بعضی از آدم ها وقتی چیزی را می خواهند، دوست دارند که همان لحظه آن را داشته باشند. درحالیکه برخی دیگر می توانند صبورانه منتظر باشند تا پاداش بهتری هم در آینده بدست بیاورند. در روانشناسی، شتاب زدگی به معنای عمل کردن برمبنای هوا و هوس است. رفتارهای شتاب زده بدون توجه به نتیجه نهایی رفتار تکانه‌ای است. شما جزو کدام دسته‌اید؟
تعریف تکانشگری یا رفتار تکانه‌ای
تکانشگری به رفتاری گفته می شود که پیش بینی کردن، اندیشیدن به واکنش و در نظر گرفتن عواقب در آن ناچیز و یا وجود ندارد. تکانشگری معمولا با داشتن تصوری ضعیف، سریع بیان کردن، ریسک نامناسب یا کورکورانه همراه است که نتایج موردپسندی هم به همراه ندارد. رفتار تکانه ای حتی اهداف و استراتژی های موفقیت را هم در بلند مدت خنثی می کند.
محققین دانشگاه سن دیگو کالیفرنیا مطالعاتی را برپایه ی ژنتیک با عنوان ” delay discounting: رفتاری با تمایل بیش از حد و فوری به پاداش، که نمی تواند برای پاداش در آینده منتظر بماند و منجر به شتاب زدگی می شود”؛ انجام دادند.
- شما امروز می توانید با انجام آزمایش ژنتیک روانشناختی و کشف توانمندیها، در مورد شاخص های این ویژگی فردی خود و سایر ویژگی ها مطلع شوید، تا در صورت نیاز مهارت های لازم را یاد بگیرید. برای دریافت اطلاعات بیشتر و مشاوره ژنتیک رایگان کلیک کنید.
پروفسور آبراهام پالمر، روانشناس و رییس مرکز تحقیقات دانشگاه سن دیگو کالیفرنیا می گوید: کاری که من در 20 سال پژوهش دوست داشتم انجام دهم، مطالعه ی اساس ژنتیکی delay discounting بود. ولی باید افراد بسیار زیادی را مورد بررسی قرار می دادیم تا این پروژه معنی دار شود.
دلیل علاقه ی پالمر و سایر محققین به پرداختن به مساله ی Delay Discounting این است که در بین افراد با تکانشگر بالا، داشتن شایع ترین اختلالات روانی از جمله عدم تمرکز و بیش فعالی (ADHD)، افسردگی شدید، وابستگی به سیگار و اضافه وزن شایع است.
تست مارشمالو، تشخیص رفتار تکانه‌ای
- یکی از تست های بسیار معروف در میان سایر تست ها برای رفتار تکانه ای و شتاب زدگی، آزمایش دانشگاه استنفورد، با عنوان تست مارشمالو است.
در این آزمایش، محققین به بچه ها می گفتند که بین پاداش سریع و یا صبر کردن برای یک پاداش بهتر و بزرگ تر یکی را انتخاب کنند. هریک از بچه ها در یک اتاق به تنهایی حضور داشتند و جلوی آن ها یک میز با یک مارشمالو قرار داشت.
اگر آن ها در مدت چند دقیقه مارشمالو را نمی خوردند، به آن ها یک مارشمالو دیگر می دادند. محققین این بچه ها را برای مدتی تحت نظر داشتند تا میزان موفقیت آن ها در زمینه های مختلف را بررسی کنند. آن ها دریافتند بچه هایی که صبر بیشتری داشتند، در تحصیل به میزان قابل توجهی نمره های بهتری گرفتند و نیز خیلی کمتر دچار چاقی شدند.
مطلب پیشنهادی: اختلال اضطرابی | اسکیزوفرنی
آیا تکانشگری (رفتار تکانه‌ای) ژنتیکی است؟
در بررسی دوقلوهای همسان و غیرهمسان هم دانشمندان فهمیدند که ویژگی تکانشگری قویا ژنتیکی است. ولی برای بررسی ژن ها و تاثیر آن ها بر سایر اختلالات پروفسور پالمر با تیم دانشگاهی خود و شرکت 23andme شروع به جمع آوری دیتا و مطالعات ژنتیک رفتاری در زمینه ی رفتار تکانه ای کردند تا مطالعات این حوزه را کامل تر کنند. مطالعات دیگر نشان می دهند که تکانشگری، 45% وراثتی است.
این مطالعه نشان داد که واریانت های ژنتیکی متفاوتی برای رفتار تکانه‌ای وجود دارد و نیز ژنتیک ارتباط بین تکانشگری با اختلالاتی مانند ADHD، اختلال دو قطبی ( Bipolar)، اعتیاد به سیگار، افسردگی و شاخص توده بدنی را بیان می کند. با اینکه محققین در گذشته موفق شدند این ارتباط ها را کشف کنند؛ این اولین باری بود که برمبنای علم ژنتیک مطرح می شد. این تیم، تحقیق دیگری در ارتباط با اعتیاد و رفتار تکانه ای انجام داده و به این نتیجه رسیده اند که افرادی که شاخص شتاب زدگی در آن ها بالاست، مستعد روی آوردن به اعتیاد هستند.
- به نظر شما اختلالات روانی ژنتیکی هستند؟
نمودهای رفتار تکانه‌ای
صفت تکانشگری نمودهای رفتاری متفاوتی دارد. در اینجا به 5 مورد رفتار هشداردهنده در افرادی که این شاخص در آن ها خیلی بالاست اشاره می کنیم:
- مصرف بیش از حد مشروبات الکلی
- استعمال به مواد مخدر
- خشونت و رفتارهای عصبی
- قماربازی
- مصرف بیش از حد خوراکی ها
درمان دارویی تکانه رفتاری به چه صورت است؟
برای انواع مختلف بیماری تکانه ای، روش های درمان متفاوتی وجود دارد.روش های درمان به دو دسته کلی روان درمانی و دارو درمانی تقسیم می شوند که برای هر نوع این بیماری متفاوت است اما وجه اشتراک هایی نیز دارد. به این روش ها، گروه درمانی و خانواده درمانی را نیز استفاده کرد. طبق تحقیقات و نتایج بدست آمده، در روش دارو درمانی، از داروهای ضد تشنج استفاده می کنند. توجه داشته باشید که تجویز داروها بستگی به نوع بیماری تکانه و تشخیص پزشک دارد؛ به هیچ عنوان دارویی بدون دستور پزشک نباید مصرف شود.
5 راه برای کنترل رفتار تکانه ای
- به اندازه کافی بخوابید
- به خودتان فرصت فکر کردن بدهید
- صبور بودن را تمرین کنید
- کارهای روزانه تان را مرور کنید تا ذهن مرتب شود
- از موقعیت های که باعث بروز رفتار تکانه ای در شما می شود تا حد امکان دور بمانید.
سوالات متداول
تکانه در روانشناسی یعنی چه؟
در روانشناسی به اصرار یا اقدام ناگهانی برای انجام کاری یا بروز یک رفتار که بدون تامل رخ می دهد تکانه می گویند.
نشانه های بروز اختلال رفتار تکانه ای چیست ؟
نشانه های رفتاری، شناختی، اجتماعی و عاطفی مثل زودرنجی، عدم توانایی در حفظ تمرکز و همچنین به خاطر سپردن نام ها و نشانه ها، از بین رفتن عزت نفس، اضطراب متوالی، تغییرات زیاد و فاحش در خلق و خو و رفتار شخص، رفتار های بی پروا و پر خطر، واکنش های شدید و تهاجمی و غیره از نمونه های بارز بروز تکانه عصبی هستند.
چه زمانی این نشانه ها را می توان مقدمه ای برای بروز اختلال رفتار تکانه ای در نظر گرفت ؟
زمانی که فرد دیگر قادر به کنترل این رفتارها و واکنش ها نخواهد بود؛ بعد از هر حمله عصبی، آرامشی کوتاه مدت را تجربه کند اما در کنار آن دائم خود را سرزش کرده و حس یک فرد گناهکار و پشیمان را داشته باشد. به طور کلی زمانی که علائم و نشانه های مذکور، زندگی عادی فرد را مختل کند؛ فرد نیاز مشورت با یک پزشک خواهد داشت. تشخیص این که آیا شخص مبتلا به یک اختلال تکانه ای است یا خیر، به تشخیص پزشک بستگی دارد.
4 دیدگاه
فوق‌العاده بودند؛ به عنوان یه پزشک با رشته تخصصی دیگه به قدری ساده و پرمعنی بودن مطلبتون خوشم اومد که لازم دونستم ازتون قدردانی کنم. موفق باشید.
سپاس از محبت شما؛ خوشحالیم که براتون مفید بوده.
توضیح عالی
خوشحالیم که براتون مفید بوده