بلاگ

تب دنگی (Dengue Fever) یا تب استخوان شکن یک عفونت ویروسی منتقل شده از حشره است که علائمی شبیه به آنفولانزا دارد. راه انتقال تب دنگی تنها از طریق پشه آئدس است و مانند سرماخوردگی از راه هوا، مسری نیست.
تب دنگی معمولا در مناطق گرمسیری و نیمه گرمسیری شایع است و چند وقتی است که در ایران نیز مواردی از ابتلا به آن گزارش شده.
بسیاری از افراد مبتلا شده به این بیماری علائم خاصی ندارند و تنها شکل شدید این بیماری کشنده است. حالت شدید تب دنگی افرادی را درگیر می‌کند که قبلا هم به آن مبتلا شده‌اند.

علائم تب دنگی

تب دنگی طیف وسیعی از علائم را دارد که معمولا 4 تا 10 روز پس از نیش پشه دنگی یا حشره آئدس ظاهر می‌شوند، مانند:

• تب بالا (40 درجه سانتیگراد)
• سر درد شدید
• درد پشت چشم
• درد مفاصل و عضلات
• بثورات پوستی مانند کهیر
• خونریزی بینی یا لثه
• حالت تهوع
• تورم غدد لنفاوی

اکثر افراد ظرف یک هفته درمان می‌یابند. اما افرادی که مجددا به تب دنگی مبتلا می‌شوند، حالتی از این بیماری را تجربه می‌کنند که به آن سندرم شوک دنگی گفته می‌شود. علائم تب دنگی در حالت شدید عبارتند از:

• درد شدید شکم
• استفراغ مداوم
• تنفس دشوار و سریع
• خونریزی از لثه یا بینی
• وجود خون در ادرار، مدفوع یا استفراغ
• خونریزی زیر پوست شبیه کبودی
• تنفس دشوار یا سریع
• خستگی
• رنگ پریدگی و سردی پوست بدن
• نارسایی اندام‌ها

علائم بیماری پشه جدید در حالت شدید، یکی دو روز پس از برطرف شدن تب شروع می‌شود.

علائم تب دنگی در کودکان چیست؟

علائم تب دنگی در کودکان می‌تواند شبیه به نشانه های آن در بزرگسالان باشد، اما ممکن است برخی از نشانه‌ها در کودکان به طور خاص مشاهده شوند. علائم ممکن است 4 تا 10 روز پس از نیش پشه آلوده ظاهر شوند. در اینجا برخی از علائم بیماری پشه آئدس در کودکان آورده شده است:

• تب بالا: یکی از اولین و شایع‌ترین علائم است که ممکن است تا 40 درجه سانتیگراد برسد.
• بی‌قراری و تحریک‌پذیری: کودکان ممکن است بی‌قرار باشند و به راحتی تحریک شوند.
• بثورات پوستی: ممکن است روی پوست کودکان بثوراتی مانند کهیر یا خال‌های قرمز مشاهده شود.
• درد پشت چشم و سردرد: کودکان ممکن است از سردرد و درد پشت چشم شکایت کنند.
• درد مفاصل و عضلات: ممکن است درد و ناراحتی در مفاصل و عضلات وجود داشته باشد.
• حالت تهوع و استفراغ: کودکان ممکن است حالت تهوع و استفراغ داشته باشند.
• تورم غدد لنفاوی: ممکن است غدد لنفاوی متورم شوند.
• خستگی و بی‌حالی: کودکان ممکن است احساس خستگی و بی‌حالی شدید داشته باشند.
• خونریزی‌های خفیف: مانند خونریزی از لثه یا بینی، که از علائم شدیدتر بیماری است.
• کم‌اشتهایی: کاهش اشتها و نخوردن غذا ممکن است مشاهده شود.

در موارد شدیدتر، تب دنگی در کودکان می‌تواند به سندرم شوک دنگی منجر شود که نشانه‌های آن شامل درد شدید شکم، استفراغ مداوم، خونریزی داخلی، کاهش فشار خون، و شوک است. در صورت مشاهده هر یک از این علائم، به ویژه در مناطق شیوع بیماری، باید فوراً به پزشک مراجعه کرد.

چه اقدامات پیشگیری از تب دنگی در کودکان مهم‌تر است؟

برای جلوگیری از ابتلای کودکان به تب دنگی، انجام اقدامات پیشگیرانه جهت محافظت از آن‌ها در برابر نیش پشه‌های آلوده، به ویژه پشه آئدس، بسیار مهم است. در ادامه، برخی از مهم‌ترین اقدامات پیشگیری برای کودکان آورده شده است:

1. استفاده از مواد دافع حشرات
   اسپری‌ها و کرم‌های دافع حشرات: از موادی استفاده کنید که حاوی DEET، پیکاریدین یا ایکاریدین باشند. این محصولات می‌توانند از نیش پشه جلوگیری کنند.
   استفاده مجدد: اطمینان حاصل کنید که این مواد را به طور منظم، به‌ویژه پس از شنا یا تعریق زیاد، تجدید کنید.
2. پوشاندن بدن کودک
   لباس مناسب: کودکان را با لباس‌های آستین بلند و شلوار بلند بپوشانید. همچنین، از جوراب و کفش‌های بسته استفاده کنید تا پوست در معرض نیش حشره تب دنگی قرار نگیرد.
   رنگ لباس: لباس‌های روشن‌تر را انتخاب کنید، زیرا پشه‌ها جذب رنگ‌های تیره می‌شوند.
3. استفاده از پشه‌بند
   پشه‌بند تخت: هنگام خوابیدن، به خصوص در مناطقی که پشه‌های آئدس شایع هستند، از پشه‌بند استفاده کنید. این اقدام در طول روز نیز می‌تواند مفید باشد، زیرا این پشه‌ها در طول روز فعال هستند.
4. کنترل محیط
   حذف آب‌های راکد: آب‌های راکد مانند گلدان‌ها، سطل‌ها، بشکه‌ها، لاستیک‌های قدیمی و جاهای دیگری که ممکن است پشه‌ها در آن‌ها تخم‌گذاری کنند را تخلیه و پاک‌سازی کنید.
   نگهداری از محیط داخلی و بیرونی: مطمئن شوید که درب‌ها و پنجره‌ها با توری محکم پوشانده شده‌اند و هیچ حفره‌ای برای ورود پشه‌ها وجود ندارد.
5. اجتناب از مناطقی با شیوع بالا
   سفرهای غیرضروری: در صورت امکان، از سفر به مناطقی که تب دنگی در آن‌ها شایع است، خودداری کنید.
   محافظت در سفر: اگر مجبور به سفر به چنین مناطقی هستید، تمام اقدامات پیشگیری مانند استفاده از مواد دافع حشرات و پشه‌بند را انجام دهید.
6. آگاهی و آموزش
   آموزش کودکان: کودکان را درباره اهمیت جلوگیری از نیش پشه‌ها و اقدامات پیشگیری آگاه کنید. این آموزش‌ها می‌توانند شامل خودداری از رفتن به مناطق پرخطر در هنگام گرگ و میش و استفاده از مواد دافع حشرات باشند.
7. واکسن تب دنگی
   در مناطقی که تب دنگی شایع است، اگر کودک قبلاً به این بیماری مبتلا شده، مشورت با پزشک برای دریافت واکسن تب دنگی می‌تواند اقدامی موثر باشد.
   اجرای این اقدامات پیشگیرانه می‌تواند به کاهش خطر ابتلا به تب دنگی حشره آئدس و محافظت از سلامت کودکان کمک کند.

آیا می‌دانستید
پیشگیری از بیماری‌ها به عنوان یکی از اصول بنیادین در حفظ سلامت عمومی و فردی اهمیت ویژه‌ای دارد. اقدامات پیشگیرانه نه تنها از بروز بیماری‌ها جلوگیری می‌کند، بلکه می‌تواند بار مالی و اجتماعی ناشی از بیماری‌ها را به طور قابل توجهی کاهش دهد.
درحال حاضر تنها با انجام یک آزمایش ژنتیک می‌توانید از احتمال ابتلا به بیش از 57 نوع بیماری و سرطان مطلع شوید؟
برای دریافت مشاوره ژنتیک رایگان کلیک کنید.

پشه آئدس خطرناک و کشنده است؟

تب دنگی به خودی خود معمولا بیماری کشنده‌ای نیست. اما این بیماری پتانسیل ایجاد عوارض جدی را دارد که در موارد نادری می‌تواند منجر به مرگ شود. چنین عوارض جدی معمولا در بار دوم ابتلا برای فرد رخ می‌دهد که آن دنگی شدید می‌گویند. در دنگی شدید، رگ‌های خونی آسیب می‌بینند و پلاسمای خون نشت می‌کند. در این حالت، تعداد پلاکت‌ها کاهش می‌یابد که می‌تواند به شوک، خونریزی داخلی، نارسایی اندام‌ها و حتی مرگ منجر شود.

چه کسانی بیشتر در معرض خطر حالت شدید تب حشره دنگی هستند؟

• کودکان زیر ۱۵ سال.
• افرادی که قبلاً به تب دنگی مبتلا شده‌اند و مجددا به نوع دیگری از ویروس دنگی مبتلا می‌شوند.
• افرادی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند: مانند افراد مبتلا به ایدز یا افرادی که تحت شیمی درمانی هستند.

راه انتقال تب دنگی؛ چطور به بیماری پشه جدید مبتلا می شویم؟

عامل بیماری پشه جدید، ویروس دنگی است و به طور انحصاری از طریق نیش حشره آلوده (پشه آئدس) به این ویروس منتقل می‌شود.
پشه آئدس اغلب در مناطق گرمسیری و نیمه گرمسیری و در آب‌های راکد تخم‌گذاری می‌کند. این حشره که به پشه دنگی نیز معروف است در روز فعال‌تر است.
بیماری جدید پشه از طریق هوا و غذا منتقل نمی‌شود، چون ویروس دنگی در خارج از بدن پشه زنده نمی‌ماند. این ویروس برای تکثیر و زنده ماندن به سلول‌های بدن پشه نیاز دارد و در محیط بیرون از بدن پشه به سرعت غیرفعال می‌شود.

پس چرا می‌گویند تب دنگی واگیر دارد؟

اصطلاح “واگیر” در مورد این بیماری کمی گمراه کننده است. تب دنگی به طور مستقیم از فردی به فرد دیگر منتقل نمی‌شود، اما به دلیل ناقل بودن پشه، به صورت غیرمستقیم بین افراد منتشر می‌شود. به همین دلیل، اصطلاحا می‌گوییم تب دنگی واگیر دارد.
توجه داشته باشید که با وجود قابل انتقال نبودن تب دنگی از فرد به فرد، همچنان افرادی که در مناطق آلوده به پشه آئدس زندگی می‌کنند یا به این مناطق سفر می‌کنند، در معرض خطر نیش پشه آئدس و ابتلا به این بیماری قرار دارند.

تب دنگی پشه آئدس در ایران

چند وقتیست که نگرانی از شیوع تب دنگی در ایران هم بالا رفته است. مهم‌ترین عامل پیدایش این بیماری در ایران سفرهای خارجی و تغییرات اقلیمی است.
به خصوص مسافران کشور امارات و زائرین عراق در خطر ابتلا به تب دنگی و انتقال آن به داخل کشور هستند.
از آنجایی که این بیماری در مناطقی با آب و هوای گرم و مرطوب، شیوع بیشتری دارد، استان‌های زیر نیز بیشتر در معرض خطر تب دنگی قرار دارند:

• سیستان و بلوچستان
• هرمزگان
• بوشهر
• جنوب کرمان
• گیلان و مازندران

دلیل این امر حضور پشه دنگی یا همان پشه آئدس در این مناطق است.
طبق گزارش وزارت بهداشت، تا پایان تیر ماه 1403 تنها 151 مورد ابتلا به تب دنگی در ایران شناسایی شده است.
اغلب این افراد نیز در طی سفرهای خارجی به این بیماری دچار شده‌اند.

پشه آئدس (حشره تب دنگی) چه شکلی است؟

دو گونه‌ی Aedes aegypti و Aedes albopictus از پشه آئدس در انتقال تب دنگی نقش دارند.
نشانه‌های ظاهری بیماری پشه جدید:

• کوچک‌تر از پشه‌های معمول (2 تا 10 میلی متر)
• نوارهای سیاه و سفید روی بدن
• بال‌های شفاف

پشه آئدس یا دنگی در ایران و یا به طور عمده در مناطق گرمسیری و نیمه‌گرمسیری و در محیط‌های شهری زندگی می‌کنند. آن‌ها در آب‌های راکد کوچک مانند گلدان‌ها، سطل‌ها، و حتی درب‌های پلاستیکی تخم‌گذاری می‌کنند.
یکی دیگر از جاهایی که پشه آئدس یافت می‌شود، لاستیک‌های قدیمی است!
لاروهای این پشه به وفور در لاستیک ماشین‌های که دور ریخته شده‌اند، یافت می‌شود.
نکته جالب دیگر این است که برخلاف بسیاری از پشه‌های دیگر که در شب فعال هستند، پشه دنگی در طول روز، به ویژه در صبح و بعد از ظهر، بیشتر فعال است.

واکسن تب دنگی وجود دارد؟ در دنیا و ایران ؟

بله، واکسن تب دنگی وجود دارد. این واکسن به نام دنگوکسیا (Dengvaxia) شناخته می‌شود و توسط شرکت داروسازی سانوفی پاستور (Sanofi Pasteur) تولید شده است. این واکسن برای محافظت در برابر چهار نوع ویروس دنگی طراحی شده است.

واکسن تب دنگی یا بیماری پشه جدید در دنیا

دنگوکسیا در بسیاری از کشورها مورد تایید قرار گرفته و استفاده می‌شود. این واکسن به خصوص برای افرادی که قبلاً به ویروس دنگی مبتلا شده‌اند، توصیه می‌شود زیرا می‌تواند خطر ابتلا به دنگی شدید در صورت آلوده شدن به یک نوع دیگر ویروس دنگی را کاهش دهد. سازمان بهداشت جهانی (WHO) و بسیاری از نهادهای بهداشتی ملی، دنگوکسیا را برای افرادی که در مناطقی با شیوع بالای دنگی زندگی می‌کنند و سابقه ابتلا به بیماری حشره آئدس دارند، توصیه می‌کنند.

واکسن تب دنگی در ایران

تا به حال، واکسن دنگوکسیا به طور گسترده در ایران استفاده نمی‌شود و در دسترس عموم نیست. یکی از دلایل اصلی این امر این است که تب دنگی در ایران به میزان گسترده‌ای شایع نیست و موارد گزارش‌شده بیشتر به واردات از طریق مسافران محدود است. با این حال، با توجه به نگرانی‌های ناشی از تغییرات اقلیمی و افزایش سفرهای بین‌المللی، احتمال افزایش موارد تب دنگی در آینده وجود دارد.

برای استفاده از واکسن دنگی، لازم است با یک پزشک مشورت کنید تا ارزیابی شود که آیا فرد واجد شرایط واکسیناسیون است یا خیر، به خصوص که این واکسن تنها برای کسانی که سابقه قبلی ابتلا به دنگی را دارند توصیه می‌شود. همچنین باید توجه داشت که افراد بدون سابقه ابتلا به دنگی در صورت واکسینه شدن ممکن است در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به دنگی شدید قرار گیرند.

تشخیص تب دنگی

اولین راه تشخیص، بررسی علائم تب دنگی است که بالاتر به تفصیل بیان شد. علاوه بر این، ممکن است پزشک انجام آزمایش خون را نیز لازم ببیند.
در آزمایش خون، آنتی بادی های IgM و IgG در بدن اندازه‌گیری می‌شوند. میزان بالای این آنتی بادی ها نشانه‌ی عفونت است. این آزمایش معمولا حداقل 4 روز پس از شروع علائم تب دنگی نتیجه‌بخش است.
تست PCR نیز در تشخیص تب دنگی به خصوص در مراحل اولیه کاربرد دارد.
همچنین شما می‌توانید با انجام آزمایش ژنتیکی سلامت (HealthX) احتمال ابتلا به بیش از 50 نوع بیماری و سرطان را بررسی کنید. برای دریافت مشاوره رایگان این آزمایش کلیک کنید.

درمان تب دنگی

در رابطه با درمان تب دنگی باید گفت که متاسفانه این بیماری درمان مشخصی ندارد و صرفا راهکارهایی برای مدیریت علائم آن وجود دارد.
راهکارهای جایگزین درمان تب دنگی عبارتند از:

• نوشیدن آب و مایعات فراوان
• استراحت
• داروهای مسکن با تجویز پزشک
• درمان خانگی تب دنگی

مدیریت تب دنگی در خانه در درجه اول بر کاهش علائم، جلوگیری از عوارض و اطمینان از هیدراته ماندن و راحت بودن بیمار متمرکز است، پس برای درمان خانگی تب دنگی می‌توانید راه‌های زیر را امتحان کنید:

• هیدراته نگه داشتن بدن بیمار

تب دنگی اغلب به دلیل تب بالا، استفراغ و از دست دادن اشتها منجر به کم آبی بدن می‌شود. هیدراته نگه داشتن بدن برای حمایت از سیستم ایمنی و جلوگیری از عوارض بسیار مهم است.

• استراحت کافی

بدن برای مبارزه موثر با عفونت ویروسی به استراحت کافی نیاز دارد. فعالیت بدنی ممکن است علائم را تشدید و بهبودی را کند کند.

• مدیریت تب و درد

برای این منظور حتما طبق نسخه پزشک از دارو استفاده کنید. معمولا پزشکان توصیه می‌کنند که از مصرف داروهایی چون ایبوپروفن و آسپرین خودداری شود.

• حمام و کمپرس ولرم

برای کاهش تب بالا از آب ولرم استفاده کنید. مصرف آب سرد می‌تواند باعث ایجاد لرز و تشدید تب شود.

جمع‌بندی

تب دنگی یک بیماری ویروسی است که توسط پشه آئدس منتقل می‌شود و در مناطق گرمسیری و نیمه‌گرمسیری شیوع بالایی دارد. این بیماری که در ایران نیز شیوع خفیفی دارد در اکثر مواقع بدون علامت است.
مهم‌ترین کار در چنین بیماری‌هایی پیشگیری است. پس حتما راه‌های کنترل تب دنگی را به کار بگیرید و از سفرهای غیرضروری به مناطق ناقل این بیماری خودداری کنید.

تفسیر آزمایش خون به تخصص و دانش پزشکی نیاز دارد، اما شما می‌توانید با خواندن این مقاله به اطلاعاتی کلی در این باره دست یابید تا کمی اصطلاحات و اعداد برگه آزمایش برایتان آشناتر باشند.

انواع آزمایش خون برای چکاپ وضعیت عمومی بدن و حتی تشخیص اولیه بیماری‌هایی چون دیابت، بیماری‌های قلبی- عروقی، اختلالات کلیوی، سرطان و … کارآمد است.

همین حالا برگه آخرین آزمایش خون خود را بیاورید تا با هم بخش‌های مختلف آن را تجزیه و تحلیل کنیم.

ساختار کلی آزمایش خون

نتیجه آزمایش خون شامل لیستی از اصطلاحات و اعداد است. برای تفسیر آزمایش خون باید ابتدا با تک تک این اصطلاحات آشنا شویم.

هر آزمایش خونی به طور معمول از قسمت‌ها و یا اصطلاحا پانل‌های زیر تشکیل شده است:

• پانل شمارش کامل خون (CBC)
• پانل متابولیک پایه (BMP) و جامع (CMP)
• پانل لیپیدی
• پانل تیروئید
• آزمایش ویتامین‌ها و مواد ضروری

بنا به نیاز شما و نسخه پزشک، ممکن است مواردی حذف یا اضافه شوند.به برگه آزمایش خودتان نگاه کنید که در آن هر کدام از این بخش‌ها از یکدیگر جدا شده‌اند. 

آزمایش شمارش کامل خون (CBC)

اولین بخش تفسیر آزمایش خون، شمارش کامل سلول‌های خونی است که شامل بخش‌های زیر است:

شمارش گلبول‌های قرمز (RBC)، هماتوکریت (Hct) و هموگلوبین (Hgb)

با اینکه این سه مورد به طور جداگانه در آزمایش نوشته می‌شود اما با یکدیگر مرتبطند و به ویژگی‌های گلبول‌های قرمز اشاره دارند، پس باید با هم بررسی و تفسیر شوند.

گلبول‌های قرمز خون، مسئول حمل اکسیژن از طریق رگ‌های خونی به سراسر بدن هستند که باید در محدوده مقدار مشخصی باشند تا بدن عملکرد صحیحی داشته باشد. هماتوکریت در واقع درصد گلبول‌های قرمز به کل حجم خون است.

هموگلوبین نیز دقیقا همان بخشی از گلبول قرمز است که اکسیژن را به بافت‌ها حمل و دی اکسید کربن را از آن‌ها می‌گیرد.

پایین بودن مقادیر این سه جز معمولا نشان‌دهنده‌ی کم خونی است.

اگر تفسیر نتایج آزمایش خون برای شما اهمیت دارد، مقاله جدید «تفاوت چکاپ ژنتیکی با آزمایش های روتین» به بررسی دقیق تفاوت‌های بین آزمایش‌های روتین و چکاپ‌های ژنتیکی می‌پردازد. برای اطلاعات تکمیلی، کلیک کنید.

شمارش گلبول‌های سفید (WBC)

گلبول‌های سفید مسئول حفظ سلامت و ایمنی بدن هستند، پس هر گونه تغییر در تعداد آن‌ها نشانگر اختلال است.

لکوپنی (Leukopenia) وضعیتی است که در آن، تعداد گلبول‌های سفید کمتر از حد معمول است.

لکوپنی در اثر مشکلات احتمالی مغز استخوان، اختلالات خود ایمنی، عفونت‌های شدید یا برخی داروها به وجود می‌آید.

در برخی دیگر از عفونت‌ها، التهاب، استرس، آسیب بافتی یا بیماری‌هایی مانند سرطان خون، لکوسیتوز یا افزایش تعداد گلبول‌های سفید خون رخ می‌دهد.

شمارش افتراقی گلبول‌های سفید

معمولا در انواع آزمایش خون، شمارش افتراقی گلبول‌های سفید نیز انجام می‌شود.

5 نوع مختلف گلبول سفید وجود دارد که هر کدام نقش خاصی در سیستم ایمنی ایفا می‌کنند.

شمارش هر یک و نسبت‌شان با هم نشانگر وضعیت خاصی از سلامتی بدن می‌تواند باشد.

1. نوتروفیل ها:

تعداد بالا، نشان‌دهنده عفونت‌های باکتریایی، التهاب یا استرس

تعداد پایین، نشان‌دهنده عفونت‌های شدید یا مشکلات مغز استخوان

2. لنفوسیت ها:

تعداد بالا، نشان‌دهنده عفونت‌های ویروسی، لوسمی لنفوسیتی یا شرایط التهابی مزمن

تعداد پایین، نشان‌دهنده نقص ایمنی 

3. مونوسیت ها:

تعداد بالا، نشان‌دهنده عفونت‌های مزمن، اختلالات خود ایمنی یا خونی

4. ائوزینوفیل ها:

تعداد بالا، نشان‌دهنده آلرژی، عفونت‌های انگلی یا برخی سرطان‌ها

5. بازوفیل ها:

تعداد بالا، نشان‌دهنده آلرژی، التهاب یا سرطان خون

• شمارش پلاکت‌ها

عامل لخته شدن خون، پلاکت‌ها هستند. بنابراین، اگر تعداد آن‌ها پایین باشد، زخم‌ها دیرتر بهبود می‌یابند یا کبودی رخ می‌دهد.

برخی از بیماری‌ها ممکن است بدن را تحریک کنند تا پلاکت بیشتری تولید کند. افزایش تعداد پلاکت هم طبیعتا به افزایش خطر لخته شدن خون می‌انجامد که عوارضی چون سکته قلبی و آمبولی ریه را در پی دارد.

حجم متوسط گلبول‌های قرمز (MCV)

پایین بودن میانگین حجم گلبول‌های قرمز می‌تواند نشان‌دهنده آنمی (کم خونی) یا تالاسمی باشد.

از سوی دیگر MCV بالا نشانگر کمبود ویتامین B12 یا کم‌کاری تیروئید است. 

متوسط هموگلوبین سلولی (MCH)

MCH در آزمایش خون، اندازه‌گیری میزان متوسط ​​هموگلوبین موجود در هر یک از گلبول‌های قرمز خون است.

خارج از محدوده نرمال بودن MCH می‌تواند علامت مشکلات کم‌خونی باشد.

پراکندگی حجم گلبول‌های قرمز (RDW)

RDW معیاری برای ارزیابی تغییرات اندازه گلبول‌های قرمز است. تغییر در اندازه گلبول‌های قرمز نشان‌دهنده کم خونی یا اختلالات مغز استخوان می‌تواند باشد.

جدول زیر بیانگر تمامی مواردی است که در بخش CBC آزمایش خون بررسی می‌شوند.

علامت اختصاری در آزمایش خون	نشان دهنده کدام فاکتور است؟	محدوده نرمال	چرا بالاتر از محدوده نرمال است؟	چرا پایین‌تر از محدوده نرمال است؟
RBC	تعداد گلبول‌های قرمز	مردان: 5.9-4.5 million/mcLزنان: 5.1-4.1 million/mcL	کم آبی، برخی سرطان‌ها، پلی سیتمی ورا	انواع کم خونی، از دست دادن خون
Hct	هماتوکریت	مردان: %50.4-%41.5 زنان: %44.6-%35.9	کم آبی، برخی سرطان‌ها، پلی سیتمی ورا	انواع کم خونی، از دست دادن خون
Hb یا Hgb	هموگلوبین	مردان: 17.5-14 g/dLزنان: 15.3-12.3 g/dL	کم آبی، برخی سرطان‌ها، پلی سیتمی ورا	انواع کم خونی، از دست دادن خون
WBC	تعداد گلبول‌های سفید	4,500-11,000در هر mcL	عفونت، التهاب، برخی سرطان‌ها	اختلالات سیستم ایمنی، بیماری های خود ایمنی
Platelet یا PLT	تعداد پلاکت‌ها	150,000-450,000در هر mcL	برخی سرطان‌ها، التهاب	لوسمی، کاهش تولید پلاکت، بیماری های خودایمنی
MCV	حجم متوسط گلبول‌های قرمز	80-100 fL	ماکروسیتوز (کمبود ویتامین B12 یا اسید فولیک، اختلال کبدی، اعتیاد به الکل)	میکروسیتوز (کم خونی ناشی از فقر آهن)
MCH	متوسط هموگلوبین سلولی	27-32 pg	ماکروسیتوز	میکروسیتوز
RDW	پراکندگی حجم گلبول‌های قرمز	11.5%- 14.5%	کم خونی ناشی از فقر آهن	تالاسمی

همانطور که مشخص است پانل شمارش کامل خون به تشخیص اولیه بسیاری از بیماری‌ها کمک می‌کند.

علاوه بر این، شما می‌توانید تنها با انجام چکاپ کامل ژنتیکی، از ریسک ابتلا به بیش از 50 نوع بیماری و سرطان مختلف آگاه شوید و با توصیه پزشک متخصص اقدامات پیشگیرانه را آغاز کنید. برای دریافت مشاوره ژنتیک رایگان کلیک کنید.

پانل متابولیک پایه (BMP) و جامع (CMP) در جواب آزمایش خون

معمولا دومین بخش از انواع آزمایش خون، پانل شیمیایی یا متابولیک است. در این بخش، مواد شیمیایی مختلف خون اندازه‌گیری و بررسی می‌شوند.

در قسمت متابولیک پایه باشد، موارد زیر بررسی می‌شود:

گلوکز خون برای غربالگری دیابت (FBS)

گلوکز خون (قند) منبع اصلی انرژی بدن است اما باید در محدوده سالمی قرار داشته باشد.

مواد معدنی مانند کلسیم، منیزیم، فسفر، بی کربنات، پتاسیم، سدیم

بدن ما حاوی مواد معدنی و انواع نمک‌هاست که به حفظ تعادل سیالات و عملکرد عضلات و اعصاب کمک می‌کنند.

نیتروژن اوره خون (BUN)

از آن جایی که اوره از طریق کلیه‌ها از بدن دفع می‌شوند، این بخش از آزمایش به سلامت این اندام و کبد مرتبط است.

کراتین کیناز (CK)

کراتین نیز یکی دیگر از مواد زائدی که توسط کلیه از بدن خارج می‌شود.

گاهی سطوح بالای CK علاوه بر اختلال کلیوی، می‌تواند نشانه‌ی آسیب دیدگی باشد.

موارد بررسی شده در پانل متابولیک جامع (CMP) عبارتند از:

آلبومین (Albumin)

کبد این پروتئین موجود در پلاسمای خون را می‌سازد که به حفظ مایعات و گردش مواد خون کمک می‌کند.

آلانین ترانس آمیناز (ALT)

آلانین ترانس آمیناز و یا آلانین آمینوترانسفراز نوعی آنزیم کبدی است و دقیقا برای بررسی سلامت همین اندام آزمایش و بررسی می‌شود.

آلکالین فسفاتاز (ALP)

آلکالین فسفاتاز یکی دیگر از آنزیم‌های کبدی است که علاوه بر کبد در مجرای صفراوی، استخوان‌های، کلیه و روده‌ها یافت می‌شود.

بیلی روبین (Bilirubin)

بیلی روبین رنگدانه‌ای در صفراست که از تجزیه گلبول‌های قرمز قدیمی به وجود می‌آید.

سطوح غیر طبیعی بیلی روبین همیشه نشان‌دهنده مشکل در کبد نیست.

آسپارتات ترانسفراز (AST)

اگرچه آنزیم آسپارتات ترانسفراز را می‌توان در سراسر بدن یافت، اما بیشتر مربوط به سلامت کبد است. در جدول زیر، اصطلاحات پانل متابولیک آزمایش خون، محدود طبیعی و بیماری‌هایش بررسی شده است.

علامت اختصاری در آزمایش خون	نشان دهنده کدام فاکتور است؟	محدوده نرمال	چرا بالاتر از محدوده نرمال است؟	چرا پایین‌تر از محدوده نرمال است؟
FBS	قند خون	70-100 mg/dL	دیابت، سندرم متابولیک	هیپوگلیسمی (افت قند خون)
Calcium	کلسیم	8.4-10.2 mg/dL	پرکاری پاراتیروئید، برخی سرطان‌ها، کمبود ویتامین D	کم کاری پاراتیروئید، اختلال کلیوی، سوء تغذیه
Magnesium	منیزیم	1.8-2.4 mg/dL	کم آبی بدن، اختلال کلیوی، مصرف برخی داروها	سوء تغذیه، اسهال، اعتیاد به الکل
phosphorus	فسفر	2.5-4.5 mg/dL	اختلال کلیوی، کم آبی بدن، کتواسیدوز دیابتی	سوء تغذیه، پرکاری پاراتیروئید
Bicarbonate	بی کربنات	20-29 mEq/L	اسیدوز متابولیک	آلکالوز متابولیک، اسهال
Potassium	پتاسیم	3.7-5.2 mEq/L	هایپرکالمی (کم آبی، بیماری کلیوی)	هیپوکالمی (تکرر ادرار، اسهال و استفراغ)
Sodium	سدیم	135-145 mEq/L	هایپرناترمی (کم آبی بدن، تعریق بیش از حد)	هیپوناترمی (هیدراتاسیون بیش از حد، مصرف دیورتیک‌ها، سوء تغذیه)
BUN	نیتروژن اوره خون	7-20 mg/dL	کم آبی بدن، بیماری کلیوی، رژیم غذایی با پروتئین بالا	بیماری کبدی، سوء تغذیه
CK	کراتین کیناز	هر آزمایشگاهی سنجش خود را دارد	آسیب دیدگی ماهیچه‌ای، حمله قلبی، میوسیتیز	معمولا به تنهایی برای تشخیص بیماری به کار نمی‌رود
Albumin	آلبومین	3.4-5.4 g/dL	کم آبی بدن، التهاب	بیماری کبدی، سوء تغذیه، بیماری کلیوی
ALT	آلانین آمینوترنسفراز	مردان: 36-4 U/Lزنان: 30-7 U/L	آسیب کبدی، هپاتیت	_
ALP	آلکالین فسفاتاز	20-130 U/L	بیماری کبدی، بیماری استخوان، مصرف برخی داروها	_
Bilirubin	بیلی روبین	0.1-1.2 mg/dL	بیماری کبد، همولیز (تجزیه گلبول‌های قرمز)	_
AST	آسپارتات ترانسفراز	8-33 U/L	آسیب کبدی، حمله قلبی، آسیب عضلانی	_

بخش پانل لیپیدی در آزمایش خون

همانگونه که از نامش پیداست، این بخش از تفسیر آزمایش خون به بررسی کلسترول و چربی خون اختصاص دارد.

کلسترول و تری گلیسیریدها چربی‌هایی مهم برای سلامت سلول هستند، اما تجمع‌شان در خون می‌تواند منجر به گرفتگی و التهاب شریان‌ها شود.

این پانل از انواع آزمایش خون با بررسی موارد زیر به پیش‌بینی خطر بیماری قلبی و سکته کمک می‌کند:

• تری گلیسیرید (Triglyceride یا TG)

نوعی چربی در خون که با بیماری های قلبی عروقی و التهاب پانکراس مرتبط است.

• کلسترول کل (Cholesterol)

ترکیب کلسترول خوب و بد این میزان را نشان می‌دهد.

• کلسترول خوب (HDL)

لیپوپروتئین با چگالی بالا یا همان کلسترول خوب خطر بیماری‌های قلبی- عروقی را کاهش می‌دهد.

• کلسترول بد (LDL)

لیپوپروتئین با چگالی پایین با تجمع در رگ‌های خونی، خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی- عروقی را افزایش می‌دهد. جدول زیر نمونه‌ی پانل لیپیدی در یک آزمایش خون است.

علامت اختصاری در آزمایش خون	نشان دهنده کدام فاکتور است؟	محدوده نرمال	چرا بالاتر از محدوده نرمال است؟	چرا پایین‌تر از محدوده نرمال است؟
Triglyceride	تری گلیسیرید	کمتر از 150 mg/dL	خطر بیماری قلبی، پانکراتیت، سندرم متابولیک، دیابت کنترل نشده	به خودی خود یک نگرانی عمده برای سلامتی نیست
Cholesterol	کلسترول کل	کمتر از 200 mg/dL	خطر بیماری قلبی یکسان (به ویژه با LDL بالا)	به خودی خود یک نگرانی عمده برای سلامتی نیست
HDL-C	کلسترول خوب	بیشتر از 40 mg/dL	کاهش خطر ابتلا به بیماری قلبی	افزایش خطر ابتلا به بیماری قلبی
LDL-C	کلسترول بد	کمتر از 100 mg/dL	افزایش خطر ابتلا به بیماری قلبی	به خودی خود یک نگرانی عمده برای سلامتی نیست

برای آشنایی بیشتر با آزمایش چربی خون و نحوه تفسیر نتیجه آن کلیک کنید.

پانل تیروئید در نتایج آزمایش خون

در بسیاری از چکاپ‌های آزمایش خون، غده تیروئید نیز آزمایش می‌شود. این غده پروانه‌ای شکل در گردن، درست بالای جناغ سینه قرار دارد و هورمون‌هایی را تولید می‌کند که نحوه استفاده بدن از انرژی را مدیریت می‌کنند. برای آشنایی با آزمایش تیروئید و راهنمای خواندن آن کلیک کنید.

در آزمایش خون تیروئید موارد زیر بررسی می‌شوند:

• هورمون محرک تیروئید (TSH)

معمولاً اولین مورد بررسی شده در ارتباط با تیروئید، TSH است که توسط غده هیپوفیز تولید می‌شود.

پس از تولید، به سمت غده تیروئید حرکت کرده و آن را برای تولید هورمون‌های تیروئید T3 و T4 تحریک می‌کند.

• تیروکسین (T4)

تیروکسین هورمون اصلی ساخته شده توسط تیروئید است و مستقیماً بر فرآیندهای بدن شما تأثیر می‌گذارد.

• تری یدوتیرونین (T3)

این هورمون شکل تغییر یافته T4 است و گاهی در برخی از آزمایش‌های خون بررسی نمی‌شود زیرا در موارد کم‌کاری تیروئید، تغییر در سطح T3 زمان‌بر است.

چگونه نتیجه پانل تیروئید آزمایش خون را تفسیر کنیم؟

تفسیر آزمایش خون پانل تیروئید می‌تواند کمی مشکل باشد؛ زیرا، شامل مقادیر متعددی است که باید نسبت به یکدیگر سنجیده شوند.

به طور کلی نتیجه اولیه آزمایش تیروئید نشان می‌دهد که آیا این غده به درستی کار می‌کند یا دچار کم‌کاری و پرکاری شده است.

برای مثال هورمون محرک تیروئید یا TSH بالا، به طور کلی نشان‌دهنده کم‌کاری تیروئید است، چرا؟ چون در این حالت بدن سعی دارد با بالا بردن تولید TSH تیروئید را تحریک کند تا هورمون بیشتری تولید کند.

جدول زیر نمونه‌ای از تجزیه و تحلیل از آزمایش تیروئید است.

علامت اختصاری در آزمایش خون	نشان دهنده کدام فاکتور است؟	محدوده نرمال	چرا بالاتر از محدوده نرمال است؟	چرا پایین‌تر از محدوده نرمال است؟
TSH	هورمون محرک تیروئید	0.4-4.5 mIU/L	کم‌کاری تیروئید	پرکاری تیروئید
T4 (Free)	تیروکسین آزاد	0.8 – 1.8 ng/dL	پرکاری تیروئید	کم‌کاری تیروئید

اگر نگرانی از بابت غده تیروئید خود و بیماری‌های مربوط به آن دارید، کلیک کنید.

بررسی ویتامین‌ها و مواد ضروری در آزمایش خون

یکی دیگر از انواع آزمایش خون ممکن است بررسی میزان ویتامین‌هایچ و مواد ضروری بدن باشد. بسیاری از بیماری‌ها از تغییر در میزان این ویتامین‌ها به وجود می‌آید، به همین دلیل تشخیص زودهنگام در این باره بسیار حائز اهمیت است.

رایج‌ترین مواردی که در این قسمت بررسی می‌شوند، عبارتند از:

• ویتامین دی (Vitamin D3)

با توجه به شیوع بالای کمبود ویتامین D در ایرانیان، در اکثر آزمایش‌های خون برای چکاپ این ویتامین نیز بررسی می‌شود.

هر چند نقش اصلی ویتامین D جذب کلسیم و حفظ سلامت استخوان است، اما اثرات قابل توجهی نیز بر جلوگیری از افسردگی، سلامت پوست و پیشگیری از سرطان پوست دارد.

نتیجه آزمایش ویتامین D:

• کمتر از 20 نانوگرم در میلی لیتر (ng/mL): کمبود ویتامین D
• بین 20 نانوگرم تا 30 نانوگرم در میلی لیتر: ناکافی
• بین 30 نانوگرم تا 50 نانوگرم در میلی لیتر: کافی
• بیش از 50 نانوگرم در میلی لیتر: مسمومیت
• ذخیره آهن (Ferritin)

• فریتین

فریتین پروتئینی در خون است که آهن را ذخیره و به طور غیر مستقیم ذخایر آهن بدن شما را منعکس می‌کند.

محدوده نرمال فریتین در بدن:

• مردان: 30-400 نانوگرم در میلی لیتر (ng/mL)
• زنان: 13-150 نانوگرم در میلی لیتر
• نوزادان: 25-200 نانوگرم در میلی لیتر
• کودکان (تا 5 سال): 50-200 نانوگرم در میلی لیتر
• کودکان (6 ماه تا 15 سال): 7-140 نانوگرم در میلی لیتر

طبیعتا اگر میزان Ferritin پایین‌تر از محدوده مرجع باشد، نشان‌دهنده کمبود آهن است.

چرا باید برای آزمایش خون ناشتا باشیم؟

معمولا به شما توصیه می‌شود که برای انجام آزمایش خون ناشتا باشید، زیرا با خوردن غذا سطح برخی مواد خون تغییر می‌کند و نتیجه آزمایش‌تان دقیق نمی‌شود.

برای مثال، با خوردن غذا سطح قند خون (در آزمایش گلوکز نشان داده می‌شود) افزایش می‌یابد و ممکن است در تفسیر آزمایش خون شما به اشتباه ابتلا به دیابت مطرح شود.

علاوه بر سطح قند خون برای انجام پانل متابولیک، پانل چربی و آزمایش آهن نیز ناشتا بودن ضروری است. مدت زمانی که باید قبل از آزمایش خون ناشتا باشید به نوع آزمایش‌تان بستگی دارد. بهتر است به طور کلی، 8 تا 12 ساعت قبل از آزمایش غذا نخورید.

در اینجا چند نکته برای ناشتا بودن قبل از آزمایش خون آورده شده است:

• شب قبل از آزمایش شام سبک بخورید.
• از خوردن غذاهای چرب یا پر شکر خودداری کنید.
• از نوشیدن الکل در 24 ساعت قبل از آزمایش خودداری کنید.
• صبح روز آزمایش، فقط آب بنوشید.
• اگر سیگار می‌کشید، سعی کنید از سیگار کشیدن در چند ساعت قبل از آزمایش خودداری کنید.

آزمایش خون چه بیماری هایی را تشخیص می‌دهد؟ آیا سرطان را نیز تشخیص می‌دهد؟

با آزمایش خون می‌توان بیماری‌های زیر را تشخیص داد:

• انواع عفونت‌های باکتریای، ویروسی و قارچی
• کم خونی
• سرطان خون
• اختلالات خونریزی
• بیماری‌های قلبی
• بیماری کلیوی
• دیابت
• بیماری‌های کبدی
• عدم تعادل هورمونی

آزمایش خون نمی‌تواند به طور قطعی نوع و مرحله سرطان را تشخیص دهد، اما می‌تواند به روش‌های مختلف در تشخیص اولیه این بیماری کمک کند.

• شمارش کامل خون (CBC): گاهی تعداد غیرطبیعی سلول‌های خونی می‌تواند نشانه‌ای از سرطان باشد.
• آزمایش‌های شیمیایی خون: سطوح مواد شیمیایی خون در افراد مبتلا به سرطان تغییر می‌کند.

و اما راهی مطمئن‌تر

• آزمایش ژنتیک سلامت (HealthX): تنها با یک بار انجام دادن این آزمایش، خطر ابتلا به بیش از 50 نوع بیماری و سرطان در شما بررسی می‌شود.

یعنی حتی اگر هنوز به سرطان مبتلا نشده‌اید، این آزمایش به شما ریسک ابتلا در آینده را اطلاع می‌دهد تا بتوانید از آن پیشگیری کنید.

برای دریافت اطلاعات بیشتر در مورد آزمایش ژنتیک سلامت و دریافت مشاوره ژنتیک رایگان کلیک کنید.

جمع‌بندی

تفسیر آزمایش خون فراتر از خواندن اعداد هر مورد آزمایشی است. سابقه پزشکی، علائم فعلی، سن و جنسیت شما در تجزیه و تحلیل نتیجه این آزمایش تاثیر دارد.

گاهی حتی محدوده نرمال و مرجع ارائه شده توسط هر آزمایشگاه کمی متفاوت است! و پزشک شما با در نظر گرفتن این نکته و موارد ذکر شده‌ی فوق تشخیص نهایی را انجام می‌دهد.