کج خلقی، مجموعه ای از نوسانات اخلاقی و رفتاری را در بر می گیرد. اختلال کج خلقی دلایل و ریشه های مختلفی می تواند داشته باشد؛ در ادامه مقاله در رابطه با علل بروز نوسان اخلاقی و علائم آن صحبت می کنیم.
کج خلقی فقط به یک رفتار یا واکنش اشاره نمی کند؛ بلکه بیماری های روانی یا رفتاری مثل اختلال افسردگی ماژور، اختلال دوقطبی (شیدایی – سرخوشی، بیش فعالی، خودبزرگ پنداری و خوش بینی غیرواقع بینانه)؛ کج خلقی (احساس افسردگی کم ولی در درازمدت)، سیکلوتومی (اختلال دوقطبی خفیف) و اختلال فصلی را شامل می شود.
اختلالات خلقی چقدر رایج هستند؟
افسردگی شایع ترین نشانه ی داشتن اختلال کج خلقی است. فردی که سابقه ی اختلالات شخصیتی را داشته باشد. احتمال بیشتری برای ابتلا به افسردگی دارد. نوسان خلقی، گروه سنی مشخصی را نمی گیرد! این اختلال رفتاری ممکن در هر سنی و در هر جنسیتی بروز کند. طبق آمار اعلام شده؛ کج خلقی کودکان و کج خلقی مردان رایج تر است.
باید بدانید که متاسفانه ایران در لیست 10 کشور اول افسرده ی جهان است. اختلالات اضطرابی با 15.6 % و اختلالات افسردگی با 12.7% شایع ترین اختلالات روانی در ایران است. مجموعه ی اختلالات خلقی با توجه به آمار مراجعه کنندگان به متخصصین برای درمان 17.3% برای زنان و 11.9% برای مردان از جمعیت ایران است.
انواع اختلالات خلقی
همانطور که به آن اشاره شد؛ اختلال های خلقی و رفتاری انواع مختلفی دارند که در ادامه به رایج ترین آن ها اشاره می کنیم.
- کج خلقی
- افسردگی اساسی
- افسردگی بعد از زایمان
- افسردگی فصلی
- اختلال دو قطبی
- کج خلقی
کج خلقی نوعی اختلال خلقی مزمن است که در رده ی افسردگی قرار می گیرد اما بسیار خفیف تر از افسردگی ماژور است. این نوع از کج خلقی باعث می شود که فرد در بیشتر روزها و ساعت ها، بی حوصله، بد اخلاق، کلافه و حتی غمگین باشد. البته موارد گفته شده را تمام آدم در روزهای مختلف تجربه می کنند؛ اما اگر این رفتارها پیوسته و مداوم، حداقل برای دوسال ادامه پیدا کند؛ فرد باید به پزشک مراجعه نماید و تحت درمان قرار گیرد.
در کودکان و نوجوانان، به دلیل رشد و بلوغ، حداقل یک سال زمان برای کج خلقی در نظر گرفته می شود. اختلال کج خلقی می تواند به تنهایی و یا با سایر اختلالات همراه باشد، البته هرگز با حالات شیدایی و نیمه شیدایی در این نوع اختلال خلقی روبه رو نمی شوید. مانند افسردگی، این اختلال در زنان بیشتر از مردان است. این اختلال وراثتی است بنابراین داشتن سابقه ی خانوادگی اختلال کج خلقی، ریسک ابتلا به این اختلال را در افراد خانواده افزایش می دهد.
نوسان خلقی، پیش از افسردگی ماژور خود را نشان می دهد و ممکن است از سنین کودکی آغاز شود. فاکتورهای عامل این اختلال عبارتند از:
- ژنتیک
- عملکرد غیرعادی مغز در آنالیز احساسات
- استرس های بیش از حد
- گوشه نشینی
- استراتژی ضعیف مقابله با مشکلات و استرس های زندگی
نشانه ها و علائم اختلال کج خلقی
- احساس ناامیدی و مفید نبودن
- مشکلات خواب در شب و یا احساس خواب آلودگی در روز
- اشتهای خیلیکم یا خیلی زیاد
- خستگی مداوم و انرژی پایین
- عدم تمرکز و تصمیم گیری درست
- ناراحت و غمگین بودن
- بی حوصلگی
- پرخاش زیاد برای مسائل کوچک
- عدم اعتماد به نفس و عزت نفس
- تمایل خودکشی و عدم انگیزه برای ادامه زندگی
- نداشتن انرژی برای انجام کارهای روزمره
- اضطراب مداوم
اختلال سیکلوتومی
اختلال دوقطبی باعث تغییر رفتارهای شدید و غیرمعمول در حالات روحی و همچنین کاهش انرژی فرد می شود. این موضوع توانایی فرد برای انجام کارهای روزمره در خانه، مدرسه و محل کار را تحت تاثیر قرار می دهد. سیکلوتومی معمولا به مرحله ابتدایی و شروع اختلال دوقطبی گفته می شود.
در اختلال سیکلوتومی، فرد حداقل برای دو هفته در حالت نیمه شیدایی به سر می برد. فرد مبتلا قدرت و انرژی زیادی را در خود احساس می کند، ولی ارتباط خود را با دنیای واقعی از دست نمی دهد. بیشتر افراد دارای این اختلال احساس سرخوشی دارند و از داشتن انرژی بالای خود لذت می برند.
اختلال دو قطبی، در زن و مرد به یک میزان شایع است. ژنتیک در این نوع اختلال نقش اصلی را بازی می کند. افراد مبتلا، به احتمال زیاد در خانواده ای متولد شده اند که سابقه بیماری دو قطبی در آن وجود دارد. نشانه ها و علائم دو قطبی، در دوران بلوغ یا جوانی بروز پیدا می کنند؛ اما به دلیل خفیف بودن، تشخیص آن کار دشواری است. امروزه با تست های ژنتیکی می توان احتمال بروز اختلال ها را از بدو تولد شناسایی کرد.
راه های درمان کج خلقی
راه های مختلفی برای درمان و کاهش عوارض اختلال های رفتاری وجود دارد. رایج ترین روش های درمان اختلال کج خلقی و سایر اختلالات خلقی به شرح ذیل است:
مراجعه به روانکاو و روانپزشک
- گفتار درمانی
- رفتار درمانی
- مشاوره
مصرف دارو
- داروهای ضد افسردگی
- آرامبخش
- تثبیت کننده رفتار و خلق وخو
و سایر داروهایی که توسط روانپزشک تجویز می شود.
درمان مغناطیسی
- برای بهبود عملکرد و ادامه روند طبیعی عملکرد هورمون های مغز، از امواج الکترومغناطیسی توسط پزشک استفاده می شود.
شوک الکتریکی یا تشنج
- در موارد خیلی حاد برای درمان اختلالات خلقی از این روش استفاده می شود.
سخن آخر
اختلال دوقطبی، کج خلقی و افسردگی از رایج ترین اختلالات رفتاری و خلقی در افراد می باشد. بهترین درمان برای انواع مختلف اختلالات خلقی مثل افسردگی، کج خلقی در کودکان و مردان، اختلال دو قطبی و غیره توسط پزشک تشخیص داده می شود. باتوجه به آمار بالای بیماری های روانی در ایران بهتر است از نشانه های اختلالات مطلع باشیم. با تشخیص زودتر اختلالات پیشگیری، درمان و بهبود بسیار آسان تر است.
