکثر مردم می‌توانند روی آن اتفاق نظر داشته باشند این است که انسان ها حداقل سه دسته کلی از حافظه دارند. همه انواع دیگر حافظه معمولاً در این سه دسته اصلی قرار می‌گیرند.

رایج ترین این طبقه بندی‌ها، حافظه کوتاه مدت، حافظه بلند مدت و حافظه حسی است. همچنین محققان روش‌هایی ابداع کرده‌اند که از طریق تست حافظه، ظرفیت و توانایی افراد را  در این زمینه بررسی کنند. در ادامه به بیشتر به آن می‌پردازیم.

مقاله جدید مای اسمارت ژن درباره فراموشی و کم شدن حافظه است؛ کافیه برای مطالعه روی عبارت “آلزایمر در جوانی” کلیک کنید.

1. حافظه حسی

به حافظه‌ایی بسیار کوتاه تر از حافظه کوتاه مدت، حافظه حسی (Sensory memory) گفته می‌شود که توسط اندام‌های حسی دریافت و پردازش می‌شوند.این نوع حافظه مدت زمان کمتری (به طور معمول 1 ثانیه) اطلاعات را ذخیر می‌کند.

ما در طول زندگی حجم عظیمی از اطلاعات را از طریق حواس پنجگانه (بویایی، چشایی، لامسه، بینایی، شنوایی) جذب می‌کنیم.  با اين حال، تنها اطلاعاتى که مورد توجه ما قرار مى‌گيرند، حفظ مى‌شوند. به‌ عبارت دیگر آن بخش از اطلاعات موجود در حافظه‌ی حسى که مورد توجه ما قرار مى‌گيرند وارد حافظه‌ کوتاه‌مدت مى‌شوند، ولى بقيه‌ی اطلاعات از اين حافظه حذف يا فراموش مى‌شوند.

2. حافظه کوتاه مدت

حافظه کوتاه مدت short term memory))  که به عنوان حافظه اولیه یا فعال هم شناخته می‌شود، مقدار کمی از اطلاعات را در ذهن نگه می‌دارد. این نوع حافظه برای عملکرد روزانه ضروری است، به همین دلیل است که حافظه کوتاه مدت ضعیف می‌تواند  تجربه‌ایی خسته کننده و حتی ناتوان کننده باشد.

حافظه کوتاه مدت دارای 3 جنبه کلیدی است:

• ظرفیت محدود (فقط بین 4 تا 9 مورد را در یک زمان در حافظه ذخیره می‌کند)
• مدت زمان محدود ( اگر اطلاعات دریافتی وارد حافظه بلند مدت نشود، ذخیره سازی اطلاعات مدت زمان کمی در حافظه باقی می‌مانند.)
• رمزگذاری ( اطلاعات دریافتی به ساختاری تبدیل می‌شوند که در مغز ذخیره شوند. داده‌ها در حافظه کوتاه مدت، در درجه اول به صورت صوت رمزگذاری می‌شوند)

(بیشتر…)

معمولا پدر و مادرها عادت دارند که فرزندشان را بخاطر نقص های احساسی سرزنش کنند. ولی وقتی درمورد همدلی صحبت می کنیم، خود والدین تا حدی مسئول هستند. دانشمندان همدلی 46861 نفر را بررسی کردند و به آنالیز DNA آن ها با استفاده از تست های ژنتیکی انجام شده در شرکت 23andme پرداختند. آن ها به این نتیجه رسیدند که ژنتیک هر فرد، میزان بخش توجهی از اینکه هر یک از ما چه دریافتی از احساسات افراد دیگر داریم را توضیح می دهد. این تحقیقات نشان می دهد که توانایی خواندن و درک احساسات دیگران به سادگی با نگاه کردن به چشمان آن ها تحت تاثیر ژن ها صورت می گیرد.

در تعریف همدلی، دو بخش وجود دارد:

توانایی در شناخت فکر و احساس فرد دیگر و توانایی در پاسخ احساسی مناسب به تفکرات و احساسات دیگری. بخش اول را همدلی شناختی و بخش دوم را همدلی عاطفی می گویند.

در گذشته که به سنجش هوش هیجانی یا عاطفی – EQ – افراد می پرداختند، دو بخش همدلی را ارزیابی می کردند.

آزمایش ژنتیک

مطالعات بر روی ساختار ژنتیکی همدلی

در ژورنال روانشناسی مولکولی، مطالعه ای که توسط تیم دانشمندان مرکز تحقیقات اوتیسم دانشگاه کمبریج انگلستان با همکاری 23andme برپایه ی همدلی شناختی انجام شد؛ به چاپ رسیده است. در این مطالعه، شواهدی یافتند که نشان می دهد خواندن، درک و پاسخ به احساسات دیگران – که در برخوردهای اجتماعی حائزاهمیت است – بی شک به ساختار ژنتیک هر فرد مربوط است.

مطالعات در گذشته نشان می دهد که زنان در درک عواطف از مردان ماهرتر هستند. در واقع در ژن های مردان و زنان تفاوتی که به بروز متفاوت صفت همدلی منجر شود؛ وجود ندارد. این تفاوت جنسیتی در بروز این ویژگی به دلایل بیولوژیکی غیر ژنتیکی است؛ مانند ترشح هورمون ها و شرایط اجتماعی متفاوت مردان و زنان. محققین همچنین دریافتند که شاخص بالای همدلی با ریسک ابتلا به اختلال بی اشتهایی عصبی – آنورکسیا – ؛ به ویژه در دوران مدرسه، و نیز بازبودن به تجربیات جدید ارتباط مستقیم دارد.

این تحقیقات، با هدف مطالعات بر روی اوتیسم و ارتباط آن با همدلی ادامه دارد، بخصوص در زمینه ی ژنتیکی همدلی شناختی یا قدرت درک احساسات دیگران.

همدلی، ژنتیک و اوتیسم

با شناخت ژن های همدلی قدم بسیار بزرگی در نوروساینس اجتماعی برداشته شده و یک قطعه به پازل همدلی شناختی اضافه کرده است.

دکتر واریر دانشمند ژنتیکی، سرپرست ژنتیک و ارتباط همدلی و اوتیسم دانشگاه کمبریج

دکتر واریر، مطالعات پسادکترای خود را در رابطه با ژنتیک همدلی و اوتیسم زیر نظر مدیر مرکز تحقیقات اوتیسم در دانشگاه کمریج، پروفسور سیمون بارون کوهن و نیز با کمک پروفسور توماس بورگرون از دانشگاه دیدروت پاریس و انستیتو پاستور انجام می دهد. 

محققین در پروژه ی مطالعاتی ژنوم گسترده – Genome-wide association – با بررسی مارکرهای مختلفی بر روی DNA افراد بسیاری – 10 میلیون واریانت ژنتیکی در این مقاله ذکر شده است – ژنتیکی بودن ویژگی همدلی را تایید کرده اند. این مقاله که در Translational Psychiatry به چاپ رسیده است، در راستای مطالعه ی پیشین بر روی صفت همدلی دوقلو ها بوده است. وقتی که فرد بالغی تظاهر به آشفتگی و ناراحتی می کرد، دوقلوهای همسان واکنش مشابهی نشان می دادند تا دوقلوهای غیرهمسان. این هم سندی دیگر برای تاثیر ژن ها بر سطح همدلی افراد است.

این مطالعات اخیر دریچه های جدیدی را به روی علم ژنتیک و نفوذ ژن ها در رفتارهای انسان باز کرده است.

دکتر دیوید هیندز

پروفسور بورگرون می گوید که البته نباید فراموش کرد که زودرس بودن نوزاد و نیز تربیت بعد از تولد در میزان همدلی نقش بسزایی دارند.

این واقعیت که ژن های ما نقش مهمی در اینکه ما چقدر احساس همدلی می کنیم بازی می کنند، بدین معنا نیست که همدلی کردن در اختیار ما نیست. تنها بخشی از ژنتیک ما در صفت همدلی دخیل است و فاکتورهای غیرژنتیکی محیطی و فرهنگی هم وجود دارند که تاثیر آن ها بر اینکه ما چگونه سایرین را درک  می کنیم و به آن ها واکنش نشان می دهیم، قابل ملاحظه است.