آزمایش تیروئید یکی از ابزارهای کلیدی در تشخیص و مدیریت بیماری‌های تیروئید، از جمله کم‌کاری تیروئید (هیپوتیروئیدیسم) و بیماری هاشیموتو است. آزمایش تیروئید به پزشکان این امکان را می‌دهند تا با ارزیابی سطح هورمون های تیروئید در خون، عملکرد غده تیروئید را بررسی کرده و بیماری‌های مرتبط با آن مثل پرکاری، کم کاری و گواتر را تشخیص دهند.
در این مقاله، به بررسی جزئیات آزمایش تیروئید کم کار و اهمیت آن در کنترل و تشخیص کم کاری تیروئید خواهیم پرداخت.
آزمایش تیروئید چیست؟
آزمایش تیروئید یک آزمایش خون است که برای بررسی عملکرد غده تیروئید به کار می‌رود. غده تیروئید غده‌ای پروانه‌ای شکل است که در قسمت جلوی گردن قرار دارد و هورمون‌هایی تولید می‌کند که بر متابولیسم بدن، ضربان قلب، دمای بدن و بسیاری از عملکردهای دیگر تاثیرگذار هستند. برای مطالعه موارد بیشتر درباره غده تیروئید کلیک کنید.
آزمایش تیروئید شامل اندازه‌گیری سطح هورمون‌های مختلف تیروئید و هورمون محرک تیروئید (TSH) در خون است. نتایج این آزمایش‌ها می‌تواند اطلاعات مهمی درباره وضعیت عملکرد تیروئید مثلا کم کاری تیروئید فراهم کند.
مواردی که در آزمایش تیروئید اندازه‌گیری می‌شوند عبارتند از:
- هورمون TSH
- هورمون T4
- هورمون T3
- آنتی‌بادی‌های تیروئیدی
کم کاری تیروئید به چه معناست؟
یکی از شایع‌ترین اختلالات تیروئیدی، کم کاری تیروئید است که می‌تواند به مشکلات متعددی در سلامت بدن منجر شود. در ادامه این مقاله به بررسی جامع آزمایش تیروئید کم کار، فرآیند انجام آن، نحوه تفسیر نتایج و اهمیت این آزمایش در تشخیص و مدیریت کم کاری تیروئید می‌پردازیم.
انواع آزمایش تیروئید کم کار
پزشک معمولا برای تشخیص کم کاری تیروئید، از انواع آزمایش خون استفاده می‌کند. این آزمایش با بررسی سطح هورمون‌های مختلف غده تیروئید، کم کاری این غده را تشخیص می‌دهد. انواع آزمایش تیروئید برای بررسی کم کاری تیروئید عبارتند از:
آزمایش ژنتیک سلامت HealthX
این آزمایش که با تجزیه و تحلیل اطلاعات ژنتیکی موجود در نمونه بزاق فرد انجام می‌شود، ریسک ابتلا فرد به کم کاری تیروئید و بیش از 50 بیماری ژنتیکی دیگر را بررسی می‌کند. برای آشنایی بیشتر با این آزمایش مقاله آزمایش سلامت را بخوانید.
آزمایش تیروئید کم کار TSH
این آزمایش میزان هورمون محرک تیروئید را که توسط غده هیپوفیز تولید می‌شود، اندازه‌گیری می‌کند. TSH به تیروئید سیگنال می‌دهد که هورمون‌های تیروئیدی تولید کند. سطوح بالای TSH معمولاً نشان‌دهنده کم‌کاری تیروئید است، زیرا بدن تلاش می‌کند تا تیروئید را به تولید هورمون‌های بیشتر تحریک کند.
بررسی تیروئید کم کار با آزمایش T4
این آزمایش تیروئید، سطح هورمون تیروکسین آزاد را که به طور مستقیم بر متابولیسم بدن تاثیر می‌گذارد، اندازه‌گیری می‌کند. T4 آزاد جزء فعال هورمون تیروکسین است که در خون جریان دارد و برای ارزیابی دقیق‌تر عملکرد تیروئید استفاده می‌شود.
معمولا سطوح پایین T4 در آزمایش خون نشانگر کم کاری تیروئید است.
آزمایش تیروئید کم کار با بررسی سطح T3 بدن
آزمایش T3 برای بررسی سطح تری‌یدوتیرونین بدن استفاده می‌شود. اگرچه این آزمایش کمتر از TSH و T4 برای تشخیص کم کاری تیروئید استفاده می‌شود، اما به عنوان یکی از انواع آزمایش تیروئید برای بررسی کم کاری تیروئید به شمار می‌رود.
محدوده نرمال T3 بین 100 تا 200 نانوگرم در دسی لیتر است. مقدار پایین‌تر از این عدد معمولا نشان‌دهنده کم کاری تیروئید است.
آزمایش آنتی‌بادی‌های ضد تیروئید
این آزمایش‌ها به بررسی وجود آنتی‌بادی‌هایی که علیه تیروئید عمل می‌کنند، می‌پردازند. وجود این آنتی‌بادی‌ها معمولاً نشان‌دهنده بیماری‌های خود ایمنی مانند بیماری هاشیموتو است که باعث کم‌کاری تیروئید می‌شود. برای مطالعه موارد بیشتر درباره شایع‌ترین علائم کم کاری تیروئید اینجا کلیک کنید.
چگونگی تفسیر نتایج آزمایش تیروئید کم کار
تفسیر نتایج آزمایش تیروئید نیاز به دانش پزشکی دارد و باید توسط پزشک انجام شود. برخی از نکات کلیدی در تفسیر نتایج عبارتند از:
راهنماهای ارزیابی و تفسیر نتایج آزمایش تیروئید
پزشکان از راهنماها و دستورالعمل‌های استاندارد برای ارزیابی و تفسیر نتایج آزمایش‌های تیروئید استفاده می‌کنند. این راهنماها بر اساس تحقیقات و تجربیات بالینی تنظیم شده‌اند.
نتیجه آزمایش تیروئید در تشخیص و مدیریت بیماری‌های تیروئید چه کاربردی دارد؟
نتایج آزمایش تیروئید به پزشکان کمک می‌کند تا تشخیص دقیقی از وضعیت تیروئید بیمار بدهند و درمان مناسبی را برای بیماران تجویز کنند. این نتایج همچنین می‌توانند به پیگیری و تنظیم درمان کمک کنند تا در نهایت به بهترین نتایج ممکن برسند.
برخی از نتایج احتمالی این آزمایش عبارتند از:
- سطح بالای TSH
- سطح پایین T4
- سطح غیر طبیعی آنتی‌بادی‌های تیروئید (هاشیموتو)
تفسیر نتایج آزمایش TSH و T4 آزاد در تیروئید کم‌کار
سطح بالای TSH و سطح پایین T4 آزاد معمولاً نشان‌دهنده کم‌کاری تیروئید است. سطح بالای TSH نشان می‌دهد که غده هیپوفیز به دلیل کمبود هورمون‌های تیروئیدی، TSH بیشتری تولید می‌کند تا تیروئید را به تولید هورمون‌های بیشتر تحریک کند. سطح پایین T4 آزاد نیز تأیید می‌کند که تیروئید به اندازه کافی هورمون تولید نمی‌کند.
تشخیص قطعی تیروئید کم‌کار بر اساس آزمایش
برای تشخیص قطعی کم‌کاری تیروئید، پزشک نتایج آزمایش‌های TSH و T4 آزاد را به همراه علائم بالینی بیمار بررسی می‌کند. در صورت نیاز، آزمایش‌های تکمیلی مانند اندازه‌گیری آنتی‌بادی‌های ضد تیروئید نیز انجام می‌شود تا نوع دقیق بیماری تیروئید مشخص شود. برای مطالعه موارد بیشتر درباره تفسیر کامل آزمایش خون اینجا کلیک کنید.
جدول آزمایش تیروئید کم کار
| اسم آزمایش | بازه نرمال | مقادیر بالا | مقادیر پایین |
| THS | ۰.۴ تا ۴.۰ | <۴.۰ | >۰.۴ |
| T۳ | ۲.۳ تا ۴.۲ | <۴.۲ | >۲.۳ |
| T۴ | ۰.۸ تا ۲.۸ | <۲.۸ | >۰.۸ |
| Anti TPO antibody | مقدار طبیعی TPO کمتر از ۹ IU/mL و TSI کمتر از IU/mL ۱.۳ | <۹ IU/mL و <IU/mL ۱.۳ | — |
آزمایش تیروئید کم کار چرا اهمیت دارد؟
تشخیص زودهنگام کم کاری تیروئید با استفاده از آزمایش تیروئید کم کار می‌تواند مانع از بروز مشکلات جدی‌تر برای سلامتی فرد شود. آزمایش تیروئید پزشک را از سطح هورمون‌های تیروئیدی و TSH بیمار مطلع می‌کند و باعث می‌شود تا در صورت نیاز درمان مناسب تجویز شود.
در صورت بروز این علائم، آزمایش تیروئید کم کار ضروری است
شاید این سوال برای برخی افراد پیش بیاید که در چه صورت نیاز به انجام آزمایش تیروئید وجود دارد؟ پاسخ این پرسش مهم در بررسی علائم کم کاری تیروئید در زنان و مردان است. اگرچه علائم تیروئید کم کار گسترده و متنوع است اما برخی از شایع‌ترین علائم کم کاری تیروئید عبارتند از:
- احساس خستگی مداوم
- افزایش وزن بی دلیل و بدون تغییر رژیم غذایی
- افزایش حساسیت بی دلیل به سرما
- مشکلات گوارشی و یبوست پیوسته
- خشکی غیر متعارف پوست و مو
- مشکلات روحی و روانی مانند افسردگی و اضطراب
مراحل آزمایش تیروئید کم کار و آمادگی‌های قبل از انجام آزمایش
آزمایش تیروئید یک آزمایش خون بسیار ساده و سرعتی است. انجام این آزمایش نیازمند اجرای 4 مرحله از جمله موارد زیر است:
تجویز آزمایش از سوی پزشک متخصص
آزمایش تیروئید به طور کلی ساده و غیر تهاجمی است. برای انجام آن، یک نمونه خون از ورید بازو گرفته می‌شود. این نمونه به آزمایشگاه فرستاده می‌شود تا سطح هورمون‌های تیروئیدی و آنتی‌بادی‌ها اندازه‌گیری شود. مراحل انجام این آزمایش به شرح زیر است:
- نمونه‌گیری خون در آزمایشگاه
- بررسی میزان هورمون و آنتی‌بادی‌های ترشحی غده تیروئید
- تحلیل و تفسیر داده‌های آزمایش از سوی پزشک متخصص
آمادگی‌های لازم قبل از انجام آزمایش تیروئید
معمولاً برای انجام آزمایش تیروئید نیازی به آماده‌سازی خاصی نیست. با این حال، پزشک ممکن است توصیه‌هایی مانند پرهیز از مصرف برخی داروها یا غذاها را قبل از آزمایش ارائه دهد. بهتر است بیمار در این مورد با پزشک خود مشورت کند.
محدودیت‌ها و خطاهای احتمالی آزمایش تیروئید چیست؟
آزمایش تیروئید نیز مانند سایر آزمایش‌ها ممکن است محدودیت‌ها و خطاهایی داشته باشند. برخی از خطاهای رایج و محدودیت‌های این آزمایش عبارتند از:
خطاهای آزمایشگاهی
خطاهای مربوط به فرآیند جمع‌آوری، حمل و نقل و تحلیل نمونه‌ها می‌تواند نتایج آزمایش را تحت تاثیر قرار دهد. با آزمایش ژنتیکی HealthX می‌توان ریسک خطا را تا حد زیادی کاهش داد و به موقع از ریسک ابتلا به کم کاری تیروئید مطلع شد.
تداخلات دارویی
برخی داروها می‌توانند نتایج آزمایش تیروئید را تغییر دهند. برای مثال، داروهای حاوی بیوتین می‌توانند باعث ایجاد نتایج نادرست در آزمایش‌های تیروئیدی شوند.
وضعیت‌های فیزیولوژیکی
شرایط فیزیولوژیکی مانند بارداری یا بیماری‌های مزمن می‌توانند بر نتایج آزمایش تیروئید تاثیر بگذارند و باعث ایجاد نتایج نادرست شوند.
عوامل مؤثر بر نتایج آزمایش تیروئید
عوامل مختلفی می‌توانند بر نتایج آزمایش تیروئید تاثیر بگذارند. برخی از این عوامل عبارتند از:
سن، جنس و شرایط فیزیولوژی بیمار تیروئیدی
سطح هورمون‌های تیروئیدی می‌تواند با سن، جنس و شرایط فیزیولوژیکی مانند بارداری تغییر کند. این عوامل باید در تفسیر نتایج آزمایش در نظر گرفته شوند.
داروها و بیماری‌های دیگر
برخی داروها مانند داروهای ضد انعقاد خون، استروئیدها، داروهای ضد تیروئید و داروهای قلبی می‌توانند بر نتایج آزمایش تیروئید تاثیر بگذارند. همچنین، بیماری‌هایی مانند بیماری‌های کبدی یا کلیوی نیز می‌توانند نتایج آزمایش را تغییر دهند.
به یاد داشته باشید که تنها با مشاهده یکی از این علائم، لزومی بر تشخیص کم کاری تیروئید نیست و لازم است برای تشخیص نهایی از سوی پزشک متخصص، سایر معاینات لازم از جمله آزمایش تیروئید حتما صورت گیرد. با آزمایش ژنتیکی HealthX می‌توان تنها با استفاده از نمونه بزاق، به موقع از ریسک ابتلا به کم کاری تیروئید مطلع شد و پیشگیری‌های لازم را انجام داد.
جمع‌بندی
آزمایش تیروئید ابزاری حیاتی برای تشخیص و مدیریت بیماری‌های تیروئید از جمله کم‌کاری تیروئید و بیماری هاشیموتو است. این آزمایش به پزشکان این امکان را می‌دهد تا با ارزیابی دقیق سطح هورمون‌های تیروئیدی و آنتی‌بادی‌ها، وضعیت تیروئید را بررسی و درمان مناسب را تجویز کنند. تشخیص زودهنگام و درمان مناسب می‌تواند کیفیت زندگی بیماران مبتلا به کم کاری تیروئید را بهبود بخشد و آنها را قادر سازد تا زندگی سالم و پرانرژی داشته باشند.
منابع
https://www.nhs.uk/conditions/underactive-thyroid-hypothyroidism/diagnosis/
https://www.thyroid.org/thyroid-function-tests/
