مهم ترین علائم افسردگی چیست؟

علائم افسردگی می‌توانند به صورت گسترده و در ابعاد مختلف زندگی افراد ظاهر شوند و معمولاً در ابتدای بروز، به راحتی قابل تشخیص نیستند. این علائم می‌توانند به تدریج رشد کنند و بر سلامت روانی، احساسی و حتی جسمی فرد تأثیر منفی بگذارند. افسردگی فقط یک احساس موقتی از ناراحتی یا غمگینی نیست؛ بلکه حالتی است که می‌تواند تمام جنبه‌های زندگی فرد را مختل کند و حتی در ساده‌ترین فعالیت‌های روزمره نیز مشکلاتی ایجاد کند.

علائم افسردگی که باید جدی گرفته شود!

افسردگی یک اختلال روانی است که با علائم مختلفی همراه است و می‌تواند بر زندگی فردی و اجتماعی انسان تاثیر چشمگیری بگذارد. علائم افسردگی می‌توانند به صورت جسمی، روانی و حتی رفتاری بروز پیدا کنند. شناخت علائم و درک عمق و پیچیدگی آن‌ها می‌تواند به افراد کمک کند تا درک بهتری از افسردگی به دست آورند و در مسیر بهبود، از حمایت و درمان مناسب بهره‌مند شوند.

این اولین گام برای ایجاد تغییرات مثبت و بازگشت به یک زندگی سالم و پربار است. در ادامه به برخی از علائم شایع افسردگی به تفصیل اشاره می‌کنیم:

علائم روانی و احساسی افسردگی

1. از دست دادن علاقه و لذت (آنهدونیا): یکی از مهم‌ترین علائم افسردگی از دست دادن علاقه به فعالیت‌هایی است که پیش‌تر لذت‌بخش بوده‌اند. ممکن است فرد دیگر از کارهایی که قبلاً برایش مفرح و جذاب بوده‌اند، لذت نبرد و به نوعی بی‌حسی احساسی دچار شود. این احساس می‌تواند با احساس دائمی غم، ناامیدی و یا بی‌ارزشی همراه باشد که به تدریج بر تمام ابعاد زندگی فرد سایه می‌اندازد.
2. احساس غمگینی پایدار: این احساس شامل یک حالت غم و اندوه مداوم است که فرد نمی‌تواند به راحتی آن را از بین ببرد. این غم فراتر از ناراحتی‌های معمولی روزمره است و بدون علت مشخص و برای مدت طولانی باقی می‌ماند. ممکن است فرد بدون هیچ دلیل خاصی دچار این حس شود و حتی نتواند از لحظات خوشایند زندگی لذت ببرد. احساس غمگینی می‌تواند به یک حس عمیق‌تر از پوچی منجر شود که فرد را از انجام فعالیت‌های روزانه باز می‌دارد.
3. احساس پوچی یا بی‌ارزشی: این حس زمانی بروز می‌کند که فرد به‌طور کلی نسبت به خود و زندگیش احساس بی‌معنایی می‌کند. او ممکن است احساس کند که هیچ ارزشی ندارد و کارهایی که انجام می‌دهد بی‌اهمیت هستند. این احساس می‌تواند ناشی از عدم موفقیت در دستیابی به اهداف یا دیدگاه منفی به زندگی باشد. فرد ممکن است فکر کند که زندگی بی‌هدف است و به هیچ چیز اهمیتی ندهد. این حس می‌تواند به خودسرزنشی یا حتی احساس گناه منجر شود.
4. افکار خودکشی یا مرگ: در موارد شدید افسردگی، فرد ممکن است به طور مداوم درباره مرگ فکر کند و یا تمایلاتی برای پایان دادن به زندگی خود داشته باشد. این افکار می‌توانند شامل آرزوی مرگ، طرح‌ریزی خودکشی یا حتی اقدام به آن باشند. این افکار معمولا نتیجه احساس عمیق ناامیدی و ناتوانی در کنار آمدن با مشکلات است. این علامت از شدیدترین و خطرناک‌ترین علائم افسردگی به شمار می‌رود و نیاز به مداخله فوری دارد.

علائم جسمی

1. تغییرات در خواب: افسردگی می‌تواند به دو شکل مختلف خواب فرد را تحت تاثیر قرار دهد: بی‌خوابی یا Insomnia که در آن فرد توانایی به خواب رفتن یا خواب ماندن را ندارد. ممکن است فرد نتواند به راحتی بخوابد، چندین بار در طول شب بیدار شود یا صبح خیلی زود از خواب بیدار شود و دیگر نتواند بخوابد. این کمبود خواب به نوبه خود باعث تشدید احساس خستگی و کم‌انرژی بودن در طول روز می‌شود. حالت دوم خواب بیش از حد یا Hypersomnia است که در آن برخی افراد به جای بی‌خوابی دچار خواب بیش از حد می‌شوند. این افراد ممکن است ساعات زیادی در روز بخوابند، اما همچنان احساس خستگی و کسالت کنند. این وضعیت می‌تواند به کاهش بهره‌وری و احساس انزوا منجر شود.
2. تغییرات اشتها و وزن: افسردگی می‌تواند اشتها و وزن فرد را به طور قابل توجهی تغییر دهدو باعث کاهش یا افزاش آن شود. بسیاری از افراد افسرده علاقه خود را به غذا خوردن از دست می‌دهند. غذاهایی که قبلاً مورد علاقه‌شان بوده‌اند دیگر جذابیتی ندارند و این ممکن است به کاهش شدید وزن، سوءتغذیه و ضعف جسمی منجر شود. در مقابل، برخی افراد ممکن است از غذا به عنوان راهی برای تسکین احساسات منفی استفاده کنند و بیش از حد غذا بخورند. این امر می‌تواند به افزایش وزن و مشکلات مرتبط با آن، مانند چاقی و بیماری‌های مرتبط، منجر شود.
3. خستگی و کاهش انرژی: یکی از بارزترین نشانه‌های افسردگی، خستگی مداوم است. فرد ممکن است بدون اینکه فعالیت فیزیکی زیادی داشته باشد، احساس کند که انرژی‌اش تمام شده است. این احساس خستگی اغلب به گونه‌ای است که حتی انجام کارهای روزمره مانند بلند شدن از تخت یا دوش گرفتن نیز بسیار دشوار می‌شود. این وضعیت می‌تواند بر تمام جنبه‌های زندگی از جمله کار، تحصیل و روابط اجتماعی فرد مبتلا تاثیر بگذارد.
4. مشکل در تمرکز و تصمیم‌گیری: افراد مبتلا به افسردگی ممکن است با عدم تمرکز و توانایی در تصمیم‌گیری روبرو شوند. افراد افسرده ممکن است احساس کنند که همه چیز به کندی پیش می‌رود. ممکن است راه رفتن، صحبت کردن یا انجام کارهای ساده با سرعت کمتری انجام شود. حتی فکر کردن و تصمیم‌گیری نیز ممکن است زمان بیشتری ببرد. این وضعیت که به عنوان “کندی روانی-حرکتی” شناخته می‌شود، می‌تواند باعث خستگی بیشتر و احساس ناتوانی در انجام کارها شود.
5. دردهای جسمی: افسردگی اغلب با دردهای جسمی بدون علت مشخص همراه است. این دردها می‌توانند شامل سردرد، دردهای عضلانی، کمردرد یا دردهای گوارشی باشند. این علائم جسمی ممکن است هیچ علت پزشکی مشخصی نداشته باشند و تنها به دلیل وضعیت روانی فرد بروز پیدا کنند. بدن به دلیل استرس و فشارهای روانی ممکن است به طرق مختلف به این ناراحتی‌ها واکنش نشان دهد.
6. اختلالات جنسی: افراد افسرده ممکن است دچار کاهش میل جنسی شوند. این کاهش میل جنسی می‌تواند به دلیل تغییرات در سطح هورمون‌ها، کاهش انرژی و یا کاهش علاقه کلی به فعالیت‌های روزمره رخ دهد. در برخی موارد، افسردگی ممکن است منجر به اختلالات نعوظ در مردان یا مشکلات دیگر جنسی شود که به نوبه خود می‌تواند باعث اضطراب و استرس بیشتر شود.

علائم رفتاری

1. انزوا و کناره‌گیری از اجتماع: افراد مبتلا به افسردگی تمایل دارند که از محیط‌های اجتماعی دوری کنند. ممکن است از همکاران، دوستان و حتی خانواده خود فاصله بگیرند. این رفتار ناشی از احساس خستگی، غمگینی، و ناامیدی است که باعث می‌شود فرد علاقه‌ای به برقراری ارتباط با دیگران نداشته باشد. در بسیاری از موارد، فرد احساس می‌کند که نمی‌تواند انرژی لازم برای ارتباطات اجتماعی را داشته باشد یا اینکه از درک شدن توسط دیگران ناامید است. این انزوا می‌تواند روابط اجتماعی فرد را به‌شدت تحت تأثیر قرار داده و او را در یک چرخه معیوب انزوای بیشتر قرار دهد که خود افسردگی را تشدید می‌کند.
2. بی‌توجهی به ظاهر و مراقبت‌های شخصی: در افسردگی شدید، افراد ممکن است به ظاهر و بهداشت شخصی خود بی‌توجه شوند. این رفتار ناشی از خستگی مداوم، عدم علاقه به خود و احساس پوچی است. فرد ممکن است از دوش گرفتن، مسواک زدن، یا مرتب کردن لباس‌های خود خودداری کند، چرا که این کارها به نظرش بی‌معنا و بی‌اهمیت می‌آیند. این بی‌توجهی به ظاهر می‌تواند اعتماد به نفس فرد را کاهش دهد و به ایجاد فاصله بیشتر با دیگران منجر شود.
3. کاهش عملکرد در کار یا تحصیل: یکی از نشانه‌های رفتاری افسردگی کاهش عملکرد کاری یا تحصیلی است. فرد ممکن است در تمرکز، حل مسائل و انجام وظایف روزانه دچار مشکل شود. این کاهش عملکرد ناشی از مشکلاتی مانند بی‌حوصلگی، عدم تمرکز، و احساس بی‌انگیزگی است. فرد ممکن است برای انجام کارهایی که قبلا به راحتی از عهده آن‌ها برمی‌آمد، زمان زیادی صرف کند و در نهایت نتواند به طور کامل وظایف خود را انجام دهد. همچنین، احتمال دارد فرد دچار تاخیرهای مکرر یا غیبت از کار یا مدرسه شود که بر عملکرد کلی او تاثیر منفی دارد.

علائم افسردگی در مردان

متاسفانه گاهی به دلایا فرهنگی و اجتماعی مردان کمتر از زنان به دنبال درمان می‌روند و اغلب علائم افسردگی در آن‌ها به اشکالی است که به راحتی قابل شناسایی نیستند. برخی از علائم بارز افسردگی در مردان عبارتند از:

1. تحریک‌پذیری و عصبانیت
2. پرهیز از صحبت در مورد احساسات
3. رفتارهای خطرناک و بی‌پروا
4. دردهای جسمی
5. کاهش میل جنسی
6. انکار و پرهیز از کمک گرفتن
7. افکار خودکشی

علائم افسردگی در زنان

افسردگی در زنان به‌دلیل ترکیب عوامل بیولوژیکی، هورمونی، روانی و اجتماعی می‌تواند متفاوت از مردان بروز کند. علائم افسردگی در زنان به‌طور کلی مشابه علائم افسردگی در مردان است، اما برخی ویژگی‌ها در زنان برجسته‌تر هستند:

1. تغییرات خلق و خوی عاطفی
2. احساس گناه و بی‌ارزشی
3. افزایش یا کاهش وزن
4. تجربه PMSهای دردناک (سندرم‌های پیش از قاعدگی)
5. افسردگی پس از زایمان
6. اضطراب و نگرانی مداوم
7. افکار مرگ یا خودکشی

علائم افسردگی در نوجوانان

گاهی تشخیص افسردگی در نوجوانان به دلیل تغییرات طبیعی مرتبط با بلوغ، دشوار است. نوجوانان افسرده ممکن است علائم خود را به‌گونه‌ای متفاوت از بزرگسالان نشان دهند. در ادامه علائم افسردگی در نوجوانان آمده است:

1. تغییرات خلق و خو: نوجوانان افسرده بیشتر به‌جای غمگینی دچار عصبانیت و پرخاشگری می‌شوند. ممکن است نسبت به مسائل کوچک واکنش‌های بزرگ نشان دهند و در تعامل با دیگران سریع‌تر از کوره در بروند. همچنین برخی نوجوانان ممکن است دچار احساس غم و ناامیدی مداوم شوند. این احساسات می‌تواند به بروز گریه‌های مکرر یا کناره‌گیری از دیگران منجر شود.
2. بی‌علاقگی: نوجوانان افسرده ممکن است علاقه خود را به فعالیت‌های اجتماعی، ورزشی یا سرگرمی‌هایی که قبلا از آن‌ها لذت می‌بردند از دست بدهند. این بی‌علاقگی ممکن است باعث شود که آن‌ها از دوستان، مدرسه و حتی خانواده خود فاصله بگیرند.
3. افت تحصیلی: افسردگی می‌تواند به کاهش تمرکز و کاهش انگیزه برای انجام تکالیف مدرسه منجر شود. نوجوانان ممکن است نمرات پایین‌تری بگیرند یا تمایلی به حضور در کلاس نداشته باشند.
4. کاهش اعتماد به نفس: نوجوانان افسرده ممکن است دچار احساس گناه شدید یا احساس بی‌ارزشی شوند. آن‌ها ممکن است فکر کنند که به اندازه کافی خوب نیستند یا در زندگی شکست خورده‌اند. این احساسات می‌تواند به انزوا و کاهش ارتباطات اجتماعی منجر شود.
5. اجتناب از پذیرفتن مسولیت: نوجوانان افسرده ممکن است مسئولیت‌های روزمره خود مانند تکالیف مدرسه، کارهای خانگی یا فعالیت‌های ورزشی را نادیده بگیرند. این وضعیت به دلیل فقدان انگیزه و انرژی رخ می‌دهد.

لازم به ذکر است اگر برخی از علائم و نشانه‌‌‌‌‌های زیر را در اکثر اوقات روز، تقریباً هر روز، حداقل به مدت دو هفته تجربه کرد‌‌‌‌هاید، ممکن است از دپرشن رنج ببرید.

افرادی که افسرده هستند همه علائم را تجربه نمی‌کنند. برخی از افراد فقط علائم کمی‌را تجربه ‌می‌کنند در حالی که برخی دیگر ممکن است علائم زیادی را تجربه کنند. شدت و فراوانی علائم و مدت زمان ادامه آن‌‌‌‌ها بسته به فرد و بیماری خاص او متفاوت است. علائم نیز ممکن است بسته به مرحله بیماری متفاوت باشد.

عوامل تشدید کننده افسردگی

اختلال افسردگی یکی از شایع ترین اختلالات روانی است. تحقیقات فعلی نشان ‌می‌دهد که افسردگی توسط ترکیبی از عوامل ژنتیکی، بیولوژیکی، محیطی و روانی ایجاد ‌می‌شود.

عوامل خطر عبارتند از:

چه کسانی افسرده می شوند؟

اختلال افسردگی در هر سنی ممکن است رخ دهد، اما اغلب در بزرگسالی شروع ‌می‌شود. افسردگی در حال حاضر در کودکان و نوجوانان رخ می‌دهد، اگرچه گاهی اوقات با تحریک‌پذیری بارزتر از خلق و خوی ضعیف خود را نشان می‌دهد. بسیاری از اختلالات مزمن خلقی و اضطرابی در بزرگسالان با سطوح بالای اضطراب در کودکان شروع ‌می‌شود.

دپرشن به ویژه در میانسالی یا افراد مسن، می‌تواند با سایر بیماری‌‌‌‌‌های پزشکی جدی مانند دیابت، سرطان، بیماری قلبی و بیماری پارکینسون همراه باشد. این شرایط اغلب در صورت وجود افسردگی بدتر ‌می‌شوند.

گاهی اوقات دارو‌‌‌‌های مصرف شده برای این بیماری ‌‌‌‌های جسمی ممکن است عوارض جانبی ایجاد کنند که به افسردگی کمک ‌می‌کند. یک پزشک با تجربه در درمان این بیماری‌‌‌‌‌های پیچیده می‌تواند به تعیین بهترین استراتژی درمانی کمک کند.

درمان افسردگی

افسردگی، حتی در شدیدترین موارد، قابل درمان است. هرچه درمان زودتر شروع شود، موثرتر است. اختلال افسردگی معمولاً با دارو‌‌‌‌ها، روان درمانی یا ترکیبی از این دو درمان ‌می‌شود. اگر این درمان‌‌‌‌‌ها علائم را کاهش ندهند، درمان تشنج الکتریکی (ECT) و سایر درمان‌‌‌‌‌های تحریک مغز ممکن است گزینه‌‌‌‌‌هایی برای بررسی باشند.

دارو برای درمان افسردگی

دارو‌‌‌‌های ضد افسردگی ممکن است به بهبود نحوه استفاده مغز از مواد شیمیایی خاصی که خلق و خو یا استرس را کنترل ‌می‌کنند، کمک کنند. ممکن است لازم باشد قبل از یافتن دارویی که علائم شما را بهبود ‌می‌بخشد و عوارض جانبی قابل کنترلی دارد، چندین داروی مختلف ضد افسردگی را امتحان کنید. دارویی که در گذشته به شما یا یکی از اعضای نزدیک خانواده کمک کرده است، اغلب در نظر گرفته ‌می‌شود.

اثربخشی دارو‌‌‌‌های ضد افسردگی معمولاً بین 2 تا 4 هفته طول می‌کشد و اغلب علائمی مانند مشکلات خواب، اشتها و تمرکز قبل از خلق و خو بهبود می‌یابند، بنابراین مهم است که قبل از نتیجه‌گیری در مورد اثربخشی به دارو فرصت داده شود. اگر شروع به مصرف دارو‌‌‌‌های ضد افسردگی کردید، مصرف آن‌‌‌‌ها را بدون کمک پزشک قطع نکنید.

گاهی اوقات افرادی که دارو‌‌‌‌های ضدافسردگی مصرف ‌می‌کنند، احساس بهتری دارند و سپس خود به خود دارو را قطع ‌می‌کنند و افسردگی دوباره عود ‌می‌کند. زمانی که شما و پزشکتان تصمیم گرفتید که زمان قطع دارو فرا رسیده است، معمولاً پس از یک دوره 6 تا 12 ماهه، پزشک به شما کمک ‌می‌کند تا به آرا‌می‌و با خیال راحت دوز مصرفی خود را کاهش دهید. قطع ناگ‌‌‌‌هانی آن‌‌‌‌ها ‌می‌تواند باعث علائم ترک شود.

عوارض داروهای ضد افسردگی

لطفاً توجه داشته باشید:

• در برخی موارد، کودکان، نوجوانان و جوانان زیر 25 سال ممکن است هنگام مصرف دارو‌‌‌‌های ضد افسردگی، به ویژه در چند هفته اول پس از شروع یا تغییر دوز، افکار یا رفتار خودکشی را افزایش دهند. این هشدار از سوی سازمان غذا و داروی ایالات متحده (FDA) همچنین ‌می‌گوید که بیماران در هر سنی که دارو‌‌‌‌های ضد افسردگی مصرف ‌می‌کنند باید به دقت تحت نظر باشند، به ویژه در چند هفته اول درمان.
• اگر قصد مصرف یک داروی ضد افسردگی را دارید و باردار هستید، قصد باردار شدن یا شیردهی را دارید، با پزشک خود در مورد هر گونه خطر افزایش سلامتی برای شما یا نوزاد متولد نشده یا شیرده خود صحبت کنید.

روان درمانی ‌‌‌‌های مناسب رفع افسردگی

چندین نوع روان درمانی مثل گفت و گو درمانی ‌می‌تواند به افراد مبتلا  کمک کند. نمونه ‌‌‌‌هایی از رویکرد‌‌‌‌های مبتنی بر شواهد خاص برای درمان دپرشن شامل درمان شناختی-رفتاری (CBT)، درمان بین فردی (IPT) و درمان حل مسئله است.

درمان ‌‌‌‌های تحریک مغز

اگر دارو‌‌‌‌ها علائم افسردگی را کاهش ندهند، درمان تشنج الکتریکی (ECT) ممکن است گزینه ای برای بررسی باشد. بر اساس آخرین تحقیقات، ECT ‌می‌تواند برای افراد مبتلا به افسردگی شدید که نتوانسته اند با درمان ‌‌‌‌های دیگر احساس بهتری داشته باشند، تسکین دهد. تشنج الکتریکی ‌می‌تواند درمان موثری برای دپرشن باشد.

در برخی موارد شدید که پاسخ سریع ضروری است یا نمی‌توان از دارو‌‌‌‌ها به طور ایمن استفاده کرد، ECT حتی ‌می‌تواند یک مداخله خط اول باشد.

دیگر انواع درمان‌‌‌‌‌های تحریک مغز که اخیراً برای درمان افسردگی مقاوم به دارو استفاده می‌شوند، شامل تحریک مغناطیسی جمجمه (rTMS) و تحریک عصب واگ (VNS) است.

راه ‌‌‌‌های ر‌‌‌‌هایی از افسردگی

برای رهایی از اختلال افسردگی سعی کنید فعالیت های زیر را وارد زندگی روزمره خود کنید.

• سعی کنید فعال باشید و ورزش کنید.
• اهداف واقع بینانه برای خود تعیین کنید.
• سعی کنید وقت خود را با افراد دیگر بگذرانید و به یک دوست یا خویشاوند قابل اعتماد اعتماد کنید.
• خود را منزوی نکنید و اجازه دهید دیگران به شما کمک کنند.
• صبور باشید، انتظار سریع نداشته باشید. خلق و خوی شما به تدریج بهبود ‌می‌یابد، نه بلافاصله.
• تصمیمات مهم مانند ازدواج یا طلاق یا تغییر شغل را تا زمانی که احساس بهتری داشته باشید به تعویق بیندازید. تصمیمات را با دیگرانی که شما را به خوبی ‌می‌شناسند و دید عینی تری نسبت به موقعیت شما دارند، بحث کنید.
• در مورد افسردگی بیشتر مطالعه کنید.

جمع‌بندی

افسردگی اختلالی پیچیده و چندوجهی است که می‌تواند جنبه‌های روانی، جسمی و رفتاری زندگی افراد را تحت تاثیر قرار دهد. شناخت علائم و درک صحیح از این اختلال، گامی مهم در جهت درمان و بهبود وضعیت روانی است. افسردگی می‌تواند با تغییرات خلقی، کاهش انرژی، انزوای اجتماعی و حتی افکار خودکشی همراه باشد. اهمیت توجه به این نشانه‌ها و اقدام به موقع برای درمان، می‌تواند از تشدید بیماری جلوگیری کند.

استفاده از روش‌های درمانی متنوع، از جمله دارودرمانی، روان‌درمانی و تحریک مغزی در کنار حمایت اجتماعی و فعالیت‌های مثبت می‌تواند به تدریج به بهبود حال روحی فرد کمک کند. درک این موضوع که افسردگی یک بیماری قابل درمان است، نقطه شروعی برای بازگشت به زندگی سالم و رضایتمندانه است.