سندروم روده تحریک پذیر، بیماری که درمان ندارد!

سندرم روده تحریک پذیر یک اختلال شایع در دستگاه گوارشی است که میلیون ها نفر در دنیا با آن دست و پنجه نرم می کنند. بیماری IBS  یا سندروم روده تحریک پذیر، روده بزرگ را هدف قرار می دهد و با علائم مختلفی مثل خون در مدفوع، درد پهلوها، کمر درد و غیره همراه است. خوشبختانه IBS یک سندروم خوش خیم است اما نباید از عوارض احتمالی آن غافل بود.

با توجه به این که روده تحریک پذیر هنوز علت مشخصی ندارد( اگرچه برخی عوامل موثر در بروز آن مطرح شده) و همینطور درمان قطعی ای ندارد؛ قصد داریم در این مقاله، بستری برای شناخت بیماری و کسب اطلاعات برای پیشگیری به موقع از وقوع آن فراهم کنیم.

سندروم روده تحریک پذیر چیست؟

دستگاه‌ گوارش یکی از پرکارترین اعضای بدن است که از اجزای مختلفی تشکیل می‌شود. به همین دلیل تعداد بیماری‌های این بخش از بدن متنوع و زیاد است.

یکی از بیماری‌های دستگاه گوارش سندروم روده تحریک پذیر است که با نام ibs نیز شناخته می‌شود. سندرم روده تحریک پذیر یا (Irritable Bowel Syndrome) به عنوان یک اختلال شایع، نواحی معده و روده را درگیر می‌کند.

به دلیل تأثیرات منفی آن روی دستگاه گوارش است که به ibs بیماری گوارشی نیز می‌گویند. بسیاری از علائم این سندروم با سایر بیماری‌های دستگاه گوارش یکسان است، به همین دلیل تشخیص آن بدون بررسی تخصصی پزشکی کاری دشوار خواهد بود.

البته برخی از عوامل هستند که می‌توانند باعث تشدید این سندروم و علائم آن شوند. به همین دلیل بی ‌توجهی به آن‌ها می‌تواند منجر به بدتر شدن این علائم در بیمار شود. البته باید گفت که سندروم IBS در بافت روده هیچ تغییری ایجاد نمی کند و در بروز سرطان کولورکتال نیز نقش ندارد.

بر اساس آمارهای به دست آمده بین 10 تا 20 درصد از افراد بزرگسال در کشورهای غربی و اروپایی به این سندرم دچار هستند. ضمن اینکه (IBS) در قاره آسیا نیز شیوع مشابهی دارد. با این اوصاف در سطح جهان، منطقه جنوب شرقی آسیا کمترین میزان ابتلا به این سندروم را دارد. این در حالی است که آمریکای جنوبی با دارا بودن بیشترین موارد ابتلا در صدر این لیست جای گرفته است.

علت بیماری IBS

علت سندروم روده تحریک پذیر هنوز به طور دقیق مشخص نشده است! با این حال تحقیقات اینگونه نشان می دهد که

• استرس و اضطراب
• مشکلات گوارشی مثل عفونت یا حساسیت های غذایی
• ژنتیک و سابقه خانوادگی
• تغییرات هورمونی
• عوامل محیطی مثل تغذیه و یا داروهای مصرفی

از مواردی هستند که در ابتلا به این بیماری می توانند نقش داشته باشند.

انواع سندرم روده تحریک پذیر

بیماری ibs به اشکال گوناگونی بروز پیدا می‌کند و باعث تغییرات مکرر در دفع مزاج بیمار می‌شود. به همین دلیل ممکن است علائم شما در وضعیت‌های مختلف متفاوت باشد. پس دانستن اینکه به کدام نوع از این سندروم دچار هستید، اهمیت زیادی دارد و می‌تواند در تعیین درمان اصولی مهم باشد. در ادامه به 3 نوع سندروم روده تحریک پذیر اشاره می‌کنیم.

روده تحریک پذیر با یبوست

یکی از نمونه‌های سندروم روده تحریک پذیر زمانی است که شما به یبوست مبتلا می‌شوید. البته یبوست می‌تواند ده‌ها علت مختلف داشته باشد. برای مثال کم آبی بدن یکی از این موارد است. اما در زمانی که بیشتر مدفوع شما به صورت سفت و توده ای است، امکان دارد که به (ibs) مبتلا شده باشید.

روده تحریک پذیر با اسهال

تغییر در قوام مدفوع از مشکلات عمده بیماری ibs محسوب می‌شود. با این اوصاف اسهال نیز یکی دیگر از انواع روده تحریک پذیر است.

در زمانی که بیش از یک چهارم مدفوع شما شل یا آبکی باشد، می‌توانید به وجود این سندروم مشکوک باشید. اگر به طور مکرر اسهال داشته باشید و در کنار آن از عادات نامنظم روده خود هم رنج ببرید، احتمالاً به این سندروم دچار هستید.

 IBS با مدفوع متناوب و مختلط

برخی از افرادی که به بیماری ibs دچار هستند، ممکن است گاهی مواقع یبوست و گاهی اسهال را تجربه کنند. این اتفاق ممکن است در زمان‌های متناوب رخ دهد. به عبارتی ممکن است بیمار در طول یک روز مدفوع شل و سفت را تجربه کند. این در حالی است که وجود این حالت ممکن است با علائم دیگری همچون نفخ شکمی همراه باشد.

علائم سندروم IBS

همانطور که گفتیم علائم سندرم روده تحریک پذیر با بسیاری دیگر از بیماری‌های دستگاه گوارش مشابه است. به همین علت گاهی تشخیص این سندروم سخت می‌شود.

شایع ترین علائم روده تحریک پذیر :

• درد و گرفتگی در شکم
• کمردرد
• پهلودرد
• خون در مدفوع

این درد ممکن است با تغییر در حرکات روده برطرف شود.

• نفخ و تورم مداوم
• اسهال
• یبوست
• مدفوع ترکیبی
• احساس نیاز به مدفوع مکرر

اگر به صورت مداوم احساس باد شکم دارید یا نیاز فوری به عمل دفع را احساس می‌کنید، مشکوک به سندروم روده تحریک پذیر هستید.

دیگر نشانه‌های این بیماری به شرح زیر است:

• بی حالی و نداشتن انرژی
• سوزش سر دل
• احساس کسالت و بیماری
• احساس اضطراب یا تغییر در خلق و خوی
• ادامه این علائم بیش از 6 هفته خصوصاً در افراد بالای 50 سال

از کجا بفهمیم سندروم روده تحریک پذیر داریم؟

یکی از مهم ترین چالش هایی که افراد مشکوک به IBS می توانند با آن رو به رو شوند، تشخیص سندروم روده تحریک پذیر است. روش های پزشکی زیادی برای معاینه حرکات روده و معده وجود دارد؛ اما هیچ کدام از آن ها به طور مشخص روده تحریک پذیر را تشخیص نمی دهند.

با توجه به این موضوع، چرا باید ریسک ابتلا به بیماری را به جان بخریم وقتی می توان از بروز آن پیشگیری کرد؟! در ادامه بیشتر درباره روش های پیشگیری از ابتلا به این دسته از بیماری ها با آزمایش ژنتیک خواهیم پرداخت؛ اما قبل از آن روش های مرسوم برای تشخیص IBS را بررسی کنیم:

کولونوسکوپی

کولونوسکوپی یکی از روش‌های تشخیص بیماری‌های دستگاه گوارشی محسوب می‌شود که می‌توان به کمک آن تمام طول روده بیمار را بررسی کرد. این دستگاه دارای یک لوله بلند و باریک و البته قابل انعطاف است که از طریق مقعد وارد روده بیمار می‌شود.

از این دستگاه نه تنها برای تشخیص سندروم روده تحریک پذیر استفاده می‌شود، بلکه برای بررسی سایر مشکلات روده بزرگ مانند سرطان نیز کاربرد دارد.

اندوسکوپی

اندوسکوپی یکی از ابزارهای مهم در تشخیص انواع بیماری‌های گوارشی است که طی آن یک لوله بلند و دارای انعطاف درون مری فرد بیمار قرار می‌گیرد.

دوربین انتهای این لوله می‌تواند دستگاه گوارش فرد را بررسی کند و حتی در طی آن از بیمار نمونه ای گرفته شود. آندوسکوپی به دو شکل فوقانی از ناحیه گلو و تحتانی از ناحیه روده انجام می‌شود و قابلیت تشخیص مشکلات سیستم گوارشی را دارد.

تست لاکتوز

یکی دیگر از درمان‌های تشخیصی که برای سندروم روده تحریک پذیر کاربرد دارد، تست تحمل لاکتوز است. لاکتوز آنزیمی است که بدن برای هضم قند موجود در لبنیات به آن نیاز دارد.

از این رو اگر به سندروم روده تحریک پذیر مبتلا باشید، شاید لاکتوز تولید نکنید که در این صورت با انجام تست آزمایشگاهی قابل تشخیص خواهد بود.

تنفسی

جالب است بدانید که در تشخیص سندروم روده تحریک پذیر، از تست‌ تنفسی هم استفاده می‌شود. این آزمایش به منظور بررسی رشد بیش از حد باکتری انجام می‌شود که نشان می‌دهد چه میزان باکتری در روده کوچک فرد بیمار وجود دارد. رشد باکتری در برخی از افراد مانند مبتلایان به دیابت یا کسانی که جراحی روده کرده اند، بیشتر است.

خون

همانطور که گفتیم یکی از عوامل بروز سندرم روده تحریک پذیر عفونت است. این علامت با انجام آزمایش خون و بررسی هموگرام یا شمارش کامل خون قابل تشخیص است. اگرچه آزمایش خون را می‌توان یکی از درمان‌های تشخیص جانبی برشمرد.

مدفوع

انجام آزمایش مدفوع در عین سادگی می‌تواند مجموعی از بیماری‌های مختلف دستگاه گوارش را مشخص کند. بیماری سندرم روده تحریک پذیر هم گاهی اوقات با آزمایش مدفوع قابل تشخیص است.

بر این اساس مدفوع از نظر وجود انواع باکتری، انگل یا اسید صفراوی بررسی خواهد شد تا پزشک از ابتلای فرد یا عدم ابتلا به بیماری ibs اطمینان حاصل کند.

غربالگری سرطان

گاهی بروز علائم سرطان می‌تواند نشانه ای از وجود بیماری سندروم روده تحریک پذیر یا ibs باشد. در این صورت انجام غربالگری‌های سرطان روده بزرگ می‌تواند در تشخیص آن نقش داشته باشد. اگرچه این غربالگری برای افراد جوان توصیه نمی‌شود.

تست کلپروتکتین

تست کلپروتکتین (Calprotectin) یکی از آزمایش‌های تشخیصی است که به کمک آن می‌توان بیماری‌های روده ای را تشخیص داد. از این تست برای جایگزینی با تست‌های تهاجمی استفاده می‌شود و قادر است باعث تمایز سایر بیماری‌های دستگاه گوارش با سندروم روده تحریک پذیر شود.

آزمایش (Occult Blood)

آزمایش (Occult Blood)  یا OBT نوعی تست مدفوع است که این ماده را از لحاظ وجود خون بررسی می‌کند. در واقع اصطلاح انگلیسی آن زمانی به کار می‌رود که خون یا بقایای آن در مدفوع قابل مشاهده باشد. اگرچه نمی‌توان آن را با چشم غیر مسلح دید. از این تست هم در تشخیص‌های تکمیلی بیماری ibs می‌شود.

پزشک متخصص می‌تواند بر حسب تجربه خود به همراه علائم و سایر روش‌های تشخیصی زیر متوجه وجود این سندرم شود.

درمان سندرم روده تحریک پذیر

درمان مشخصی برای این بیماری وجود ندارد و اغلب فرد تا پایان عمر با نشانه های IBS زندگی خواهد کرد؛ اما در ادامه راه هایی برای کنترل عوارض و علائم سندروم روده تحریک پذیر مطرح خواهیم کرد:

از بارزترین و آزاردهنده ترین عوارض این بیماری می توان به پهلودرد، کمردرد و نفخ شدید اشاره کرد. اقداماتی مانند:

• اصلاح رژیم غذایی
• ورزش هایی مثل پیاده روی، یوگا
• مصرف مکمل های غذایی
• مصرف آب کافی
• آرام بخش های گوارشی و داروها

تجویز شده توسط پزشک، در کنترل این عوارض نقش موثری خواهند داشت.

، پزشک متخصص بر اساس علائمی که از شما مشاهده می‌کند، ممکن است داروهایی را تجویز کند یا اینکه از شما بخواهد از رژیم غذایی خاصی پیروی کنید. در تغذیه سندروم روده تحریک پذیر، مصرف نوشیدنی‌های گازدار یا غذاهای نفاخ منع می شوند. همچنین قطع مصرف گلوتن یا کربوهیدرات‌های خاص مانند فروکتوز و لاکتوز باعث بهبود علائم می‌شود.

کسانی که به بیماری IBS مبتلا هستند، معمولاً بر اساس نظر پزشک از داروهای زیر برای کاهش علائم گوناگون استفاده می‌کنند:

• مکمل‌های فیبردار برای کنترل یبوست

• ملین‌هایی مانند هیدروکسید منیزیوم خوراکی برای شل شدن مدفوع

• داروهای ضد اسهال برای قوام بخشیدن به مدفوع

• داروهای آنتی کولینرژیک برای رفع حملات اسهال

• برخی داروهای ضد افسردگی برای کنترل و علائم روده ای آن

• داروهای ضد درد شدید یا ضد نفخ

پیشگیری از ibs با آزمایش ژنتیک سلامت

اشاره کردیم که سندروم IBS روش تشخیصی و درمان مشخصی ندارد؛ بنابراین برای در امان ماندن از خطرات سندروم روده تحریک پذیر، بهترین کار پیشگیری است! سندرم روده تحریک پذیر یکی از مشکلات سلامتی است که بهتر است قبل از ابتلا، از بروز آن پیشگیری کرد.

ساده ترین کارهایی که برای پیشگیری از این بیماری می توان انجام داد، کاهش و کنترل استرس است؛ استرس یکی از عوامل مضر و هم چنین تشدید کننده در بروز علائم IBS است. علاوه بر آن اصلاح سبک زندگی و تغییر عادات غذایی که با کاهش مصرف خوراکی های نفاخ همراه باشد می تواند در پیشگیری از سندروم روده تحریک پذیر موثر باشد. از دیگر اقدامات پیشگیرانه به موارد زیر می توان اشاره کرد:

• به اندازه کافی بخوابید.

• از طب سوزنی استفاده کنید.

• داشتن روزه متناوب را امتحان کنید.

• استرس را از زندگی خود حذف کنید.

• غذاهای پر از فیبر را در رژیم خود قرار دهید.

• مصرف پروبیوتیک را در برنامه غذایی خود قرار دهید.

• از یک رژیم غذایی تخصصی و زیر نظر پزشک بهره ببرید.

• به صورت مداوم ورزش کنید و به اندازه کافی آب بنوشید.

• از مصرف غذاهایی که ایجاد نفخ می‌کنند جلوگیری کنید.

تمام موارد گفته شده در پیشگیری موثر هستند اما هیچ کدام عدم ابتلا به سندروم روده تحریک پذیر را تضمین نمی کنند. یک راه مطمئن برای پیشگیری از این بیماری، انجام آزمایش ژنتیک سلامت HealthX است که با تحلیل داده های ژنتیکی فرد، تشخیص ریسک ابتلا و انجام مشاوره با پزشک ژنتیک، مسیر حفظ سلامتی را برای شما هموار می کند. برای اطلاعات بیشتر می توانید فرم مشاوره رایگان را انتهای مقاله تکمیل کنید.

جمع‌بندی

• سندروم روده تحریک پذیر یک اختلال گوارشی محسوب می‌شود که به همراه علائمی همچون درد یا ناراحتی شکمی، یبوست، اسهال یا ترکیبی متناوب از این دو شکل مدفوع رخ می‌دهد.

• این سندروم بیش از هر چیزی افراد بزرگسال را تحت تأثیر قرار می‌دهد.
• IBS درمان کلی ندارد و برای همیشه همراه فرد بیمار باقی می‌ماند، اما بیمار می‌تواند با تغییر سبک زندگی و به کمک روش‌های درمانی مختلف علائم آن را تا حد زیادی بهبود دهد.