بلاگ

 هوش ریاضی و استعداد چقدر باهم ارتباط دارند؟ توانایی ریاضیات ذاتی و ژنتیکی است یا تحت تاثیر محیط قرار می گیرد؟ با ما همراه باشید تا پاسخ این سوالات را پیدا کنیم.

استعداد ریاضی ما تا حدودی ژنتیکی است.  برای ریاضیات پایه یا ابتدایی، استعداد ریاضی تاثیر کمتری از پشتکار، آمادگی یادگیری و اعتماد به نفس دارد؛ اما در مسائل پیچیده تر، نقش ژن ها پررنگ تر می شود.

ریاضی، هوش یا استعداد؟

هوش ریاضی یا استعداد ریاضی؟ مسئله این است! اگر بسیاری از افرادی را که در حل مسائل عالی عمل می‌کنند، مورد بررسی قرار دهیم، متوجه می‌شویم که درصد زیادی از این افراد از همان کودکی هوش ریاضی قابل تحسینی داشته اند.

شاید این سؤال برای شما هم پیش آید که توانایی درک سؤالات ریاضی و حل آنها به عنوان هوش حساب می‌شود یا استعداد؟ در پاسخ باید بگوییم که باهوش فردی است با توانایی درک سریع مسائل و بااستعداد فردی است که مهارت‌ها را در زمان کوتاه و با صرف کمترین انرژی یاد می‌گیرد. بنابراین افرادی که هوش ریاضی بالایی دارند، احتمال خیلی زیاد از استعداد بالایی نیز برخوردار باشند.

من استعداد ریاضی ندارم!

 بسیاری از ما براین باور هستیم که برخی، ریاضیدان به دنیا می آیند. نداشتن استعداد ریاضی لزوماً مربوط به زمانی نیست که فرد از عهده حل کردن مسائل برنمی‌آید. روانشناسان و متخصصان علوم اعصاب بر این باورند که افرادی وجود دارند که هوش ریاضی بالایی دارند اما در یادگیری با مشکلاتی مواجه می‌شوند.

این موضوع می‌تواند تحت تأثیر عوامل روانی، جسمی، محیطی و اجتماعی قرار داشته باشد. آنچه در بررسی توانایی فرد برای حل مسائل ریاضی وجود دارد، انجام تست هوش و سنجش این افراد از نظر سلامت روانی و جسمی و عملکرد اجتماعی و تحصیلی آنهاست.

اگر شما یا یکی از نزدیکانتان به زودی باید انتخاب رشته انجام دهید و دچار سردرگمی شدید؛ در مقاله نمیدونم چه رشته ای انتخاب کنم! به طور مفصل این دغدغه را بررسی کردیم و بهترین راه حل های ممکن برای انتخاب آگاهانه معرفی کردیم.

چه کسانی استعداد ریاضی دارند؟

توانایی فرد در حل ریاضیات هم می تواند مبنایی برای بررسی داشتن یا نداشتن استعداد ریاضی باشد. کسانی که با استدلال‌‌های خود به راحتی سؤالات ریاضی را حل می‌کنند، به نوعی استعداد ریاضی دارند.

روانشناسان با مطالعات موردی و انجام تست‌های هوش ریاضی به این نتیجه دست یافته‌اند که استعداد ریاضی یک موضوع ذاتی است. البته با انجام تمرینات ریاضی مختلف می‌توان به پرورش استعداد ریاضی در کودکان پرداخت.

با استعدادیابی ژنتیکی آشنا شوید!

تحقیقات در حوزه وراثتی بودن هوش ریاضی

تحقیقات دانشگاه JOHN HAPKINS

بررسی های اخیر در دانشگاه جان هاپکینز نشان داده است که ما استعداد ریاضی را از اجداد خود به ارث می بریم. محققین این دانشگاه تصمیم گرفتند درک عددی کودکانی که هنوز ریاضیات به آن ها آموزش داده نشده است را امتحان کنند.

درک عددی در غریزه ی همه ی ما وجود دارد و این همان چیزی است که برخی مواقع از یکدیگر در مورد آن سوال می کنیم. برای مثال از هم می پرسیم که فکر می کنی چند نفر در این اتوبوس هستند؟

ارتباط بین درک عددی و توانایی ریاضیات مسئله ی جهانی است. در حالیکه هنوز برخی بر این باور هستند که توانایی ریاضیات وابسته به فرهنگ و زبان است و سال ها طول می کشد تا کسی بتواند ریاضیات را بخوبی درک کند.

ملیسا لیبرتوس – Melissa Libertus – یکی از نوابغی که بر روی این موضوع کار کرده است.

این تحقیق نشان داد که استعداد ریاضی مانند درک عددی، ذاتی است. مطالعه ای که بر روی 200 کودک 4 ساله انجام شد، بسیار ساده بود. کودکان باید به این سوال که بین دو دسته نقاط با دو رنگ متفاوت کدام یک نقطه های بیشتری دارد؟ پاسخ می دادند. آن ها آزمون های دیگر ریاضی هم دادند.

نتایج ساده ولی کمی ناراحت کننده بود؛ آن دسته از کودکانی که درک عددی بیشتری داشتند، مهارت های ریاضی خیلی بهتری از خود نشان دادند. آزمون های دیگر ریاضیاتی که این کودکان دادند شامل:

1. مهارت عددی ( شمارش آیتم های مختلف)
2. تفاوت اعداد ( بزرگ تر، کوچک تر و مساوی)
3. سواد عددی و عملیات روی اعداد مانند جمع و ضرب
4. مفاهیم عددی و حل مسایل عددی

لیبرتوس در ادامه می گوید که: ارتباط بین درک عددی و توانایی ریاضی بسیار شگفت انگیز است و جوابی است برای سوالات زیادی که در این حوزه وجود داشته است، از جمله اینکه با آموزش و تمرین درک عددی کودک می توان توانایی ریاضی او در آینده را افزایش داد.

تحقیقات استعداد ریاضی در انگلستان

در مطالعه ای که بر روی کودکان در دانشگاه UCL، کالج پادشاهی لندن و آکسفورد انجام شد، نیمی از ژن های موثر در توانایی خواندن، در درک ریاضیات نیز دخیل هستند. دانشمندان حوزه ی ژنتیک رفتاری، با توجه به اینکه ژن های بسیاری در این دو ویژگی نقش دارند، به ارتباط پیچیده بین محیط و ژنتیک اشاره کرده اند.

این مطالعه با دو دیدگاه انجام شد، با بررسی شباهت های ژنتیکی هزاران دوقلو و نیز بررسی میلیون ها تفاوت ساختار DNA آن ها. در نهایت با آنالیز داده های بدست آمده از دو دیدگاه نقاط ژنتیکی تاثیرگذار در توانایی ریاضیات و توانایی خواندن مشخص شد.

دکتر الیور دیویس یکی از اعضای مطالعه ی نقش ژنتیک در هوش ریاضی از دانشگاه UCL

مطالعات نشان می دهد که دلیل تفاوت در میزان استعداد ریاضی کودکان، متفاوت بودن ساختار ژنتیکی آنهاست. البته این دلیل نمی شود که نقش محیط را نادیده بگیریم. با آموزش صحیح و برنامه ریزی درست می توان این توانایی را بهبود بخشید.

وراثت بدین معنا نیست که همه چیز غیرقابل تغییر است.

با استفاده از تکنولوژی، می توانیم میلیون ها نقطه ی ژنتیکی را بخوانیم و به آگاهی انسان ها در زمینه ی تاثیر بیولوژی بر زندگی روزمره کمک کنیم. با استفاده از همین تکنولوژی می توان بسیاری از اختلالات را شناسایی کرد و یا از پاسخ بدن هر فرد به درمان های مختلف اطلاع پیدا کرد.

دکتر کریس اسپنسر – دانشگاه آکسفورد

تست استعداد ریاضی

راه های زیادی برای سنجش توانایی ریاضیات وجود دارد؛ یکی از این راه ها انجام تست های هوش است. در ادامه با چند نمونه از معروف ترین تست های هوش که بخشی را به توانایی و درک ریاضیات اختصاص داده اند؛ آشنا می شویم:

• تست وکسلر

در بخشی از مهارت کلامی به بررسی توانایی افراد در محاسبه و حل مسائل عددی پرداخته می‌شود. وکسلر تست سجش هوش و توانایی شناختی برای کودکان و بزرگسالان است؛ با این تست بیشتر آشنا شوید : تست هوش وکسلر

• تست هوش استنفورد-بینه

بخشی تحت عنوان استدلال کمی (Quantitative reasoning) دارد که هوش ریاضی افراد را مورد بررسی قرار می‌دهد. این تست برای گروه‌های سنی مختلف متفاوت است.

• تست هوش گاردنر

خیلی ها نمی دانند که هوش چندیدن نوع مختلف دارد! گاردنر با طرح 80 سؤال به بررسی چندین هوش از جمله هوش ریاضی می‌پردازد. این آزمون‌های استاندارد بخشی از تست خود را به سؤالاتی اختصاص داده اند که فرد را از نظر توانایی ریاضی و منطقی بررسی می‌کنند. اگر دوست دارید با هوش های دیگر هم آشنا شوید به تست هوش گاردنر مراجعه کنید.

• تست استعدادیابی مای اسمارت ژن

جالب است بدانید که تیم مای اسمارت ژن که ارائه دهنده خدمات ژنتیکی است، با بررسی از دید روانشناسی، علوم شناختی و استانداردهای علمی، تست  Talent X یا استعدادیابی را برای بررسی استعداد افراد از جنبه‌های مختلف که یکی از آن ها هوش ریاضی است؛ را ارائه کرده است. برای کسب اطلاعات بیشتر کافی است به صفحه تست استعدادیابی مراجعه کنید.

راه‌های تقویت هوش ریاضی

همانطور که گفتیم راهکارهایی وجود دارند که با کمک آنها می‌توان هوش ریاضیات را تقویت کرد. برای مثال با:

• استفاده از بازی‌های فکری همچون شطرنج، مونوپولی، دوز، دومینو، بلاکاس و زینگو
• به کار بردن چرتکه برای تقویت مهارت محاسبه سریع، به خاطر سپاری اعداد و قدرت تحلیل فردی
• بازدید از موزه‌های ریاضی برای یاد گرفتن درباره تاریخچه اختراعات، درس گرفتن از زندگی افراد معروف و کسب اطلاعات درباره یافته‌های علمی
• مطالعه کتاب
• مطالعه درباره کهکشان‌ها، اجرام آسمانی، کسوف و خسوف

جمع بندی

اگر بخواهیم یک جمع بندی کوتاه داشته باشیم؛ باید بگوییم که هوش ریاضی ذاتی است اما تحت تأثیر شرایط محیطی و سلامت جسمی و روانی فرد قرار می گیرد و امکان تقویت استعداد ریاضی و یا تضعیف آن (استفاده نکردن از توانایی ذاتی بخاطر شرایط محیطی) وجود دارد!

برای اینکه استعداد ریاضی خود یا کودکتان را بسنجید می توانید از تست هایی که پیش تر معرفی کردیم استفاده کنید اما این تست ها . در این راستا تست استعدادیابی تلنت را به شما پیشنهاد می‌کنیم تا کودکانتان را از جوانب مختلف از جمله استعداد ریاضی بسنجید.

شخصیت یک سیستم سلسله مراتبی است که می تواند به دو خصیصه ی اصلی تقسیم شود، خلق و خو  – Temperament – و سرشت – Character – . به زبان دیگر، از دیدگاه کلونینجر شخصیت هر فرد با تعامل بین خلق و خو و سرشت تعریف می شود. درحالیکه خلق و خو از هنگام تولد خصیصه های بیولوژیکی را نمایش می دهد، سرشت می تواند از محیطی که هر فرد در آن بزرگ می شود تاثیر بگیرد.

خلق و خو تفاوت بین انسان ها را زمانیکه یک واکنش ناگهانی به محرک های محیطی نشان می دهید، بیان می کند: این واکنش شامل الگوهای ساده ی احساسی فعال شده توسط محرک، مانند خشم، وابستگی و شناسایی است. به عبارت دیگر، واکنش های مختلف نشان دهنده ی تنوع بیولوژیکی است. خلق و خو در کودکی قابل شناسایی است و در طول عمر نسبتا یکسان است: با مطالعه بر روی دوقلوها فهمیدند که خلق و خو به میزان 50% وراثتی است.

• درباره خلق و خوی دوقلوها در مدرسه بخوانید!
• 16 راه کنترل خشم

مطالعات خلق و خوی کلونینجر

با مطالعاتی که دانشمند روانشناس ژنتیکی،  کلونینجر بر روی آسیب پذیری اختلالات ذهنی انجام داد؛ توانست مدل جامع خلق و خو برمبنای ژنتیک، نوروبیولوژیکی و نوروفارماکولوژیکالی ارایه دهد. تمرکز او برروی ساختار یادگیری هر فرد بود، همان طور که روانشناسان رفتار شناختی مدت هاست این ساختار را بررسی کرده اند. مدل او براساس 4 بعد خلق و خو است: 

• آسیب پرهیزی (Harm Avoidance): عصبی و بدبین در برابر فعال و خوش بین
• نوجویی (Novelty seeking): تکانشی و واکنش سریع در برابر سخت و واکنش کند
• وابستگی به پاداش (Reward dependence): گرم و در جستجوی تایید در برابر سرد و منزوی
• پشتکار (Persistence): تلاشگر و هدفمند در برابر دلسرد و دیرباور

این 4 ویژگی خلق و خو، ابزار بسیار قدرتمندی برای شناسایی اختلالات شخصیتی و آسیب پذیری نسبت به بسیاری از اختلالات ذهنی است.

آسیب پرهیزی (Harm avoidance):

میل شدید به نشان دادن واکنش های منفی است. ویژگی شخصیتی است که یا نگرانی بیش از حد، بدبینی، خجالت، داشتن ترس، شکاکی و به آسانی خسته شدن همراه است. این ویژگی در ارتباط مستقیم با روان رنجوری و ارتباط معکوس با برون گرایی از تست شخصیت شناسی نئو(بیگ فایو) است. 

بسیاری از افرادی که این خلق و خو را دارند، از اختلالات غذا خوردن رنج می برند. برخی اختلالات دیگر از جمله بی خوابی – Insomnia –، میگرن و  انواع افسردگی مثل افسردگی فصلی، به این ویژگی مرتبط هستند. افراد آسیب پرهیز نسبت به انتقاد و مجازات بسیار محتاط هستند.

نوجویی (Novelty Seeking):

تمایل به واکنش هیجانی در شرایط تازه. در روانشناسی با فعالیت هایی که در پاسخ به تحریک های محیطی جدید، تصمیم گیری های تکانشی، افراط در برخورد با گرفتن پاداش، به راحتی عصبانی شدن و پرهیز از ناامیدی گفته می شود. مانند سایر ویژگی های مدل کلونینجر، این ویژگی هم به میزان زیادی وراثتی است. 

یک مطالعه نشان داده است که نوجویی در ارتباط معکوس با آسیب پرهیزی و تا حد متوسطی با خودمحوری و تعالی است. و نیز در ارتباط مثبت با بعد برون گرایی مدل بیگ فایو و به میزان کمتری با باز بودن به تجربیات جدید و در ارتباط معکوس با وجدانی بودن است.

این افراد به آسانی بی حوصله می شوند و تکانشی رفتار می کنند. مهم است که بدانیم این ویژگی با افزایش سن، بخصوص بدلیل توسعه های نهایی ساختار مغز در جوانی و بزرگسالی، کاهش می یابد.

وابستگی به پاداش (Reward dependence):

ویژگی که واکنش به سیگنال های پاداش، به ویژه تاییدهای اجتماعی، حمایت اجتماعی و احساسی است. وقتی این ویژگی از حد نرمال خارج می شود، می توانید بروز اختلالات شخصیتی و اعتیاد است.

در روانشناسی، وابستگی به پاداش یک صفت وراثتی است که در طول زندگی ثابت می ماند. این مکانیزم ژنتیکی نوروفیزیولوژیکی است که درک ما از اجتماع و محیط را هدایت می کند. اگرچه ما با این خلق و خوها به دنیا می آییم ولی بیان این ویژگی در طول زندگی با تجربیاتی که به دست می آوریم توسعه پیدا می کند. 

بروز بیش از حد این صفت در فرد می تواند موجب اختلالات روانی، از جمله رفتارهای اعتیادآور، جامعه ستیز – Sociopath – و اختلالات شخصیتی شود. 

پشتکار(Persistence):

این صفت برای کسانی به کار رفته می شود که به رغم خستگی و ناامیدی، همچنان به تلاش ادامه می دهند. مطالعات کلونینجر نشان می دهد که این ویژگی به میزان بسیار زیادی وراثتی است.

در یک مطالعه که به بررسی مدل شخصیتی کلونینجر با مدل بیگ فایو، به این نتیجه رسیده اند که این ویژگی با وجدانی بودن مرتبط است. علاوه بر این پشتکار در ارتباط مثبت با تعالی دادن فرد است.

خلق و خو و دی ان ای

شخصیت بیانگر ارتباط هر فرد با خودش و با سایرین است، و بیانگر تفاوت های هر یک از ما براساس ژنتیک، تجربیات و آنچه آموخته ایم است. اگر چه تغییر یک شبه در کسی رخ نمی دهد، ولی با شناخت سرشت و آگاهی از DNA خود می توانیم در راستای پیشرفت و تغییر در مسیر زندگی گام برداریم.