تست حافظه کوتاه مدت و بلند مدت

اخیرا کلیدهای خود را جا می‌گذارید؟ اسامی افراد یا مکان‌ها را فراموش می‌کنید؟ یا به طور کلی به دنبال تست حافظه‌ ایی هستید که توانایی و ظرفیت خود را در این زمینه بسنجید؟ مهم است بدانید یکی از پیچیده ترین عملکردهای مغز، حافظه است که بخش مهمی از زندگی ما را در برگرفته است.

به همین دلیل برای شناخت انواع حافظه و ظرفیت‌‌های آن‌ها، دانشمندان تست‌‌های حافظه و اصطلاحاتی ابداع کرده‌اند. حافظه چیست؟ حافظه کوتاه مدت و بلندمدت چه تفاوت‌هایی دارند؟ چطور از ظرفیت حافظه خود مطلع شویم؟  در این مقاله به سوالات این چنینی پاسخ داده‌ایم. تا انتها همراه ما باشید.

حافظه چیست؟

اطلاعات، تجارب و دانشی که از محیط اطراف به دست می‌آوریم، به مرور در حافظه ذخیره می‌شود؛ در صورت نیاز می‌توانیم دوباره آن‌ها را به خاطر بیاوریم.  با این حال، قوه حافظه پیچیده تر از آن چیزی است که به نظر می‌رسد.  بعضی چیزها برای همیشه با ما می‌مانند و مواردی هم پس از مدتی فراموش می‌شوند.

به عنوان مثال، ممکن است اطلاعاتی از کتاب علوم دوران راهنمایی را به یاد بیاوریم اما نتوانیم نام خانوادگی بهترین دوست خود را از کلاس سوم به یاد بیاوریم! فرایند شکل گیری حافظه شامل رمزگذاری، ذخیره، نگهداری و در آخر یادآوری اطلاعات و تجربیات گذشته است. حافظه انواع مختلفی دارد که کاربردهای آن‌ها متفاوت هستند. در ادامه بیشتر به آن می‌پردازیم.

انواع حافظه

سال‌هاست که محققان و کارشناسان درباره طبقه‌بندی خاطرات بحث کرده‌اند. چیزی که اکثر مردم می‌توانند روی آن اتفاق نظر داشته باشند این است که انسان ها حداقل سه دسته کلی از حافظه دارند. همه انواع دیگر حافظه معمولاً در این سه دسته اصلی قرار می‌گیرند.

رایج ترین این طبقه بندی‌ها، حافظه کوتاه مدت، حافظه بلند مدت و حافظه حسی است. همچنین محققان روش‌هایی ابداع کرده‌اند که از طریق تست حافظه، ظرفیت و توانایی افراد را  در این زمینه بررسی کنند. در ادامه به بیشتر به آن می‌پردازیم.

مقاله جدید مای اسمارت ژن درباره فراموشی و کم شدن حافظه است؛ کافیه برای مطالعه روی عبارت “آلزایمر در جوانی” کلیک کنید.

1. حافظه حسی

به حافظه‌ایی بسیار کوتاه تر از حافظه کوتاه مدت، حافظه حسی (Sensory memory) گفته می‌شود که توسط اندام‌های حسی دریافت و پردازش می‌شوند.این نوع حافظه مدت زمان کمتری (به طور معمول 1 ثانیه) اطلاعات را ذخیر می‌کند.

ما در طول زندگی حجم عظیمی از اطلاعات را از طریق حواس پنجگانه (بویایی، چشایی، لامسه، بینایی، شنوایی) جذب می‌کنیم.  با اين حال، تنها اطلاعاتى که مورد توجه ما قرار مى‌گيرند، حفظ مى‌شوند. به‌ عبارت دیگر آن بخش از اطلاعات موجود در حافظه‌ی حسى که مورد توجه ما قرار مى‌گيرند وارد حافظه‌ کوتاه‌مدت مى‌شوند، ولى بقيه‌ی اطلاعات از اين حافظه حذف يا فراموش مى‌شوند.

2. حافظه کوتاه مدت

حافظه کوتاه مدت short term memory))  که به عنوان حافظه اولیه یا فعال هم شناخته می‌شود، مقدار کمی از اطلاعات را در ذهن نگه می‌دارد. این نوع حافظه برای عملکرد روزانه ضروری است، به همین دلیل است که حافظه کوتاه مدت ضعیف می‌تواند  تجربه‌ایی خسته کننده و حتی ناتوان کننده باشد.

حافظه کوتاه مدت دارای 3 جنبه کلیدی است:

• ظرفیت محدود (فقط بین 4 تا 9 مورد را در یک زمان در حافظه ذخیره می‌کند)
• مدت زمان محدود ( اگر اطلاعات دریافتی وارد حافظه بلند مدت نشود، ذخیره سازی اطلاعات مدت زمان کمی در حافظه باقی می‌مانند.)
• رمزگذاری ( اطلاعات دریافتی به ساختاری تبدیل می‌شوند که در مغز ذخیره شوند. داده‌ها در حافظه کوتاه مدت، در درجه اول به صورت صوت رمزگذاری می‌شوند)

محل حافظه کوتاه مدت در مغز

به طور کلی حافظه در یک قسمت خاص از مغز قرار ندارد، بخش‌های مختلف مغز مراحل مختلف حافظه را بر عهده دارند. با این وجود پس از آژمایش‌ها و تحقیقات فراوان دانشمندان متوجه شدند که حافظه کوتاه مدت، بیشتر با قشر جلوی مغز در ارتباط است.

مدت زمان حافظه کوتاه مدت

بیشتر اطلاعاتی که در حافظه کوتاه مدت نگهداری می‌شوند برای تقریباً 20 تا 30 ثانیه یا حتی کمتر ذخیره می‌شوند . برخی از اطلاعات می‌توانند تا یک دقیقه در حافظه کوتاه مدت باقی بمانند، اما بیشتر اطلاعات به طور خودکار و به سرعت فراموش می‌شوند مگر اینکه با تمر ین‌هایی مانند مرور اطلاعات با صدای بلند یا تکرار ذهنی آن‌ها را به حافظه بلندمدت انتقال دهید.

ظرفیت حافظه کوتاه مدت

همانطور که بالاتر گفتیم بین 4 تا 9 مورد در یک زمان مشخص در حافظه کوتاه مدت به خاطر سپرده می‌شوند اما هنوز درباره این مقدار اختلاف نظر وجود دارد. برای مثال اگر شخصی شماره تلفنی بخواند و سریع آن را یادداشت کنید، (بدون اینکه آن را وارد حافظه بلند مدت کنید) حداکثر سی ثانیه بعد متوجه می‌شوید که بخش قابل توجهی از آن شماره به جز چند عدد را فراموش کرده‌اید!

3. حافظه بلندمدت

حافظه بلندمدت (long term memory) به ذخیره اطلاعات در طول یک دوره‌ی طولانی اشاره دارد. اگر می‌توانید چیزی را به خاطر بیاورید که یکسال یا چند دهه قبل اتفاق افتاده است، این اطلاعات به حافظه بلندمدت مربوط می‌شود و بیشتر در خارج از آگاهی ما قرار دارند اما در هنگام نیاز می‌توانند وارد حافظه کوتاه مدت ما شوند تا از آنها استفاده کنیم.

در نظر داشته باشید که تمام خاطرات بلندمدت به صورت یکسان ذخیره نمی‌شوند. اطلاعاتی که اهمیت بیشتری دارد به خاطرات قوی‌تری تبدیل می‌شوند.. به همین دلیل اتفاق‌های مهمی مثل روز عروسی یا تولد اولین فرزند، با شفافیت و جزییات بیشتری نسبت به سایر اتفاق‌ها به یاد آورده می‌شوند.

کدام ژن ها در حافظه ی کوتاه مدت تاثیر دارند؟

با همکاری دانشگاه پنسیلوانیا، کلمبیا، دانشگاه آلاباما در بیرمنگهام و دانشگاه سن دیگو، ژن هایی که در این مکانیزم در مغز دخیل هستند، شناسایی شدند.

نکته ی جالب در این زمینه مارکرهای بیوشیمیایی و علایم اپی ژنتیک هستند که به هر تجربه واکنش با فعال کردن عصب ها نشان می دهند. و با بیان این ژن ها روزها، هفته ها و ماه ها در بدن، وقتی ما دوباره در معرض یک محرک محیطی و یا اتفاق هستیم، باعث فعال شدن و حفظ عملکرد حافظه ی کوتاه مدت می شوند.

انواع حافظه کوتاه مدت

حافظه کوتاه مدت به دو دسته تقسیم می‌شود:

1. حافظه شنوایی، کلامی

حافظه شنوایی، توانایی دریافت اطلاعات شفاهی است، این حافظه اطلاعات را پردازش و ذخیره و سپس یادآوری می کند. یادآوری اطلاعات شنوایی برای درک و تشخیص کلمات در طی زمان، به عنوان “حافظه شنیداری کوتاه مدت” (STAM) شناخته می‌شود.

حافظه شنیداری کوتاه مدت، ممکن است در قضاوت و درک موارد زیر کمک کند:

• پیروی از دستورالعمل ها
• تمرکز یا توجه
• توانایی سازمانی
• خیالبافی، ابهام
• پردازش اطلاعات

ظرفیت این نوع حافظه با افزایش سن افزایش می‌یابد. با این حال، تأخیر در رشد این نوع حافظه می‌تواند باعث شود که کودکان مشکلات زیادی در موارد زیر پیدا کنند:

• یادگیری و توسعه دانش جدید
• پیروی از دستورالعمل ها
• به خاطر سپردن شماره تلفن، جدول ضرب و…
• بیان داستان به ترتیب منطقی
• آهسته دیکته نوشتن
• یادآوری جزئیات در خواندن
• واژه یابی برای نوشتن یا صحبت کردن
• تعاملات اجتماعی

لازم نیست از فراموشکاری خودت شرمنده بشی! فقط کافیه با شناخت کافی نسبت به عملکردهای خودت، حافظه ات رو تقویت کنی!
حافظه کوتاه مدت شما چقدر قوی است؟
چقدر توانایی نگهداری اطلاعات را در ذهن خود دارید؟
حافظه بلند مدت شما عملکرد بهتری دارد یا حافظه کوتاه مدت ؟
“حافظه هر فردی نقش اساسی در کیفیت زندگی او ایفا می کند. با شناخت و آگاهی نسبت به عملکردهای شناختی خود، می توانید نسبت به تقویت و رشد خود در هر یک از مولفه های عملکردهای شناختی اقدام کنید و زندگی راحت تر و با کیفیی داشته باشید.”
میتونی با مشاوره رایگان، اطلاعات بیشتری درباره تست ژنتیکی و کاربردهای اون کسب کنی.
اگر خودت حوصله تماس گرفتن نداری؛ کافیه شماره ات رو تو فرم دریافت مشاوره رایگان که انتهای مقاله هست وارد کنی تا ما باهات تماس بگیریم.

2. حافظه کوتاه مدت دیداری و فضایی

این بخش از حافظه کوتاه مدت، اطلاعات بصری و مکانی را برای چند ثانیه ذخیره می‌کند تا بتوان از آن برای انجام کارهای روزمره استفاده کرد. حافظه دیداری- فضایی فرآیندی است که کمک می‌کند مکان‌ها و همچنین روابط فضایی بین اشیاء مختلف را به خاطر بسپاریم. گفته می‌شود که خاطرات دیداری-فضایی زمانی شکل می‌گیرند که فرد قبلاً اطلاعات حسی محیط خود را دریافت و درک کرده باشد.

انواع حافظه بلندمدت

حافظه بلندمدت به دو دسته تقسیم می‌شود:

1. حافظه بیانی (آشکار)

خاطرات بیانی، که به آنها خاطرات صریح هم گفته می‌شود شامل تمام خاطراتی می‌شوند که در نیمه هشیار ما در دسترس هستند. حافظه بیانی می‌تواند به دو دسته‌ی حافظه اپیزودیک (رخدادهای خاص) و حافظه معنایی (دانش عمومی مربوط به جهان) تقسیم شود.

2. حافظه روندی (غیربیانی)

خاطرات غیربیانی آن‌هایی هستند که اکثرا در نیمه ناهشیار ما قرار دارند. این نوع حافظه دربردارنده خاطرات مربوط به حرکت بدن و نحوه استفاده از اشیاء در محیط است. برای مثال چگونگی رانندگی یا استفاده از کامپیوتر نمونه‌هایی از این نوع خاطرات هستند.

تفاوت حافظه کوتاه مدت و بلند مدت

در این بخش 4 تفاوت حافظه بلند مدت و کوتاه مدت را ذکر می‌کنیم.

1. عمر حافظه

به طور کلی، عمر حافظه کوتاه مدت از چند ثانیه تا چند دقیقه طول می‌کشد و با گذر زمان، خاطرات کوتاه مدت پاک می‌شود. مدت زمان حافظه طولانی مدت هم برای یک دوره کاملا طولانی طول می‌کشد. برای برخی از افراد، ممکن است یک عمر باقی بماند.

2. ظرفیت حافظه

ظرفیت حافظه کوتاه مدت بدون هیچ تمرینی کم است. اما ظرفیت حافظه بلند مدت نامحدود است. با این حال، ممکن است در افراد مختلف متفاوت باشد و همچنین به میزان تکرار و تمرین هم بستگی دارد.

3. اثر مثبت

همه ما مفید بودن حافظه کوتاه مدت را در زندگی روزمره تجربه می‌کنیم. جایی که ما اطلاعاتی را برای کارهای روزمره جمع آوری می‌کنیم. سودمندی حافظه بلند مدت را می‌توان در طول برنامه ریزی و اجرای هر کار پیچیده ای تجربه کرد. جایی که شخص اطلاعات قبلی را برای برنامه ریزی و اجرای هر کاری به یاد می‌آورد.

4 آسیب

بیماری‌های عصبی می‌توانند به حافظه کوتاه مدت آسیب بزنند و ضربه‌های ناگهانی به سر می‌توانند به حافظه بلند آسیب برسانند.

انواع تست حافظه

تست‌های حافظه برای اندازه‌گیری ظرفیت و توانایی حافظه کوتاه مدت و بلند مدت افراد ابداع شده‌اند و همچنین جنبه‌های مختلفی را ارزیابی می‌کنند:

1. حافظه دیداری و شنیداری: توانایی حافظه برای چیزهایی که می‌بینید و می‌شنوید.
2. حافظه در طول زمان
3. حواس پرتی: توانایی تمرکز
4. بازیابی از حافظه: یادآوری اطلاعات

1. تست حافظه یادگیری کلامی کالیفرنیا (CVLT )

این تست حافظه، یکی از پرکاربردترین آزمون های عصب روانشناسی در آمریکای شمالی که برای کودکان 5 تا 16 ساله طراحی شده است. این ابزار رویکردی نسبتاً جدید به روانشناسی بالینی و علوم شناختی حافظه است و یادگیری کلامی اپیزودیک و حافظه را اندازه گیری می کند؛ همچنین حساسیت به طیف وسیعی از شرایط بالینی را نشان می‌دهد.

2. تست حافظه شناختی مونترال

تست حافظه مونترال (Montreal Cognitive Assessment) به اختصار MOCA، یک ارزیابی پرکاربرد برای غربالگری اختلالات شناختی است. مبانی مورد بررسی در این آزمون شامل حافظه کوتاه مدت، عملکرد اجرایی، توجه، تمرکز و … می‌شود.

3. تست حافظه وضعیت ذهنی (MMSE)

انجام این تست بین ۵ تا ۱۰ دقیقه طول می‌کشد و عملکردهایی از جمله ثبت نام (تکرار اعلان‌های نامگذاری شده)، توجه و محاسبه، یادآوری، زبان، توانایی پیروی از دستورات ساده و جهت‌گیری تفکر را بررسی می‌کند.

4. تست حافظه کوتاه مدت

اختلالات گاه‌به‌گاه حافظه، اغلب اوقات فقط آزاردهنده هستند. اما اگر کم‌حافظگی‌تان شما را ترسانده، موجب نگرانی دیگران شده و یا اگر پیش آمده که چیز بسیار مهمی را فراموش کنید، حتما لازم است که با جدیت به این مسئله رسیدگی کنید و حافظه خود را ارزیابی کنید.

 تست‌ حافظه آنلاین و یا به اصطلاح مدادکاغذی، فقط یک ارزیابی مختصر و کلی انجام می‌دهند. خوب است که بدانید در حال حاضر می‌توانید به وسیله ارزیابی ژنتیکی که برای اولین بار در ایران امکان آنجا میسر شده، می‌توانید ظرفیت و توانمندی حافظه کوتاه مدت خود یا فرزندتان را بسنجید.

آن دسته افرادی که در ویژگی حافظه کوتاه مدت تست ژنتیکی، سطح پایینی را کسب کنند، احتمال بیشتری وجود دارد که حواس پرتی، نقص توجه وتنش را در موقعیت‌های پیچیده تجربه کنند. از طرفی  ذخیره محدود حافظه کوتاه مدت زمینه‌ی ضعف در ســایر فعالیت‌های ذهنی مانند تصمیم گیری و حل مســائل را ایجاد می‌کند. در جلسه نهایی که نتایج ارزیابی ژنتیکی تفسیر می‌شود، برای این دسته از افراد هم پیشنهاد و راهکار برای بهبود حافظه ارائه می‌شود.

چگونگی انتقال مطالب از حافظه کوتاه مدت به بلند مدت

1. تثبیت: تکرار و یادآوری

با تکرار یا یادآوری مکرر اطلاعات، شبکه‌های عصبی تقویت می‌شوند. به عنوان مثال، اگر مطالب مشابهی را به طور منظم در یک دوره طولانی مطالعه کنید، مسیرهای مربوط به به خاطر سپردن آن اطلاعات قوی تر می‌شود. در نتیجه، بعداً می‌توانید اطلاعات را با سهولت و دقت بیشتری به خاطر بی‌آورید. در این راه خلاصه نویسی و یادداشت کلمات کلیدی مختص به خود بسیار موثر واقع خواهد شد.

عوامل موثر بر تثبیت اطلاعات

ما تصور می‌کنیم اطلاعات و خاطرات ما مثل داده‌هایی در پوشه‌های مشخص (مثل ذخیره سازی در رایانه) ذخیر

می‌شوند. واقعیت ان است که این خاطرات در سراسر مغز پخش می‌شوند! فقط از طریق فرایند تثبیت در حافظه بلندمدت، در مغز نوعی نقشه عصبی ایجاد می‌شود که در صورت نیاز اطلاعات به یاد آورده شوند.

طبق نظریات محققان، خواب نقش مهمی در فرآیند تثبیت می‌تواند بازی کند. چرا که یکی از تئوری های اصلی نشان می‌دهد که خواب به عنوان راهی برای پردازش و تجمیع اطلاعاتی که در طول زندگی بیداری خود به دست آورده ایم، محسوب می‌شود.

سرعت بخشیدن به تثبیت اطلاعات

راهای به خاطر سپردن، مانند مطالعه و ابزارهای دیگر، چند تکنیک هستند و یکی از بهترین راه‌ها برای اطمینان از انتقال اطلاعات در حافظه بلندمدت این است که آن‌ها را در فواصل مختلف به طور مکرر تکرار کنید.

به همین دلیل است که یک بار در هفته و به مدت چندین هفته مرور کردن یادداشت های کلاس خود، راهی موثر و بهتری برای تثبیت و تقویت حافظه است نسبت  به انباشته کردن اطلاعات شب قبل از امتحان است!

2. زمان بندی مرور

بهترین قدم بعدی مرور یادداشت‌ها هر چند ماه یک‌بار است! حتما برنامه‌ی مشخصی برای مرور داشته باشید، در غیر این صورت وقتی مسائل فوری به‌وجود می‌آیند، این مرورها به حاشیه رانده می‌شوند. می‌توانید مرورها را در فهرست کارهای روزانه خود قرار بدهید.

بازنویسی یادداشت‌ها در طی این مرورهای منظم، مفید خواهد بود. سعی کنید آنچه را که در مورد موضوع به یاد می‌آورید، بنویسید و این یادداشت‌ها را با یادداشت‌های اولیه‌‌ی خود مقایسه کنید. این شیوه، آنچه را که فراموش کرده‌اید، نشان‌تان می‌دهد و شما متوجه می‌شوید در چه بخش‌هایی نیاز به مرور بیشتر دارید. همچنین برای تقویت حافظه‌‌تان هم مفید خواهد بود.

آیا حافظه از طریق تست ژنتیک قابل سنجش است؟

تحقیقات نشان می‌دهد که ژن‌ها در حافظه نیز نقش دارند و ژنتیک می‌تواند مسئول برخی از تفاوت های حافظه بین افراد باشد. امروزه با پیشرفت علم و تکنولوژی مشخص شده است که ژنتیک بر پیشرفت تحصیلی، حافظه عاطفی و عملکرد حافظه تأثیر می‌گذارد.

افرادی که دارای این نوع ژن‌ها هستند، احتمالاً حافظه بهتری دارند و ممکن است ویژگی هایی مانند یادآوری سریع وقایع، به خاطر سپردن بهتر نام ها و مهارت بیشتری در یادگیری داشته باشند. این ژن‌ها نقش حیاتی در ذخیره و یادآوری اطلاعات را بر عهده دارند. در همین راستا تیم مای‌اسمارت‌ژن برای اولین بار در ایران، به کمک تست توانمندی‌ها و ارزیابی ژنتیکی، تست حافظه کوتاه مدت و ارزیابی آن را امکان پذیرکرده است.