معرفی تست های هوش معتبر

پس از گذشت سال‌ها از ظهور علم روانشناسی هنوز تعریف واحدی از اصطلاح هوش توسط اندیشمندان ارائه نشده است. بنابر یک تعریف قدیمی هوش به سازگاری با محیط و توانایی یادگیری موضوعات مختلف اطلاق می‌شود. هوش یک مفهوم انتزاعی است، در واقع این مفهوم هیچ‌گونه پایه فیزیکی، عینی و محسوس ندارد. به طور خلاصه می‌توان گفت هوش نوعی توانایی و استعداد است که حافظه، دقت، تمرکز، یادگیری، درک، سرعت پردازش و استدلال در آن نقش دارد.

روانشناسان معتقدند هوش یعنی سازگاری با محیط، تفکر انتزاعی، توانایی و استعداد کافی در یادگیری و در نهایت یعنی به کار انداختن توانایی‌های خود برای رسیدن به هدف مطلوب در زندگی و کسب و کار.
بنابر توضیحات ارائه شده «هوش» مسئله بسیار مهمی است، به همین دلیل ما در این مقاله به بررسی انواع تست هوش، تست هوش آنلاین و تست هوش کودکان می‌پردازیم.

ضریب هوشی چیست؟

ضریب هوشی یا همان IQ که مخفف کلمه (Intelligence Quotient) است به معنای بهره هوشی می‌باشد. فرمول ساده‌ای برای محاسبه این عدد وجود دارد، روانشناسان سن ذهنی فرد را بر سن زمانی او تقسیم و سپس در عدد 100 ضرب می‌کنند و حد فاصل نمرات 90 تا 109 را به عنوان هوش متوسط در نظر می‌گیرند.

فایده انجام تست هوش توسط کودکان

شما به عنوان یک والدین آگاه، با انجام تست هوش در کودکی برای فرزند خود، دستاوردهای مهمی خواهید داشت. برخی از آنها عبارتند از:
• اگر با انجام تست هوش کودکان، فرزند شما در دسته تیزهوش قرار بگیرد، می‌توانید او را زودتر به مهدکودک بفرستید تا با استفاده از آموزش‌های خاص در مسیر تحصیلی خود پیشرفت زیادی داشته باشد.
• در محیط‌های آموزشی مثل مدرسه می‌توانید اطلاعاتی را در مورد وضعیت هوشی کودک خود با معلم درمیان بگذارید تا کودک شما آموزش‌هایی متناسب با هوش خود دریافت کند.
• ممکن است کودک شما نتواند تمام استعدادهای خود را در شرایط خانه شکوفا کند. با انجام تست هوش آنلاین یا تست هوش کودک شما می‌توانید از تمام استعدادهای فرزند خود آگاه شوید.
• شما با دیدن نتایج این آزمون‌ها به عنوان والدین می‌توانید رفتار خود را در مقابل فرزندتان با توجه به میزان هوش او تنظیم کنید.

انواع تست هوش

تست هوش در دنیای روانشناسی انواع متفاوتی دارد. برخی از معروف‌ترین‌های آنها عبارتند از:

تست هوش وابسته به فرهنگ کتل

یک تست هوش با درجه دشواری بالاتر که ابزرای مناسب جهت سنجش هوش غیرکلامی است. تست هوش آنلاین کتل برای استفاده کاربران در سطح وب گسترش یافته است. این تست هوش برای بازه سنای 7 تا 13 سال کاملا مناسب است.

تست هوش وکسلر

یکی از معروف‌ترین تست هوش‌ های کودکان توسط دکتر دیوید وکسلر طراحی و به تست هوش وکسلر معروف شد. در این تست هوش کودکان مفاهیم خاصی اندازه گیری می‌شوند. برخی از آنها عبارتند از:
• قابلیت فضایی- بصری
• استدلال سیال
• حافظه‌ی فعال بصری
• قابلیت نام‌گذاری
• حافظه توأم بصری- کلامی
این تست هوش کودکان هم سن و سال را در زمینه توانایی‌های ذهنی مقایسه می‌کند. جهت اطلاعات بیشتر درباره ناتوانی ذهنی، مقاله همه چیز درباره عقب ماندگی ذهنی را مطالعه نمایید.

تست هوش آدمک برای کودکان

این تست هوش اولین بار توسط فلورانس گودیناف انجام شد، به همین دلیل به تست هوش گودیناف نیز معروف است. تست ترسیم آدمک از معتبرترین تست هوش های جهانی است که مناسب کودکان 3 تا 13 ساله، افراد بی سواد و اطفالی است که قادر به سخن گفتن نیستند.

تست هوش استنفورد-بینه

آلفرد بینه روانشناس فرانسوی، برای نخستین بار در اوایل قرن بیستم یک تست هوش معتبر را اجرا کرد. در این آزمون توانایی‌های کودک در 5 زمینه توسط 10 تست سنجیده می‌شود. جالب است بدانید بهره هوشی یا همان IQ، توسط این تست تعیین می‌شود.
پنج زمینه‌ای که در تست هوش استنفورد بینه سنجیده می‌شود عبارتند از:

1.  دانش (Knowledge)
2.  استدلال عددی (Quantitative Reasoning)
3.  استدلال سیال (حل مسئله از طریق قیاس، تشبیه، استقرا و …) یا Fluid Reasoning
4.  پردازش‌های بصری / فضایی (Visual-Spatial Processing)
5.  حافظه فعال (Working Memory)

تست هوش ریون(Raven)

یکی از معروف‌ترین این آزمون‌ها تست آی کیو ریون است.تست آی کیو ریون به کلام، توانایی‌های گفتاری، توانایی مطالعه و نوشتن وابسته نیست. در ضمن در تحلیل و تفسیر بسیار راحت و آسان است. به دلیل همین دو ویژگی به صورت وسیع و برای سنین مختلف مورد استفاده قرار می‌گیرد.

تست هوش چند گانه گاردنر

برعکس سایر روانشناسان که هوش را مقوله‌ای تک بعدی می‌دانستند، گاردنر اعتقاد داشت هوش بسیار گسترده است. او مدل 10 گانه هوش را ارائه داد و در تست هوش خود نیز هر 10 بعد را می‌سنجد.این ابعاد عبارتند از:

هوش کلامی

در تست هوش گاردنر هوش کلامی شامل موارد زیر است :

• توانایی استفاده از زبان و کلمات
• مهارت در به یادآوردن اطلاعات نوشته یا گفته‌شده
• لذت بردن از خواندن و نوشتن
• مهارت در مباحثه یا صحبت‌های متقاعدکننده
• توانائی در توضیح دادن مسائل
• استفاده از شوخ‌طبعی به هنگام بیان داستان‌ها

هوش ریاضی

• استعداد ریاضی که در این آزمون هوش بررسی می شود موارد زیر را در برمیگیرد :
• توانایی استدلال، منطق و کار با اعداد.
• مهارت زیاد در حل مسئله
• لذت بردن از تفکر درباره ایده‌های انتزاعی
• علاقه‌مندی به انجام آزمایش‌های علمی
• مهارت در انجام محاسبات پیچیده

هوش فضایی

• توانایی درک پدیده‌های دیداری و تفکر با تصاویر یا تصویر سازی ذهنی.
• لذت بردن از خواندن و نوشتن
• مهارت در درست کردن پازل
• مهارت در تفسیر عکس، گراف و نمودار
• لذت بردن از رسم، نقاشی و هنرهای تجسمی
• تشخیص راحت الگوها

هوش موسیقیایی

• توانایی تولید موسیقی و درک آن.
• لذت بردن از آوازخوانی و نواختن سازهای موسیقی
• تشخیص آسان الگوها و نت‌های موسیقی
• توانایی به خاطر سپردن آهنگ‌ها و ملودی‌ها
• درک عمیق از ساختار، ریتم و نت‌های موسیقی

هوش حرکتی

• توانایی کنترل در تنظیم بدن در حین حرکات.
• مهارت در ورزش و رقص
• لذت بردن از ساختن چیزها با دست
• هماهنگی فیزیکی عالی

به خاطر سپردن چیزها از طریق انجام دادن آن‌ها، به‌جای گوش کردن یا دیدن

هوش درون فردی

• درک و شناخت مسائل از نگاه یا نگرش دیگران.
• مهارت در تحلیل نقاط قوت و ضعف خود
• لذت بردن از تجزیه‌وتحلیل نظریه‌ها و ایده‌ها
• خودآگاهی زیاد
• داشتن درک روشن از ریشه انگیزه‌ها و احساسات خود

هوش اجتماعی

• علاقه به کارهای گروهی و لذت بردن از بودن در کنار دیگران.
• مهارت در برقراری ارتباط کلامی
• مهارت در ارتباط غیرکلامی
• نگاه کردن به موقعیت‌ها از زوایای مختلف
• ایجاد روابط مثبت با دیگران
• مهارت در فرونشاندن اختلافات در داخل گروه‌ها

هوش طبیعت گرا

• توانایی درک و دقت به مسائل محیطی و طبیعی.
  علاقه‌مند به موضوعاتی از قبیل گیاه‌شناسی، زیست‌شناسی و جانورشناسی
  مهارت در رده‌بندی و فهرست بندی اطلاعات
  لذت بردن از باغبانی، کشف طبیعت، پیاده‌روی و چادر زدن در طبیعت
  بی‌علاقگی به یادگیری موضوعات بی‌ارتباط با طبیعت

هوش هستی گرا

• توجه به مسائل هستی شناختی و معنوی و درک آن.
  این افراد مدام در پی پاسخ برای پرسش‌هایی مانند معنای زندگی، مفهوم مرگ، دلایل وجود هستی، خدا و… هستند.

هوش اخلاقی

• توانایی تشخیص کارهای خوب از بد و میل به سوی انسان کامل شدن.
• دارای باور‌های اخلاقی قوی
• توانا در عمل به باور‌های خود
• رفتار مناسب در برخورد با دیگران

ارتباط هوش و ژنتیک

احتمالا تا کنون دریافته‌اید که هوش یک ویژگی پیچیده است که تحت تاثیر عوامل ژنتیکی و محیطی قرار دارد.
درست است که بسیاری از فرآیندهای شکل‌گیری هوش بر پایه عوامل ژنتیک بوده اما باید پذیرفت که عوامل محیطی نیز بی تاثیر نیستند. مثلا کودکانی که از تغذیه سالم دارند و در محیط‌های ایمن و بدون آلودگی رشد می‌کنند در تست‌های ضریب هوشی نسبت به کودکان محروم نمره بیشتری کسب می‌کنند.

به طور کلی عوامل زیادی مانند تعلیم و تربیت، تغذیه، پرورش ذهنی، محل سکونت و همچنین شرایط آب و هوایی در رشد ذهن کودکان نقش مهمی دارند.

پروسه رشد ذهنی کودکان با رشد جسمی آنها همراه است، هرچه سن کودک بالاتر می‌رود، رشد ذهنی او نیز بیشتر تکامل می‌یابد.

اما آن‌طور که از شواهد پیداست ریشه‌ی اصلی هوش می‌تواند جایی در ژن باشد و رابطه‌ای با ژنتیک افراد داشته باشد. بدون شک ژنتیک بر هوش افراد بسیار تاثیرگذار است به همین دلیل رابطه‌ی بین هوش و ژنتیک و ساختار مغز سال‌ها مورد مطالعه قرار گرفت.
تحقیقات متعدد در این زمینه نشان می‌دهد که هوش از طریق ژن خاصی که بر روی کروموزوم X وجود دارد به کودک منتقل می‌شود همانطور که می‌دانید مادر دو کروموزوم X و پدر یک کروموزوم X و یک کروموزوم Y دارد.
اگر هوش از پدر به ارث برسد به سیستم لیمبیک و اگر از مادر به ارث برسد به قشر مخ می‌رود. همان‌طور که می‌دانید سیستم لیمبیک محل پردازش احساسات، غریزه و خلق و خوی است در حالی که قشر مخ هوش را کنترل می‌کند.
می‌توان گفت بهترین پیش‌بینی برای اینکه کودک تا چه اندازه باهوش خواهد بود میزان IQ مادر است. دانشمندان می‌گویند که فقط ۴۰ تا ۶۰ درصد از هوش از مادر به کودک می‌رسد و بقیه آن بستگی به محیط و نحوه‌ی تربیت کودک دارد که هر دو والد در آن نقش دارند.

انواع هوش

دو روانشناس آمریکایی به نام‌های ریموند کتل و جان هورن نظریه‌ای ارائه دادند مبنی بر اینکه دو نوع هوش در آدمی وجود دارد که عبارتند از: هوش سیال و هوش متبلور.

هوش سیال

به توانایی تفکر انتزاعی، استدلال، تشخیص الگوها، حل مشکلات و تشخیص و درک روابط هوش سیال گفته می‌شود.
این نوع هوش وابسته به توانایی ذاتی فرد است و اکتسابی نیست. به عبارتی شما نمی‌توانید هوش سیال را از طریق تحصیلات و تمرین و تجربه کسب کنید.
این هوش معمولا زمانی استفاده می‌شود که شما در حال حل یک پازل یا معما هستید، یا اینکه سخت درگیر چیدن استراتژی‌هایی برای حل یک مشکل هستید.
مثلا اگر شما در یافتن آدرس درست و مسیرها در یک شهر شلوغ توانا هستید، بدون شک هوش سیال قوی دارید.
یکی از روش‌های تشخیص هوش سیال، قابلیت انعطاف‌پذیری و سازگاری آن است؛ به این معنی که بسته به موقعیت‌های مختلف، این نوع هوش را می‌توان به شکل‌های مختلفی استفاده کرد.

هوش متبلور

نقطه مقابل هوش سیال، هوش متبلور است. این هوش هیچ ربطی به توانایی‌های ذاتی افراد ندارد و اتفاقا از طریق محیط به دست می‌آید. شما از طریق تجربه، تحصیل و آموزش می‌توانید هوش متبلور را در خود تقویت کنید. بنابراین هوش متبلور قابل افزایش است. یکی از نمونه‌های هوش متبلور افزایش تعداد واژگان زبانی در طول عمر شخص می‌باشد.

هوش هیجانی

اگر شما در درک، کنترل و ارزیابی احساساتتان توانا هستید به این معناست که هوش هیجانی بالایی دارید. این نوع هوش قابل یادگیری و تقویت است، گرچه برخی افراد در این زمینه به طور ذاتی مستعدتر هستند.
ممکن است هر فردی در بیان و یا کنترل احساسات خود توانا باشد اما درک ، تفسیر و پاسخ‌دادن به احساسات دیگران توانایی بسیار مهمی است. به این توانایی خاص هوش هیجانی یا EQ می‌گویند که مخفف کلمه (Emotional intelligence) است.
برخی از روانشناسان مطرح دنیا معتقدند که EQ در رسیدن به موفقیت می‌تواند کمک کننده‌تر از IQ باشد.

نتیجه گیری

هوش بسیار پیچیده است. حتی اگر ژنتیک نقش بسیار مهمی در هوش داشته باشد، عوامل محیطی نیز بی تاثیر نیستند. گاهی می‌توانند به طور مساوی یا حتی قوی‌تر در پرورش و شکل دادن به میزان هوش ایفای نقش کنند.
سپاسگزاریم که تا انتهای این مقاله با ما همراه بودید.