غده تیروئید یک غده درون‌ریز و مهم است که وظیفه اصلی آن، کنترل متابولیسم بدن است. سلامت این غده تحت تاثیر موارد مختلفی از جمله تغذیه، مصرف داروها و البته سابقه خانوادگی است.

گاهی اوقات، تیروئید به درستی کار نمی‌کند و به دنبال آن، بیماری‌های مربوط به تیروئید در بدن بروز پیدا می‌کند. در ادامه این مطلب همراه ما باشید تا به پاسخ این سوالات بپردازیم که تیروئید چیست؟ بیماری‌های تیروئید کدام است و راه‌های پیشگیری از تیروئید کم کار، پر کار و گواتر چیست؟

غده تیروئید چیست؟

تیروئید یک غده پروانه‌ای شکل کوچک در بدن است که درست  در  ناحیه جلویی گردن قرار دارد. تیروئید بخشی از سیستم غدد درون ریز است و بسیاری از عملکردهای مهم بدن شما را با تولید و ترشح هورمون‌های خاص کنترل می‌کند.

وظیفه اصلی غده تیروئید، کنترل سرعت متابولیسم بدن (فرایندی که مشخص می‌کند بدن چگونه مواد غذایی مصرفی را به انرژی تبدیل کند) است.

تمام سلول‌های بدن شما برای فعالیت به انرژی نیاز دارند. وقتی غده تیروئید به درستی کار نمی‌کند، می‌تواند عملکرد سایر سیستم های  بدن را تحت تاثیر قرار دهد.

تیروئید چگونه عمل می‌کند؟

تیروئید به‌عنوان یک غده درون‌ریز، مسئول تولید و ترشح هورمون است. در جدول زیر به معرفی هر یک از این هورمون‌ها  و وظایف آن‌‌ها می‌پردازیم:

تیروکسین (T4)	تیروکسین یک هورمون اولیه است که توسط غده تیروئید ساخته و آزاد می‌شود. اگرچه تیروئید بیشترین استفاده را از این هورمون می‌کند اما تاثیر زیادی بر متابولیسم بدن ندارد. هنگامی که تیروئید شما T4 را در جریان خون آزاد می‌کند، از طریق فرایندی به نام ید‌زدایی به T3 تبدیل می‌شود.
تری یدوتیرونین (T3)	تیروئید مقادیر کمتری T3 نسبت به T4 تولید می‌کند، اما T3 نسبت به T4 تاثیر بسیار بیشتری بر متابولیسم دارد.
تری یدوتیرونین معکوس (RT3)	تیروئید مقادیر بسیار کمی RT3 تولید می‌کند که اثرات T3 را معکوس می‌کند.
کلسی تونین	این هورمون به تنظیم میزان کلسیم در خون کمک می‌کند. غده تیروئید برای تولید هورمون‌های تیروئید به ید، عنصری که در غذا (معمولاً نمک خوراکی یددار) و آب یافت می‌شود نیاز دارد. غده تیروئید ید را به دام می‌اندازد و آن را به هورمون‌های تیروئید تبدیل می‌کند.کم یا زیاد بودن ید می‌تواند بر سطح هورمون‌هایی که توسط تیروئید ساخته و آزاد می‌شود موثر باشد.

تاثیر هورمون‌های تیروئید بر عملکرد بدن

اندام‌ها و غدد متعددی با تیروئید در تعامل هستند. غده تیروئید بر عملکردهای مختلف بدن موثر است. از جمله:

• نحوه استفاده بدن از انرژی (متابولیسم).
• ضربان قلب.
• تنفس.
• هضم.
• دمای بدن.
• رشد مغز.
• فعالیت ذهنی.
• نگهداری پوست و استخوان.
• قاعدگی و باروری.

سیستم غدد درون‌ریز یک شبکه پیچیده از غدد و هورمون‌ها است. بسیاری از غدد و هورمون‌ها به غدد و هورمون‌های دیگر متکی هستند تا سیگنال‌هایی را برای فعالیت به آن‌ها ارسال کنند. علاوه بر این، برخی هورمون‌ها می‌توانند هورمون‌های دیگر را سرکوب کنند.

بدن یک سیستم پیچیده برای کنترل سطح هورمون‌های تیروئید دارد:

1. ابتدا، هیپوتالاموس (بخشی از مغز که در سطح زیرین آن قرار دارد) هورمون آزاد کننده تیروئید (TRH) را ترشح می‌کند که بخشی از غده هیپوفیز را برای ترشح هورمون محرک تیروئید (TSH) تحریک می‌کند.
   
2. سپس TSH سلول‌های فولیکولی تیروئید را تحریک می‌کند تا تیروکسین (T4) و تری یدوتیرونین (T3) را در صورت وجود سطوح کافی ید در بدن آزاد کنند. غده تیروئید و هورمون‌های آن تقریبا بر تمام سیستم‌های بدن تاثیر می‌گذارند، از جمله:
   
3. سیستم قلبی- عروقی: تیروئید به تنظیم مقدار خونی که قلب از طریق سیستم گردش خون پمپاژ می‌کند (برون‌ده قلب) و انقباض و ضربان قلب کمک می‌کند.
   
4. سیستم عصبی: وقتی تیروئید به درستی کار نمی‌کند، می‌تواند علائمی را ایجاد کند که بر سیستم عصبی تاثیر می‌گذارد، از جمله بی حسی، گزگز، درد یا احساس سوزش در قسمت‌های آسیب دیده بدن. علاوه بر این، کم کاری تیروئید می‌تواند باعث افسردگی و پرکاری تیروئید می‌تواند باعث اضطراب شود.
   
5. دستگاه گوارش: تیروئید بر نحوه حرکت غذا در سیستم گوارش نیز موثر است.
   
6. دستگاه تناسلی: اگر تیروئید به درستی کار نکند، می‌تواند باعث قاعدگی نامنظم و مشکلات باروری شود.

بیماری‌هایی که تیروئید را تحت تاثیر قرار می‌دهد؟

چهار بیماری اصلی، غده تیروئید را تحت تاثیر قرار می‌دهند که عبارتند از:

• کم کاری تیروئید (تیروئید کم کار).
• پرکاری تیروئید (تیروئید پرکار).
• گواتر (تیروئید بزرگ شده).
• سرطان تیروئید.

کم کاری تیروئید

تیروئید کم کار زمانی اتفاق می‌افتد که تیروئید شما به اندازه کافی هورمون تیروئید تولید و ترشح نکند. این اتفاق باعث می‌شود که متابولیسم بدن کند شود. کم کاری تیروئید یک بیماری نسبتا رایج و قابل درمان یا کنترل است.

علل اصلی بروز کم کاری تیروئید عبارتند از:

• بیماری هاشیموتو (بیماری خودایمنی).
• تیروئیدیت (التهاب تیروئید).
• کمبود ید.
• غده تیروئیدی که کار نمی‌کند (زمانی که تیروئید از بدو تولد به درستی کار نمی‌کند).
• درمان بیش از حد پرکاری تیروئید از طریق دارو.
• برداشتن غده تیروئید.

پرکاری تیروئید

پرکاری تیروئید (تیروئید پرکار) زمانی اتفاق می‌افتد که تیروئید شما بیش از نیاز بدن‌تان، هورمون‌های تیروئیدی را تولید و ترشح کند. این اتفاق باعث می‌شود که سرعت متابولیسم بدن افزایش یابد. پرکاری تیروئید نیز قابل درمان است.

علل پرکاری تیروئید عبارتند از:

• بیماری گریوز (بیماری خودایمنی).
• ندول‌های تیروئید.
• تیروئیدیت (التهاب تیروئید).
• تیروئیدیت پس از زایمان (التهاب تیروئید که پس از زایمان اتفاق می‌افتد).
• وجود ید اضافی در خون از طریق رژیم غذایی یا دارو.
• درمان بیش از حد کم کاری تیروئید از طریق دارو.
• وجود یک تومور خوش خیم (غیر سرطانی) در غده هیپوفیز.

گواتر؛ بزرگی غده تیروئید

گواتر بزرگ شدن غده تیروئید است. این بیماری نسبتا شایع است و بسته به نوع آن علل مختلفی دارد.

• گواتر ساده: این گواترها زمانی ایجاد می‌شوند که غده تیروئید، هورمون کافی برای رفع نیازهای بدن را تولید نکند، بنابراین غده تیروئید سعی می‌کند کمبود را با بزرگ‌تر شدن جبران کند.

• گواتر بومی: این گواتر در افرادی رخ می‌دهد که ید کافی از رژیم غذایی خود دریافت نمی‌کنند (ید برای ساخت هورمون تیروئید ضروری است). در کشورهایی که ید به نمک سفره اضافه می‌شود، افراد کمتری معمولا به گواتر بومی مبتلا می‌شوند.

• گواترهای پراکنده: این گواترها در بیشتر موارد علت مشخصی ندارند. در برخی موارد، برخی داروها مانند لیتیوم، می‌توانند باعث بروز گواتر پراکنده شوند.

سرطان تیروئید

سرطان تیروئید سرطانی است که در بافت‌های تیروئید تکثیر می‌شود. درمان اکثر سرطان‌های تیروئید با موفقیت همراه است. سرطان تیروئید بر اساس نوع سلول‌هایی که سرطان از آن‌ها رشد پیدا می‌کند، طبقه‌بندی می‌شود.

انواع سرطان تیروئید عبارتند از:

• پاپیلاری: تا 80 درصد از تمام موارد سرطان تیروئید پاپیلاری هستند.

• فولیکولار: سرطان تیروئید فولیکولی تا 15 درصد از تشخیص‌های سرطان تیروئید را تشکیل می‌دهد.

• مدولاری: حدود 2 درصد از موارد سرطان تیروئید مدولاری هستند. این نوع سرطان اغلب به دلیل یک جهش ژنی ایجاد می‌شود.آناپلاستیک: حدود 2 درصد از موارد سرطان تیروئید آناپلاستیک هستند.

دیگر چه بیماری‌های منشأ ژنتیکی دارند؟ برای مطالعه لیست بیماری‌های ژنتیکی کلیک کنید.

علائم چه بیماری‌هایی ممکن است با تیروئید اشتباه گرفته شود؟

گاهی اوقات ممکن است تشخیص بیماری تیروئید دشوار باشد و علائم آن با علائم سایر بیماری‌ها اشتباه گرفته شود. برای مثال ممکن است علائم مشابه ابتلا به تیروئید را در دوران بارداری یا پیری تجربه کنید.

خوشبختانه، آزمایشاتی وجود دارد که می‌تواند به تعیین اینکه آیا علائم شما ناشی از مشکل تیروئید است یا خیر، کمک کند. این تست‌ها عبارتند از:

• آزمایش خون
• تصویربرداری
• معاینات بدنی

اما مهم‌تر از تشخیص، پیشگیری به موقع است. در ادامه به راه‌های پیشگیری از بیماری‌های تیروئید خواهیم پرداخت.

پیشگیری از ابتلا به بیماری‌های تیروئید

در حالی که برخی از عوامل خطر ابتلا به بیماری‌های تیروئید مانند ژنتیک و سابقه خانوادگی قابل کنترل نیستند، اما اقداماتی وجود دارد که می‌توانید برای کاهش خطر ابتلا به این بیماری‌ها و پیشگیری به موقع از بروز بیماری‌های تیروئید انجام دهید:

1. مصرف ید کافی

ید یک ماده معدنی ضروری برای بدن است که نقش مهمی در تولید هورمون‌های تیروئید دارد. کمبود ید می‌تواند منجر به کم‌کاری تیروئید شود. بنابراین برای جلوگیری از کمبود ید:

• نمک یددار مصرف کنید: ید به اکثر نمک‌های تصفیه‌شده اضافه می‌شود.
• غذاهای دریایی بخورید: ماهی، میگو و سایر غذاهای دریایی منابع خوبی از ید هستند و خوب است که در سبد غذایی هفتگی قرار گیرند.
• از مکمل‌های یددار استفاده کنید: اگر مطمئن نیستید که به اندازه کافی ید دریافت می‌کنید، می‌توانید با مشورت پزشک از مکمل‌های یددار استفاده کنید.

2. آزمایش ژنتیک سلامت HealthX برای پیشگیری و تشخیص زودهنگام بیماری ها

امروزه با استفاده از آزمایش ژنتیکی که تنها به وسیله تجزیه و تحلیل اطلاعات ژنتیکی موجود در DNA نمونه بزاق فرد انجام می‌شود، می‌توان به اطلاعات دقیق و البته علمی، درباره میزان های‌ریسک بودن (بالا بودن ریسک ابتلا) به بیماری‌های ژنتیکی از جمله بیماری تیروئید دست یافت.

آزمایش ژنتیک سلامت HealthX، احتمال ابتلای فرد به بیش از 50 نوع بیماری شایع ژنتیکی و 10 نوع سرطان را بررسی می‌کند و راهی ساده و کاربردی برای پیشگیری از تیروئید خواهد بود.

دو بیماری کم کاری تیروئید و سرطان کارسینوه تیروئید توسط آزمایش HealthX بررسی می‌شوند. اگر زن، بالای ۶۰ سال و همچنین دارای سابقه خانوادگی بیماری‌های تیروئیدی هستید، وجود این ریسک فاکتورها ممکن است نشان دهنده این باشد که بیشتر در معرض خطر بیماری‌های تیروئیدی قرار دارید.

برای کسب اطلاعات بیشتر، فرم مشاوره رایگان ژنتیک که در انتهای مقاله وجود دارد را تکمیل نمایید تا همکاران ما در اسرع وقت با شما تماس حاصل فرمایند.

3. حفظ وزن سالم

چاقی و اضافه وزن خطر ابتلا به بیماری‌های تیروئید به ویژه کم‌کاری تیروئید را افزایش می‌دهد، بنابراین برای پیشگیری از تیروئید:

• یک رژیم غذایی سالم و متعادل داشته باشید: میوه‌ها، سبزیجات، غلات کامل و پروتئین بدون چربی را در رژیم غذایی خود بگنجانید.
• به طور منظم ورزش کنید: حداقل 150 دقیقه فعالیت بدنی با شدت متوسط در هفته، علاوه بر پیشگیری از بروز بسیاری از بیماری‌ها، منجر به پیشگیری از تیروئید خواهد شد.

برای مشاهده راهنمای رژيم غذایی تیروئید کم کار؛ کلیک کنید.

4. از قرار گرفتن در معرض اشعه جلوگیری کنید.

قرار گرفتن در معرض اشعه، به ویژه در دوران کودکی، می‌تواند خطر ابتلا به سرطان تیروئید را افزایش دهد، بنابراین برای پیشگیری از تیروئید، حتما موارد زیر را انجام دهید:

• در هنگام عکسبرداری با اشعه ایکس از محافظ‌های سربی استفاده کنید.
• از مناطقی که دارای سطح بالایی از تابش (طبیعی) هستند دوری کنید.

جمع‌بندی

پیشگیری از تیروئید هیچ راه قطعی ندارد اما با انجام اقدامات پیشگیرانه می‌توان خطر ابتلا به این بیماری‌های مربط به غده تیروئید را کاهش داد. اگر شما هم نگران ابتلای خود یا فرزندتان به بیماری‌های تیروئید هستید، آزمایش ژنتیک سلامت HealthX راهی سریع و علمی برای بررسی احتمال ابتلا به این بیماری ژنتیکی است.

برای دریافت مشاوره رایگان می‌توانید فرم زیر را کامل کنید تا از مشاوره ژنتیک رایگان توسط کارشناسان مای اسمارت ژن بهره مند شوید.