آزمایش پدر فرزندی شامل چه مواردی است؟

آزمایش پدر فرزندی (Paternity)، نوعی آزمایش است که به واسطه آن می‌توان با اطمینان تمام اعلام کرد که آیا یک مرد پدر زیستی فرزندش است یا نه.

این آزمایش‌ها به صورت اصولی در مراکز درمانی انجام می‌شوند و نتایج آنها برای انجام کارهای قانونی مورد استفاده قرار می‌گیرند.

در این مقاله از مجله مای اسمارت سعی داریم شما را با انواع تست ژنتیک پدر فرزندی مانند تست تعیین ابوت آشنا کنیم. در ادامه همراه ما باشید.

آزمایش پدر فرزندی یا تست (paternity) چیست؟

آزمایش پدر فرزندی نوعی تست (DNA) است که به واسطه آن می‌توان با قطعیت گفت که آیا میان یک مرد و فرزند او رابطه پدر فرزندی وجود دارد یا نه. تست dna یا آزمایش ژنتیک چیست؟

برای انجام این تست باید با کمک ابزاری به نام سواب پنبه ای (cotton swab) که عموماً از نوع سواب دهانی است، از روی گونه داخل دهان پدر، مادر و فرزند نمونه‌ بافتی جمع آوری شود.

نمونه بافت به آزمایشگاهی معتبر ارسال می‌شود تا متخصصان با کمک نشانگر ژنتیکی موجود نمونه را بررسی کنند. نتیجه آزمایش به اثبات نسبت فرزند با مردی می‌پردازد که ادعا می‌کند پدر واقعی اوست. هرچند در صورتی که آزمایش پدر فرزندی منفی باشد، ادعای مرد درباره پدر بیولوژیکی بودنش رد خواهد شد.

کاربردهای تست تعیین ابوت

آزمایش (DNA) پدری، تست تعیین ابوت و تست (Paternity) نام‌هایی هستند که به آزمایش پدر فرزندی داده می‌شوند. این تست کاربردهای مختلفی دارد، از جمله:

• تعیین هویت جنین
• جستجوی اعضای گمشده خانواده
• اثبات جا به جایی نوزاد بعد از تولد
• بررسی همسان یا ناهمسان بودن دوقلوها
• تشخیص هویت اجساد باقیمانده از سوانح هوایی، تصادفات جاده ای، سیل و زلزله
• پیشبرد کارهای حقوقی و جنایی مانند تجاوزات جنسی و قتل
• مهاجرت (درباره افرادی که برای مهاجرت به برخی کشورها باید تست هویت بدهند.)
• تعیین شباهت میان فرزند و پدر، پدربزرگ و اقوام پدر
• بررسی نمونه‌های به دست آمده از صحنه‌های جرم

مطلب پبیشنهادی: آزمایش ژنتیک قبل از عقد چیست؟

تست تعیین هویت یا آزمایش ژنتیک پدر فرزندی چگونه انجام میشود؟

اکنون که با معنا و البته کاربردهای تست پدر فرزندی آشنایی داریم، بهتر است کمی دقیق تر به آزمایش تعیین هویت نگاه بیندازیم. در واقع روش‌های مختلفی وجود دارند که متخصصان با کمک آنها می‌توانند تست (paternity) را انجام دهند.

روش تهاجمی، روش غیر تهاجمی، طرح واره (STR)، آنالیز کروموزوم (Y)، آزمایش (DNA) میتوکندری، آنالیز (SNP) و تعیین فنوتیپ (DNA) برای تست رد ابوت یا تأیید آن انجام می‌شوند. البته باید ذکر کرد که تست‌های تهاجمی و غیر تهاجمی برای تعیین هویت جنین مورد استفاده قرار می‌گیرند که در ادامه به توضیح کامل آنها می‌پردازیم.

• تهاجمی

روش تهاجمی (Invasive Prenatal Testing) نوعی آزمایش تعیین هویت محسوب می‌شود که با توجه به نمونه جمع آوری شده، در زمان مشخصی صورت می‌گیرد. برای مثال اگر نمونه ای از پرزهای کوریونی (CVS) گرفته شده باشد، نمونه گیری در هفته‌های 10 تا 13 بارداری انجام می‌شود.

اما برای نمونه گیری از مایع آمینوتیک (Amniocentesis)، هفته 14 تا 16 بارداری، زمان مناسبی خواهد بود. این تست‌های کروموزومی برای تعیین اختلالات ژنتیکی مانند سندروم دان کاربرد دارند.

• • نمونه گیری از پرزهای کوریونی (CVS)

پرزهای کوریونی برآمدگی‌های نخ مانند کوچکی هستند که بخشی از جفت اولیه را تشکیل می‌دهند. سلول‌های تشکیل دهنده این پرزها تقریباً همیشه کروموزوم‌هایی مشابه کروموزوم‌های جنین دارند.

برای انجام فرآیند نمونه گیری از بی حسی موضعی استفاده می‌شود و درد (CVS) بیشتر به خاطر همین بی حسی موضعی بوده و قابل تحمل است.

پس از اعمال بی حسی موضعی، پوست را تمیز کرده و کیسه ای کنار پروب اولتراسوند قرار می‌دهند. پس از آن در مدت 1 یا 2 دقیقه با سوزنی ظریف تزریق انجام می‌شود.

با توجه به اینکه سوزن اول در جای خود باقی می‌ماند و به عنوان راهنما استفاده می‌شود، می‌توان آسپیراسیون (aspiration) دوم یا سوم را بدون وارد آوردن آسیب اضافی به رحم انجام داد.

ترجیحاً خانم‌های باردار تحت آزمایش بهتر است یک نفر همراه داشته باشند و پس از آزمایش استراحت کنند. عارضه این تست گر گرفتی است.

اما اگر شدید بوده یا با خونریزی همراه باشد، باید با پزشک در میان گذاشت. پزشک با سونوگرافی از سلامت جنین و خانم باردار اطمینان حاصل می‌کند.

• • نمونه گیری (Amniocentesis)

برای نمونه گیری (Amniocentesis) نمونه کمی از مایع آمنیوتیک از کیسه آمنیوتیک گرفته می‌شود. در حقیقت مایع آمنیوتیک حاوی سلول‌هایی از جنین است که از پوست، ریه‌ها و مثانه خارج شده اند.

با این آزمایش سلامت قلب و عروق جنین، زمان تولد، دوقلو بودن یا نبودن و طبیعی بودن بارداری را بررسی می‌کنند.

ابتدا پوست را تمیز می‌کنند و کیسه ای استریل اطراف پروب اولتراسوند قرار می‌دهند. یک سوزن ظریف از طریق پوست شکم و رحم به داخل کیسه آمنیوتیک وارد می‌شود.

تقریباً 30 ثانیه طول می‌کشد تا 15 الی 20 میلی لیتر مایع آمنیوتیک خارج شود. البته این مایع به سرعت توسط جنین جایگزین خواهد شد. برای این آزمایش به بی حسی موضعی نیازی نیست و دردی ندارد.

• • عوارض تست هویت تهاجمی

اگرچه هر دو تست نمونه گیری از پرزهای کوریونی و مایع آمنیوتیک با کمی درد همراه هستند، اما عوارض جانبی آنها فرق دارند. فرد با انجام (Amniocentesis) انقباض عضلانی، خونریزی و خروج مایع را تجربه خواهد کرد. اما ریسک آن کمتر از (CVS) است. انجام (CVS) با گر گرفتگی، خونریزی همراه خواهد بود و اگر شدید باشد احتمال سقط جنین نیز وجود دارد.

روش تهاجمی یکی از انواع آزمایش تعیین ابوت است؛ همچنین شما می توانید با انواع تست ژنتیکی در مقاله “انواع آزمایش ژنتیک” آشنا شوید.

• غیر تهاجمی

روش غیر تهاجمی (Non-invasive prenatal testing – NIPT) که به اسم نمونه‌ (DNA) جنینی آزاد در خون مادر نیز شناخته می‌شود، یکی از انواع تست هویت به حساب می‌آید که اجرای آن با تست خون مادر از هفته دهم بارداری امکان پذیر است.

البته برای بررسی این تست نمونه خون پدر نیز لازم است. با این روش می‌توان (DNA) جنین را با (DNA) والدین مقایسه کرده و نتیجه قطعی را ارائه داد.

تست‌های غیر تهاجمی چندین روش هستند که به تجزیه و تحلیل تست خون زن باردار (cfDNA) برای تعیین هویت جنین کمک می‌کنند. برای مثال رایج ترین روش برای تعیین آنوپلوئیدی کروموزومی، شمارش تمام قطعات (cfDNA) جنینی و یا مادری است.

اگر درصد قطعات (cfDNA) از هر کروموزوم طبق استاندارد و انتظار متخصصان باشد، خطر ابتلا به اختلالات کروموزومی در جنین کاهش می‌یابد.

در این حالت نتیجه آزمایش منفی است. اما اگر درصد قطعات (cfDNA) از یک کروموزوم خاص بیشتر از حد انتظار باشد، احتمال ابتلای جنین به تریزومی افزایش می‌یابد.

در این شرایط نتیجه آزمایش مثبت است. یک نتیجه غربالگری مثبت نشان می‌دهد که آزمایشات بیشتر برای تأیید نتیجه باید انجام شوند.

مطلب پیشنهادی: تست ژنتیک قبل از تولد

آزمایش تعیین ابوت چه زمانی انجام می شود؟

آزمایش پدر فرزندی در دو شرایط پیش از تولد یا بعد از تولد انجام می‌شود. اما زمان مناسب برای انجام آزمایش (DNA) پدری که می‌خواهد پدر بیولوژیک بودن خود را اثبات کند مشخص است.

• پیش از تولد

زمان انجام آزمایش پدر فرزندی اگر به صورت غیر تهاجمی باشد در هفتمین هفته بارداری مادر یا نهمین هفته بعد از آخرین عادت ماهانه اوست. متخصصان آزمایشگاه علاوه بر نمونه گیری از مادر، به با سواپ دهانی از پدر هم نمونه می‌گیرند.

• بعد از تولد

همانطور که درباره کاربردهای تست (Paternity) اشاره کردیم، آزمایش ژنتیک پدر فرزندی بعد از تولد هنگامی انجام می‌شود که هویت والدین زیستی فرزند نامعلوم باشد.

از طرفی اگر فرزند برای مهاجرت، مسائل حقوقی مانند حضانت فرزندان، شفاف سازی مسائل ارثی و تابعیت فرزند در کشور خارجی به گواهی دقیق و معتبر نیاز داشته باشد، آزمایش پدر فرزندی انجام می‌شود.

برای انجام تست تعیین ابوت چه اقداماتی لازم است؟

پیش از انجام آزمایش پدر فرزندی باید به چند نکته مهم توجه داشته باشید. این موارد به شما کمک می‌کنند که برای تست تعیین هویت آمادگی لازم را داشته باشید.

در واقع شما باید بدانید که آزمایش (DNA) پدری شامل چه چیزهایی است و چه کاربردهایی دارد. البته لازم است با این ذهنیت برای آزمایش (DNA) حاضر شوید که ممکن است نتایج آزمایش مطابق میل شما نباشند.

باید بدانید که بررسی (DNA) می‌تواند کمی فراتر از آزمایش پدر فرزندی باشد و به شما بگوید که چرا ویژگی خاصی میان اعضای خانواده بیشتر وجود دارد.

علاوه بر این باید با انواع تست (Paternity) آشنایی داشته باشید. زیرا به این واسطه می‌توانید برای آزمایش مناسبی در زمان پیش از تولد یا پس از تولد فرزند خود آماده شوید.

در حالی که برای اینکه تعیین ابوت انجام شود، هم به نمونه (DNA) والدین و هم نمونه (DNA) فرزند نیاز است تا جواب با قطعیت کامل ارائه شود.

در ایران برای آزمایش (DNA) پدری از کدام روش استفاده می شود؟

‌همانطور که پیش از این نیز مطالعه کردید، آزمایش‌ پدر فرزندی به روش‌های مختلفی انجام می‌شود و البته پیش یا پس از تولد فرزند قابل انجام هستند.

تست غیر تهاجمی در ایران بیشترین استفاده را برای تعیین هویت پیش از تولد دارد. اما با استفاده از نمونه خون، نمونه بزاق دهان، ناخن، استخوان و حتی تار مو می‌توان کار بررسی (DNA) و تعیین هویت را با اهداف مختلف انجام داد. با نحوه انجام تست ژنتیک از طریق بزاق دهان آشنا شوید.

جواب آزمایش ژنتیک پدر فرزندی چقدر دقیق و معتبر است؟

‌برای انجام تست ابوت باید نمونه (DNA) والدین و فرزند وجود داشته باشد که دقت و اعتبار جواب آزمایش نزدیک به 100 درصد باشد.

جواب آزمایش ژنتیک پدر فرزندی چقدر طول می کشد؟

زمان جواب آزمایش پدر فرزندی دو روز بعد یا دیرتر آماده می‌شود. البته در صورتی که جواب تست (Paternity) با پرونده حقوقی و جنایی در ارتباط باشد ممکن است جواب در کمتر از یک روز نیز آماده شود.

جمع بندی

در این مقاله از مجله مای اسمارت شما را با مفهوم آزمایش پدر فرزندی آشنا کردیم. علاوه بر این توضیح دادیم که روش‌های مختلفی برای انجام این آزمایش وجود دارند که پیش یا پس از تولد فرزند و برای اهداف مختلفی اجرایی هستند. البته در صورتی که نمونه‌های (DNA) والدین و فرزند وجود داشته باشند دقت نتیجه آزمایش نزدیک 100 درصد است.