وقتی والدینی را می بینیم که با استرس زیاد و روش های نامناسب با فرزند خود رفتار می کنند، به فکر فرو می رویم که با کمی تامل و دقت بیشتر، بچه هایی با استعداد و آینده ی درخشان می توانند داشته باشند. آیا واقعا بیش از حد نقش پدر و مادر را ایفا کردن اشتباه است؟
مطالعات بسیاری در مورد نقش والدین و فرزندپروری انجام شده است. به گفته ی دیانا باومریند، روانشناس رشد و بالین در دانشگاه برکلی کالیفرنیا، پدر و مادری که درگیر تربیت فرزند است و پاسخگو است، شیوه ی فرزندپروری درستی دارد. این پدر و مادر انتظارات زیادی دارند ولی به استقلال فرزند هم احترام می گذارند. این دسته از والدین، کودکانی پرورش می دهند که از نظر تحصیلی، روانی و اجتماعی عملکرد بسیار بهتری دارند. می خواهید بدانید که چرا این شیوه ی فرزندپروری بسیار بهتر و موفق تر است؟
پرورش انگیزه های کودک برای موفقیت او
از یک سو، والدین موفق انگیزه های فرزندشان را پرورش می دهند. کارول دوک، روانشناس اجتماعی و رشد دانشگاه استنفورد، تحقیقاتی را بر روی این دسته از والدین و اینکه چرا آن ها فرزندانی باانگیزه تر و موفق تر دارند، انجام داده است.
در یک مشاهده ی ساده دکتر دوک کودکان را به یک اتاق می برد و از آن ها می خواهد تا یک پازل ساده را درست کنند. بیشتر این کودکان با کمی سختی این کار را انجام می دهند. ولی دکتر دوک به بعضی از این بچه ها می گوید که چقدر باهوش و توانا هستند. در نتایج، کودکانی که به آن ها گفته نشده که باهوش هستند، انگیزه ی بیشتری دارند تا پازل های سخت تر را حل کنند. این دسته همچنین اعتماد به نفس بیشتری از خود نشان می دادند و پیشرفت آن ها در حل پازل ها بهتر بود.
به کودکت یاد بده از توانایی هاش درست استفاده کنه!
با آزمایش استعدادیابی ژنتیکی، ویژگی های ذاتی فرزندت رو بشناس و برای تقویت نقاط قوت و ضعفش راهکار دریافت کن! اینطوری آینده اش روشنه!
آیا ستایش استعدادهای کودک، به موفقیت او کمک می کند؟
با اینکه این نتیجه برخلاف تصورات ماست، اما ستایش استعدادها و توانایی های کودک باعث کاهش اعتماد به نفس می شود. زمانی که کودک خود را باهوش خطاب می کند، حل کردن پازل های سخت تر برایش دشوار و تهدیدآمیز می شود، زیرا در صورت موفق نشدن هوشمندی کودک زیر سوال می رود. این برچسب همچنین باعث می شود که کودک از هیجان انجام دادن کاری با علاقه و بدون درنظرگرفتن نتیجه باز بماند. نتایج بدست آمده از تحقیقات دکتر دوک با مطالعات دکتر باومریند هم سو است: حمایت منطقی از استقلال کودک و محدودکردن مداخله در کارهایش منجر به نتایج بهتر تحصیلی و دستاوردهای عاطفی بهتری می شود.
همچنین بخوانید : افسردگی چیست؟
مشاهدات کلینیکی کودکان شاد و موفق
مشاهدات کلینیکی روانشناسان کودک هم نشان می دهد که کودکان شاد و موفق، آن هایی هستند که والدینشان کارهایی را که خود کودک توانایی انجامش را دارد و یا تا حدودی می تواند انجامش دهد را برای کودک انجام نمی دهند. همچنین والدین برای کودک کاری بیشتر از آنچه که کودک بدان نیاز دارد، انجام نمی دهند تا حس رضایت بهتری داشته باشند.
وظیفه ی اصلی والدین در راستای موفقیت کودک
وظیفه ی اصلی در رشد و تربیت فرزند، توسعه ی حس فردی، استقلال و اعتمادبه نفس منطبق با واقعیت است. اگر شما با کودک خردسال خود طوری برخورد کنید که گویا نمی تواند راه برود، اعتمادبه نفس او را گرفته اید و واقعیت را نادیده گرفته اید. همچنین چک کردن دایمی مشق های کودک، تماس های بیش از حد برای اینکه مطمئن شوید خوب است و یا نوشتن و پر کردن فرم های مدرسه یا دانشگاه بجای او می تواند همین قدر آسیب زننده باشد.
زمانی که کودک شما توانایی انجام کاری را پیدا کرد، خوشحال باشید و بگذرید. مداخله کردن بیش از حد و غیرضروری باعث می شود کودک شما نسبت به خودش احساس بدی پیدا کند و یا از شما عصبانی شود (در نوجوانی).
کمک کردن به فرزند برای رسیدن به موفقیت
ولی آیا این وظیفه ی پدر و مادر نیست تا به فرزند خود برای رسیدن به هدف هایش کمک کنند؟ چرا انجام دادن کاری که خود کودک نسبتا قادر به انجام آن است، توصیه نمی شود؟
زمانی را به یاد بیاورید که کودک خردسال شما شروع به راه رفتن می کند. او دو سه قدم متزلزل برمی دارد و زمین می خورد و سریعا به شما نگاه می کند تا واکنش شما را ببیند. شما انقدر مجذوب تلاش های اولیه ی او برای راه رفتن هستید که تمام تلاش خود را می کنید تا او را تشویق کند دوباره بلند شود و راه برود. اگر بازهم زمین بخورد، شما در کنارش هستید و آگاهانه او را راهنمایی می کنید تا ادامه دهد. ولی شما همیشه او را از زمین بلند نمی کنید و از او نمی خواهید که دست از راه رفتن بکشد.
شکست سرآغاز مسیر موفقیت کودک
شما می دانید که برای یادگیری صحیح راه رفتن بارها باید زمین بخورد.
یکی از باارزش ترین چالش های فرزندپروری، اجازه دادن به فرزند برای اشتباه کردن است. در سنین پایین تر این چالش راحت تر است. کودک نوپا با نوجوانی که می خواهد دوستانش را در جایی ملاقات کند، متفاوت است. خطاهای احتمالی، خطرات بیشتری را به همراه دارد و بخشی از وظیفه ی پدر و مادری، کم کردن میزان خطاهاست.
چه ریسک هایی را به عنوان پدر و مادر باید بپذیریم؟ اگر یک فرد خلافکار و بی اخلاق در نزدیکی شما باشد، فرزند ۱۱ ساله ی شما بهتر است به همراه دوستانش در محل نزدیک این فرد نباشد. ولی در شرایط کاملا عادی، کودک ۱۱ ساله ی شما می تواند برای چند ساعت به خوبی از خودش مراقبت کند. اما ممکن است که فراموش کند تا برای خانه چیزی بخرد، یا پول بیشتری بپردازد و یا فراموش کند که قرار بود ظهر با شما تماس بگیرد.
تجربیات زندگی موثر برای رشد و توسعه
دنیای بیرون برای کودک نوپا، ممکن است حیاط خانه و یا بالکن باشد. برای نوجوان این دنیا بسیار گسترده تر است. فرزند شما هر روز در معرض اتفاقات گوناگونی است. دوچرخه سواری، شنا کردن و یا نوشتن کارت تبریک برای همکلاسی اش. در همه ی این اتفاقات رشد و توسعه ی فرزند شما اتفاق می افتد. در اینجاست که شما به عنوان والدین، خارج از محدوده ی راحتی خود، می توانید انعطاف پذیر باشید.
خب اگر فرزند شما می تواند با اشتباهات و یا حتی شکست هایش زندگی کند، چرا باعث ناراحتی شما می شود؟ بسیاری از پدر و مادرها می گویند که نمی توانند کودک خود را ناراحت ببینند. باید بدانید که اگر نمی توانید ناراحتی کودک خود را ببینید، جای اشتباهی قرار گرفته اید. چالش هایی که در نوزادی شروع می شود و شما از آن ها فرار نمی کنید، فرصتی است تا موفقیت بعد از شکست را تجربه کنید. این یعنی شکست هایی که کودک شما می تواند با آن ها زندگی کند و رشد کند. عجله ی بیش از حد، مراقبت دایم از فرزند، محروم کردن کودک از ابزارهایی که بتواند با چالش ها مقابله کند، اجتناب ناپذیر و گاه باعث ویران شدن زندگی می شود.
از بین بردن حس استقلال و قدرت در کودک
درحالیکه انجام کارهای غیرضروری و عجولانه برای کودک باعث کاهش اعتماد به نفس و افزایش وابستگی می شود، عدم توانایی والدین در حفظ مرزهای فرزندپروری، آسیب بیشتری به رشد کودک می زند. وقتی کارهایی را برای کودک انجام می دهیم که خارج از نیازهای اوست، مهم ترین نقش کودکی آن ها را از بین می بریم: ایجاد حس قدرت و استقلال در کودک.
یک مرز مشخص بین فرزندپروری خوب و نادرست وجود دارد. برای مثال، فرزند شما نمی خواهد تا تکالیف ریاضی اش را انجام دهد. در مدل فرزندپروری خوب، اصرار می کنند تا کودک تکالیف ش را انجام دهد، نه بخاطر اینکه می خواهند فرزندشان دانش آموز خوبی باشد، بلکه می خواهند او مفاهیم اولیه ی ریاضی را یاد بگیرد و نیز اخلاق کاری درست را تمرین کند. این شیوه را با والدینی مقایسه کنید که تمام آخر هفته ی خود را صرف کمک به فرزندش برای انجام تکالیف هفته می کند و انتظار دارند که کودک انتظارات آن ها برای سخت کوش بودن و موفق شدن را هم برآورده کند. یکی از نشانه های روش فرزندپروری نادرست، زمانیست که شما از پدر و مادر همکلاسی های فرزند خود می شنوید که برای اینکه کودک آن ها وارد یک مدرسه ی خاص شود چه کارهایی را انجام داده اند.
کنترل مسیر موفقیت کودک در دستان پدر و مادر
در هر دو موقعیت، کنترل در دستان پدر و مادر است، در موقعیت اول ( نشستن و انجام تکالیف) رفتاری و در موقعیت بعدی روانی (ما انجام دادیم). در کنترل روانی، با انجام دادن کارها بجای فرزند، هویت رشدی و تکاملی او را از بین می برید. اگر فشارها، جهت دهی و انگیزه ها همیشه از بیرون باشد، کودک هرگز فرصت تکامل درونی نخواهد داشت. داشتن آموزگار برای کودک ۳ ساله برای اینکه بتواند با هم سالان خودش رقابت کند و در نهایت وارد مدرسه ای بشود که از نظر والدین بهتر است. یا تحت فشار قرار دادن کودک برای رفتن به کلاس های فوق برنامه ی بیشتر تا جایگاه بهتری در مدرسه داشته باشد نه اینکه در راستای نیازهای کودک باشد.
پس چطور والدین، بتوانند از کنترل بیش از حد و ایفای نقش بیش از حد پدر و مادری خود کم کنند؟
مقاومت کردن در برابر فشار هم سالان و شنا کردن خلاف جهت سخت است. اما به یاد داشته باشید که کودک در محیطی قابل اعتماد، سازگار و بدون دخالت بیش از حد، بهترین رشد و تکامل را خواهد داشت.
شناخت درست از کودک اولین قدم در فرزندپروری خوب
فرزندپروری خوب زمانیست که حدود کودک را مشخص کرده و شرمی از محدودیت های روانی یا توانایی های کم کودک نداشته باشید. والدین باید اضطراب های خود را بشناسند. وظیفه ی پدر و مادر شناخت درست و دقیق از کودک است تا بدانند در موقعیت های مختلف چه رفتاری نشان می دهد و به کودک کمک کنند تا موقعیت ها را مدیریت کند. اگر همچنان نگران هستید، پس احتمالا از نداشتن آگاهی درست در مورد فرزند و نیز کنترل اضطراب خود رنج می برید. سرویس های مای اسمارت ژن می تواند برای شما راهگشا باشد.
والدین همچنین باید ارزش های خود را به درستی تعیین کنند. کودکان به پدر و مادر نگاه می کنند. پس اگر می خواهید کودک شما ارزش های درستی را دنیال کند، خودتان شیوه ی درست را در پیش بگیرید. شما به عنوان پدر و مادر باید به سطح رضایت از زندگی خود داشته باشید تا بتوانید به درستی کودک خود را هدایت کنید. یکی از ارزشمندترین چیزهایی که می توانید به کودک نشان دهید، زندگی یک فرد بالغ رضایتمند و درست است.
