شاید برای شما هم سوال باشه که آیا بیماری روانی ارثی است؟ چقدر احتمال دارد از پدر و مادری که مشکلات روانی دارند فرزندی با همان اختلال به دنیا بیاید؟ آیا کسی که اوتیسم دارد به افسردگی هم مبتلا است؟ چه کسانی به افسردگی فصلی مبتلا می شوند؟
- بر اساس مطالعه‌ای که در مجله Nature Genetics منتشر شد، محققان دریافتند که پنج اختلال روانی عمده ممکن است با تغییرات ژنتیکی ارثی مرتبط باشند.
در این مطالعه دانشمندان گروه اختلالات متقاطع کنسرسیوم ژنومیک روانپزشکی (PGC) از داده‌های ژنوتیپ برای تجزیه و تحلیل افراد مبتلا به پنج اختلال روانپزشکی، در کنار گروه کنترل استفاده کردند:
- روانگسیختگی(Schizophrenia)
- اختلال دوقطبی(Bipolar disorder)
- اختلال افسردگی شدید(Major depressive disorder)
- اختلالات طیف اوتیسم(Autism spectrum disorders)
- اختلال بیش فعالی-کمبود توجه (ADHD)
آیا افسردگی ارثی است؟
محققان تغییرات ژنتیکی را در هزاران نفر با هر یک از این پنج اختلال تجزیه و تحلیل کردند و کد‌های ژنتیکی را با افرادی که این شرایط را نداشتند مقایسه کردند. محققان محاسبه کردند که جفت اختلال تا چه حد با انواع ژنتیکی یکسان مرتبط است.
نتایج تجزیه و تحلیل همپوشانی‌های زیر را در وراثت بین اختلالات روانشناسی خاص در نتیجه تنوع ژنتیکی مشترک نشان داد:
محققان می‌گویند این نتایج، به ویژه شواهد ژنتیکی ارتباط بین اسکیزوفرنی و افسردگی، ممکن است پیامد‌های مهمی در تشخیص و تحقیقات داشته باشد.
هیچ یک از اختلالات روانپزشکی یا روانی دارای پایه ژنتیکی یا وراثت کامل ۱۰۰٪ نیستند و بسیاری از عوامل محیطی ممکن است به شدت بر احتمال ایجاد یا عدم وجود یک اختلال خاص – علی رغم وجود یا عدم وجود عناصر ژنتیکی – تأثیر بگذارند. بنابراین، بسیاری از این اختلالات علل چند عاملی دارند – برخی ژنتیکی و برخی دیگر محیطی.
در این مقاله، فقط آن اختلالات با پایه ژنتیکی قوی برجسته می‌شوند. بخش بزرگی از اختلالات روانی دارای درجه وراثت‌پذیری بالایی هستند – این بدان معناست که در صورت داشتن اختلال در سایر اعضای خانواده، خطر ابتلا به این اختلال به طور قابل توجهی افزایش می‌یابد. مستقل از آن، ممکن است جهش‌های ژنتیکی یا چند شکلی خاصی وجود داشته باشد که ممکن است افراد را مستعد خطر بالای اختلال روانی بدون سابقه خانوادگی کند.
مقاله دایره المعارف ژنتیک مخصوص شما است!
جهش‌های ژنتیکی، پلی مورفیسم یا تغییرات اپی ژنتیکی می‌تواند رشد مغز را به گونه‌ای تغییر دهد که سیم کشی معمولی مغز را تغییر دهد. به این ترتیب، اختلالات روانی می‌توانند در هر مقطعی از زندگی، مانند تولد – مانند ASD، یا بعداً در زندگی همراه با عوامل محرک محیطی – مانند اختلال دوقطبی ایجاد شوند.
این استعداد‌ها ممکن است آستانه لازم برای شروع اختلالات روانی در بزرگسالان را در مقایسه با افراد “نوروتیپیک” کاهش دهند.
مطلب پیشنهادی: نقش ژنتیک در درمان لکنت زبان
آیا دوقطبی یا بای پولار ارثی است؟
یکی از بیماری های روانی ارثی دو قطبی یا بای پولار است. احتمال به ارث رسیدن اختلال دو قطبی بسیار بالا است به این صورت که تا ۴-۱٪ از افراد را تحت تأثیر قرار دهد. اختلال دوقطبی با دوره‌هایی از افسردگی و به دنبال آن دوره‌هایی از خلق غیر طبیعی (شیدایی/هیپومانیا) مشخص می‌شود. در حالی که عوامل محیطی به عنوان عوامل مهم اختلال دوقطبی شناخته شده‌اند، تخمین‌زده می‌شود که حدود ۷۰-۹۰ درصد از کل موارد به عوامل ژنتیکی نسبت داده می‌شود.
ده نشانه اختلال دوقطبی یا بایپولار
آیا بیماری اسکیزوفرنی ارثی است؟
آیا اوتیسم ارثی است؟
یک اختلال تکاملی عصبی است که معمولاً از بدو تولد بروز می‌کند. ژن‌های خاصی در ASD دخیل بوده‌اند بسیاری از این ژن‌ها به کانال‌های یون یونی و سیناپس‌ها مربوط می‌شوند بنابراین توسعه غیرطبیعی سیناپسی و شبکه عصبی را نشان می‌دهد.
بنابراین تعجب‌آور نیست که بسته به ژن‌های دخیل ( جهش‌هایی)، میزان زیادی از ناهمگونی بالینی و ژنتیکی در ASD به دلیل چنین تعداد زیادی از جهش‌های ژنتیکی در ASD وجود دارد.
جهش‌های ژنتیکی موثر بر اختلالات روانی
بسیاری از جهش‌ها، چندشکلی‌ها و تغییرات اپی ژنتیکی که در ASD رخ می‌دهد، در اختلال دوقطبی و اسکیزوفرنی و سایر اختلالات روانی (ارتباط اختلال متقاطع) نیز رخ می‌دهد. به این ژن‌ها که می‌توانند تأثیر وسیعی داشته باشند و اثرات متعددی از یک ژن واحد وجود دارد، ژن پلئوتروپیک می‌گویند.
به نظر می‌رسد برخی از این ژن‌ها در همه این اختلالات بسیار دخیل هستند، از جمله CACNA۱C (یا ژن‌های مربوط به کانال کلسیم مانند CACNB۲)، که منعکس‌کننده پاتوژنز مشترک توسعه غیرطبیعی سیناپسی است.
یکی دیگر از ژن‌های بسیار پلئوتروپیک که در ASD، اسکیزوفرنی و اختلال دوقطبی نقش دارد NOX۴ است (SNP rs۱۱۷۹۵۶۸۲۹). NOX۴ منبع اصلی تولید سوپراکسید در مغز در حال رشد و بزرگسالان و همچنین رشد سلول‌های بنیادی عصبی است.
نتیجه گیری ارتباط بین اختلالات روانشناسی و ژنتیک
اختلالات روانی (روانپزشکی) مانند اختلال دوقطبی، اسکیزوفرنی و ASD دارای پایه‌های ژنتیکی قوی (جهش‌ها، چندشکلی‌ها و تغییرات اپی ژنتیکی) هستند که می‌توانند مستقیماً از والدین مبتلا به ارث برده شوند.
در حالی که چندین ژن کلیدی دخیل در اختلالات خاص وجود دارد، تعداد زیادی ژن پلئوتروپیک وجود دارد که در همه این اختلالات دخیل هستند که ریشه در نقص در ژن‌های منفرد (به عنوان مثال، DCC) و ژن‌های کانال کلسیم (به عنوان مثال، CACNA۱C) دارد.
بنابراین، بسیاری از این اختلالات به دلیل تکامل عصبی غیرطبیعی بوجود می‌آیند که می‌تواند باعث ایجاد اختلال از بدو تولد (ASD) شود یا افراد را به شدت مستعد ابتلا به شرایط روانی در مراحل بعدی زندگی به ویژه در ترکیب با عوامل محیطی اضافی مانند استرس کند.
