10 نکته تربیت کودک که هر پدر و مادری باید بداند!

تربیت کودک مهم ترین مسئولیت هر پدر و مادری است. والدین تجربیات و دانسته های خود را به روش های مختلف در به فرزندان خود منتقل می کنند. مسئله ی مهم چگونگی انتقال این تجربیات است. هر پدر و مادری سبک تربیتی مخصوص به خود را دارند که همیشه درست نیست. در واقع تکنیک های اشتباه در تربیت فرزند ممکن است تاثیر معکوس روی کودک بگذارد. در این مقاله قصد داریم تا با چند اصول تربیت فرزند آشنا شویم.

مستقل بودن، توانایی کنارآمدن با دلخوری ها و شکست ها، حل چالش ها و مشکلات پیش رو و مدیریت منابع، از ضروری ترین مواردی است که هر کودک باید آن ها را بیاموزد.  هر پدر و مادری خوب می داند که این موضوعات را چگونه پشت سر بگذارد، این احساس مسئولیت را نسبت به کودک خود دارد که از ابتدای زندگی با اطمینان با این مسائل کنار بیاید.

مسئولیت والدین در برابر تربیت کودک

زمانی که کودک به مدرسه می رود، والدین با او صبح زود بیدار می شوند. در مورد نمره ی کمی که فکر می کنند حق او نیست، از معلمش بازخواست می کنند. از مربی کلاس فوتبال پرس و جو می کنند که چرا فرزندشان در مسابقات جزو تیم اصلی نیست؛ گاهی هم کنار فرزند می نشینند تا تمام تکالیف مدرسه اش را انجام دهد.

مسئله اینجاست که با انجام همه ی این کارها بجای فرزندمان، فرصت آموختن مهارت ها را از او می گیریم. در اصول تربیت فرزند، کودک این درس ها را تنها زمانی یاد می گیرد که خودش تصمیم گیری و انتخاب ها را بدون ترس انجام دهد.

زمانی که فرزند ما در سنین پایین تر است، فرصت این را داریم که زمانی را به آموزش و تربیت کودک برای رشد و استقلال او تخصیص دهیم. ما می توانیم گوش شنونده برای آن ها باشیم و زمانی که با چالشی روبرو می شوند، به آن ها اجازه دهیم که با پشتیبانی ما، خودشان تصمیم بگیرند و عواقب تصمیم شان را تجربه کنند.

• مطلب پیشنهادی: بهترین سبک پرورش کودک

10 اصول تربیت فرزند

در اینجا ۱۰ نکته اصول تربیت کودک که آگاهی از آن ها برای والدین ضروری است؛ بررسی می کنیم. به کارگیری این موارد در تربیت کودک، کمک می کند تا او با اعتماد به به نفس بیشتری وارد اجتماع شود.

1.صحبت با افراد بزرگسال و دفاع از خود

در بسیاری از موقعیت ها افراد بزرگسال به دفاع از خود می پردازند. برای مثال شما  از رئیس خود برای ارتقا شغلی درخواست می کنید، به یک فرد ناشناس که در صف از شما پیشی گرفته تذکر می دهید و یا در رستوان تذکر می دهید که در صورت حساب شما اشتباهی وجود دارد.

در بسیاری از این موقعیت ها شما نیاز دارید توانایی های خاصی را داشته باشید تا بتوانید با چالش های مختلف روبرو شوید. تصور کنید که به شما هرگز امکان دفاع از خودتان در مقابل دیگران داده نشود! نتیجه چه خواهد بود؟

با اینکه همه ی پدر و مادر ها دوست دارند تا از فرزندشان دفاع کنند، ولی این کار نباید یک قانون نانوشته بین شما و فرزندتان باشد و تربیت کودک را تحت تاثیر قرار دهد. بجای این کار بهتر است که در هر فرصتی به فرزندتان اجازه دهید تا از خودش دفاع کند. این تجربیات به فرزند شما کمک می کند تا اعتماد به نفس بیشتری داشته باشد و در بزرگسالی موفقیت های بیشتری کسب کند.

چگونه به کودک کمک کنیم؟

والدین همچنین می توانند به عنوان مربی کودک در چنین موقعیت هایی حاضر شوند. برای این کار گوش های شنوا داشته باشید و اگر فرزندتان از شما پیشنهاد یا نصیحتی خواست، نصیحتش کنید.

برخی اوقات بچه ها نیاز دارند که در مورد موقعیتی که در آن قرار دارند صحبت کنند تا راه حل آن به ذهنشان خطور کند. این را هم به یاد داشته باشید که بچه ها همیشه با نگاهشان، در موقعیتی که درحال دفاع از خود هستید، از شما الگوبرداری می کنند.

2.صحبت با افراد ناشناس

در دنیای بیرون، فرزند شما با افراد ناشناس مثل آرایشگر، مدیران مختلف، صاحبخانه، همسایه ها و فروشنده ها در ارتباط است. فرزند ما باید یاد بگیرد که چگونه در چشم افراد مختلف نگاه کند، به درستی و شفافیت با آن ها صحبت کند و در صورت نیاز از خودش بتواند دفاع کند.

اگر این اجازه را به کودک ندهید که مهارت های لازم برای صحبت کردن با افراد ناآشنا را یاد بگیرد و تجربه کند (یعنی همیشه پدر و مادر و یا فرد دیگری بجای کودک صحبت کند) در اصل مهارت های ارتباط اجتماعی را از کودک دریغ کرده اید. مهارت های ارتباط اجتماعی در آینده ی کودک نقش مهمی بازی می کنند، برای مثال در صورت نداشتن این مهارت، فرزند شما نمی تواند در آینده در یک مصاحبه ی کاری خودش را به درستی معرفی کند و بسیاری فرصت های دیگر را هم از دست می دهد.

صحبت کردن با غریبه ها خطرناک است!

صحبت کردن با غریبه ها خطرناک است! این رایج ترین نصیحتی است که والدین به کودکان خردسال خود می کنند. بهتر است رویکرد دیگری پیش بگیرید تا کودک متوجه شود که همه ی غریبه ها، آدم های بدی نیستند. برای مثال یک مادر به کودک خود می گوید که اگر زمانی گم شدی، از مادر یک کودک دیگر درخواست کمک کن.

3.روبرو شدن با مشکلات

یکی از نکات خیلی مهم در تربیت کودک، شجاع بودن در برابر مشکلات است. کودک نباید از روبرو شدن با مشکلات هراس داشته باشد. کسانی که شجاعت خود را در شرایط بحران حفظ می کنند، در روابط فردی و تجاری خود موفق تر هستند. مقابله نکردن با مشکل به نارضایتی ختم می شود و در نهایت شما را از پیشرفت باز می دارد.

اینکه فرزندتان را در حال بحث و جدل با همکلاسی ها و یا فرد دیگری ببینید می تواند دردناک و ناراحت کننده باشد؛ اما هر بار که شما خودتان را وارد دعوای فرزندتان می کنید، چه این دعوا کوچک یا بزرگ باشد، شانس بدست آوردن مهارت های لازم برای روبرو شدن با دردسر و مشکلات را از کودک خود می گیرید. 

این به این معنی نیست که شما نمی توانید مثل یک مربی زمانی که کودکتان با مشکلاتی که در روابطش ایجاد شده و نزد شما می آید، او را راهنمایی کنید. بهترین کاری که برای حمایت از فرزندتان می کنید این است که به او کمک کنید تا با استفاده از کلمات مناسب بتواند مشکل را حل کند و اگر وضعیت بهتر نشد، به او نشان دهید چه قدم هایی را برای بهبود بردارد.

یکی از موقعیت هایی که معمولا والدین به دفاع از فرزندان خود می روند، در مواردی است که فرزند آن ها در مدرسه یا جمع های دیگر بچه ها، مورد تمسخر یا آزار قرار می گیرد. بهتر است بجای دخالت مستقیم در این موارد بهتر است به فرزند مهارت های لازم برای مقابله را آموزش دهید.

4.تربیت کودک مخالفت های محترمانه

رفتار محترمانه، خصوصیتی نیست که کودک به طور ذاتی آن را داشته باشد. برای درک از رفتار صحیح و نحوه ی برخورد در زمان خستگی و یا کلافگی و همچنین مخالفت کردن با نظر دیگران، کودک نیاز به کمک و آموزش دارد.

به کودک در خانه آموزش دهید تا با به کارگیری کلمات مناسب، بیانی محترمانه برای اظهار نظر خود داشته باشد.

برخی از راه هایی که می توانید آموزش مخالفت کردن را به کودک بدهید:

• نقش بازی کنید. در خانه با کمک همسر خود در حضور کودک، مخالفت منطقی و محترمانه را بازی کنید.
• به کودک بگویید که مخالفت کردن کاملا عادی است ولی آن ها باید این مخالفت خود را محترمانه و شفاف بیان کنند.
• به کودک یاد بدهید که محترمانه با شما مخالفت کند.
• کودک را مطمئن کنید که مخالفتش با شما شنیده می شود، یعنی به حرف های او زمانی که مخالف است به دقت گوش کنید. افرادی که احساس می کنند حرف آن ها شنیده نمی شود، بیشتر سکوت می کنند تا بخواهند حرفشان را بیان کنند.

یادگیری مخالفت با دیگران به شیوه ی محترمانه در زندگی آینده ی کودک شما، زمانی که با همسر، همکار و یا کارمندانش به مشکلی برمی خورد، بسیار اهمیت دارد.

5.تجربه شکست

شکست خوردن سخت است؛ وقتی می بینید کودک شکست خورده؟ بسیار سخت تر! اما سخت تر از همه ی این ها، نشستن در یک گوشه و تماشای اشتباهات کودک و درس نگرفتن از اشتباهاتش.

زمانی که والدین اشتباهات کودک خود را گردن می گیرند و یا اصلاح می کنند، در آن لحظه به او کمک کرده اند، اما در بلندمدت به او آسیب می زنند. تمام حمایت ها و اصلاحاتی که برای کودک در مواجهه با شکست انجام می دهید، از نظر عاطفی، فکری و اجتماعی، کودک را ناتوان می سازد. او دیگر بدون حمایت و به تنهایی در مورد مسیر و هدف زندگی ش نمی تواند تصمیمی بگیرد.

کودکانی که تجربه ی کنار آمدن با شکست را نداشتند، در بزرگسالی، زمان مواجه با مشکل در کار و درس، نمی توانند با آن کنار بیایند.

6.تجربه دلخوری

مسلما به عنوان پدر و مادر، نمی توانیم فرزند خود را دلخور کنیم یا در موقعیتی قرار دهیم که باعث ناراحتی و یا حس ناامیدی در او بشود؛ بلکه بطور غریزی می خواهیم از فرزند در برابر این احساس حمایت کنیم، اما ممکن است همه چیز آنطور که ما می خواهیم پیش نرود.

 طبق اصول تربیت فرزند، زمان دلخوری، محبت بیش از حد به کودک، خرید کادو و توجه زیاد ممکن است در کوتاه مدت باعث ایجاد حس بهتری در کودک شود. از لحاظ روانی بهتر است کودک فرصت کنار آمدن با دلخوری و ناراحتی اش را داشته باشد. باید بتواند در مورد احساساتش فکر کند و راه حلی پیدا کند که در آینده بهتر احساساتش را مدیریت کند.

• با به اصطلاح لوس کردن فرزند خود در این شرایط، به او این پیام را می دهید که او نمی تواند با شکست ها و ناراحتی هایش کنار بیاید و آن ها را مدیریت کند.

برخی می گویند که حس ناامیدی یا دلخوری، احساسی دردناک است و برخی از کودکان در تجربه ی آن ممکن است به کلی از ادامه ی مسیر باز بمانند و یا تلاشی برای کسب تجربیات بیشتر نکنند. برای هدایت کودک در این شرایط بهتر است از آن ها بپرسید:‌ می دانم که الان احساس خوبی نداری اما می توانی درباره چیزهایی که از این تجربه آموختی برایم صحبت کنی.

سایر روش های کمک کردن در زمانیکه کودک احساس خوبی ندارد:

• به کودک خود اطمینان بدهید که در شرایط موفقیت یا شکست، شما همیشه او را دوست خواهید داشت.
• دیدگاه سالم و منطقی به دلخوری و ناراحتی ایجاد کنید.
• به کودک کمک کنید تا با احساس بدی که دارد، کنار بیاید.
• به کودک اطمینان دهید که این احساس گذراست و می تواند با تلاش، از آن عبور کند.

7.تصمیم های بزرگ

زمانی که کودک تعامل با دنیای بیرون را شروع می کند، باید تصمیمات بزرگی را برای خود بگیرد. برای مثال چه رشته ی تحصیلی را انتخاب کند، چه شغلی را انتخاب کند، کجا زندگی کند و یا با چه افرادی معاشرت کند.

اینکه بخواهید برای کودک تصمیم گیری کنید، بسیار هیجان انگیز و وسوسه برانگیز است. مثلا شما تصمیم بگیرید کودک را در چه کلاسی ثبت نام کنید، چه ورزشی انجام دهد و یا تعطیلات تابستان را چگونه بگذراند. شاید احساس کنید که بهترین تصمیم را شما برای فرزند خود می گیرید، اما تصمیم گیری شما بجای کودک، به او این احساس را می دهد که خودش قادر به تصمیم گیری نیست؛ در نتیجه باعث کاهش اعتماد به نفس کودک می شوید.

در سوی دیگر، والدینی که مانند یک مربی برای کودک هستند، این حس را در کودک ایجاد می کنند که یک فرد مستقل، با عقل درایت است که تصمیم نهایی را با دلایل درست می گیرد. این دسته از والدین، با راهنمایی و ارائه نظرات مختلفی که کودک آن ها را در تصمیم گیری اش در نظر نگرفته است، باعث رشد شخصیتی او می شوند.

8.بی حوصلگی

همیشه فرصت های بی شماری در برابر کودک قرار دارد. برای یک کودک یا نوجوان این امکان وجود دارد که همواره خودش را با کاری جدید سرگرم کند.

نکته مهم، در نظر گرفتن زمان هایی در طول هفته و یا در مسافرت ها برای کودک است که هیچ برنامه ای نداشته باشد. تحقیقات نشان می دهد که خلاقیت در زمان های بیکاری شکوفا می شود و در این زمان ها، افراد می توانند در مورد احساسات خود و چالش هایی که در زندگی داشتند فکر کنند و واکنش درستی به این موارد داشته باشند.

• به عنوان پدر و مادر فرزند نباید دچار شتاب زدگی در برنامه های کودک خود شوید. بهتر است به آن ها زمان هایی برای استراحت و آرامش بدهید تا فرزند شما احساس آرامش در زندگی خود را درک کند.

9.مدیریت زمان

هرچه کودک در مورد مدیریت زمان کارهای خود، پیش از رفتن به دنیای بیرون و به دست آوردن استقلال نسبی آموزش ببیند، به موفقیت های بیشتری دست پیدا می کند.

اینکه کودک بداند که بعد از تعطیل شدن از مدرسه، زمانش را چطور مدیریت کند تا به انجام تکالیف و بازی هایش در ساعات باقی مانده برسد، یکی از درس هایی که باید به او آموزش داد. این مهارت به کودک کمک می کند تا در آینده بتواند برنامه های دانشگاه و یا پروژه های کاری خود را در زمان اختصاص داده شده به آن بخوبی مدیریت کند.

• با اینکه دیکته کردن زمان و ترتیب انجام کارها به کودک راه حل ساده و کاربردی است ولی اگر به کودک اجازه دهید تا خودش به طور مستقل مدیریت زمان کارهایش را تمرین کند، برای او بهتر است.

10.یافتن مسیرها

همه ی بچه ها در شهرهای بزرگ زندگی نمی کنند، اما آموزش مسیرهای حرکتی، نحوه ی استفاده از اتوبوس ها و تاکسی ها و مترو ضروری است. اگر شما بر روی نقشه نگاه می کنید تا مسیر خود را پیدا کنید، کودک را هم در این کار سهیم کنید. زمانی که از وسایل نقلیه ی عمومی استفاده می کنید از کودک بخواهید که با مشاهده ی عملکرد این وسایل برای شما توضیح دهد که آن ها چگونه کار می کنند و یا چگونه اتوبوس و یا مترو مقصد را پیدا کند.

• اگر هم فکر می کنید که برای کودک شما آموزش نحوه ی استفاده از وسایل نقلیه ی عمومی بسیار زود است، به او اجازه دهید تا اطراف محل زندگی خود را کشف کند.

در این مقاله سعی کردیم به 10 نکته ضروری در تربیت کودک اشاره کنیم. مطالبی که گفته شد، تربیت فرزند دختر با تربیت فرزند پسر مسلما تفاوت هایی دارد؛ اما به کارگیری مطالبی که در این مقاله ارائه شد در تعلیم هر کودکی ضروری است. تجربه های خود را در ارتباط با تربیت فرزندتان از طریق کامنت با ما درمیان بگذارید.