تست دی ان ای یا ژنتیک نژاد که با نام‌های مختلفی مثل آزمایش تبارشناسی، تست اصالت‌شناسی یا اثبات نژاد و غیره در ایران شناخته می‌شود؛ اطلاعاتی از اصل و نسب و گذشتگان، مازاد بر آن چه از والدین یا مادربزرگ و پدر پزرگان خود شنیده‌اید؛ به شما می‌دهد. اما این اطلاعات فقط به اینکه اجداد شما از کدام تبار بوده‌اند، ختم نمی‌شود.

پیش از این، از آزمایش ژنتیک برای چکاپ‌های قبل از بارداری، ازدواج یا تشخیص بیماری‌های ژنتیکی و غیره استفاده می‌شد؛ اما در چند سال اخیر شکل دیگر از این آزمایش‌ها به طور مستقیم و بدون نیاز به دستور پزشک، با نتایجی متفاوت و جالب در دسترس عموم قرار گرفته است. در ادامه این مطلب به معرفی آزمایش نیاکان مای اسمارت ژن می‌پردازیم.

تست دی ان ای یا ژنتیک نژاد چیست؟

تحولات اخیر در حوزه ژنتیک، به ما این امکان را داده تا درباره خود و جوامع اطلاعات معتبری بدست‌آوریم؛ تست dna برای تشخیص نژاد، آزمایش ژنتیک شخصیت شناسی، تست ژنتیک تغذیه و چکاپ ژنتیک سلامت نیز از این دسته هستند.

دانلود نمونه گزارش تست دی ان ای نژاد در انتهای مقاله

در تست نژادشناسی، طی یک فرآیند آزمایشگاهی و با استفاده از تکنولوژی ژنوتایپینگ،DNA  افراد را تجزیه و تحلیل کرده و با بررسی نشانگرها، اطلاعاتی مثل:

• منشا جغرافیایی
• روابط خویشاوندی
• مسیر مهاجرتی
• پیشینه نژاد خانواده

را بدست می‌آورند. البته تست دی ان ای نژاد فقط یکی از انواع چکاپ‌های ژنتیکی است؛ در مقاله کاربرد چکاپ‌های ژنتیکی بیشتر به معرفی این سبک آزمایش‌ها پرداختیم.

در حال حاضر برای رسیدن به پاسخ این پرسش که اجداد ما که هستند و از کجا آمده‌اند؟ بررسی تغییرات DNA می‌تواند سرنخ‌هایی به ما بدهد؛ چون الگو‌های خاصی از تنوع ژنتیکی در میان افراد با پیشینه‌های مختلف، مشترک است.

آزمایش DNA برای اثبات نژاد در ایران

تست دی ان ای تبارشناسی از تکنولوژی نو و پیشرفته‌ایی استفاده می‌کند؛ اما ورودش به ایران خیلی زمان بر نشد و چند سالی است که در دسترس مردم کشورمان قرار گرفته است.

با این حال، هنوز مسیر طولانی در پیش دارد تا به محبوبیتی که در سایر کشورها دارد؛ برسد. در حال حاضر مجموعه مای اسمارت ژن، ارائه دهنده خدمات ارزیابی ژنتیکی، تست نژاد و تبارشناسی را در کنار سایر آزمایش‌های خود انجام می‌دهد.

آزمایش نیاکان مای اسمارت ژن چه چیزی به ما ارائه می‌کند؟

خیلی‌ها از اینکه تست دی ان ای نژاد در ایران هم انجام می‌شود، بی‌خبرند اما همانطور که گفتیم تکنولوژی انجام این آزمایش در ایران نیز وجود دارد و در حال حاضر شرکت مای اسمارت ژن ارائه دهنده تست DNA تبارشناسی در ایران است.

مجموعه مای اسمارت ژن تست نژادشناسی را با نام آزمایش نیاکان عرضه می‌کند؛ در این آزمایش

1. ملیت شناسی
2. مسیر مهاجرتی مادری و پدری اجداد شما
3. میزان شباهت شما به نئاندرتال‌ها؛ نئاندرتال ها که بودند؟
4. شخصیت هم ژن مشهور

بررسی و در یک گزارش شخصی سازی شده که می توان از آن به عنوان شجره نامه ژنتیکی نام برد، به تحویل شخص می‌شود.

ملیت شناسی با تست ژنتیک شجره نامه

یکی دیگر از نام‌هایی که به این آزمایش ژنتیکی نسبت داده می‌شود، تست ملیت‌شناسی است .جالب است بدانید؛
هیچ فردی 100 درصد به یک ملیت تعلق ندارد؛ هویت ما ممکن از ترکیب چند ملیت شکل گرفته باشد. شما فکر می کنید چند درصد ایرانی هستید؟

در بخش ملیت آزمایش نیاکان، داده‌های ژنتیکی شما با پایگاه داده ژنتیکی ایران مقایسه می‌شود و نشان می‌دهد که DNA شما با دی ان ای کدام جمعیت‌های جغرافیایی بیشترین شباهت را دارد.

برای مثال، ممکن است ۴۰٪ DNA شما با اروپای شرقی، ۲۵٪ با خاورمیانه و ۱۵٪ با آسیای جنوبی مطابقت داشته باشد. در ادامه تصاویری از یک نمونه گزارش ترکیب ملیتی می‌بینیم:

در واقع DNA شما با گروهی از افراد با ملیت‌های گوناگون مقایسه و مشخص می‌شود اصل و نسب اجداد شما به کدام ملیت‌ها بر‌می‌گردد. با استناد بر این داده‌ها، متوجه می‌شوید با هر کدام از این ملیت‌ها، چند درصد شباهت ژنی دارید.

گذشتگان ما به نسبت امروز، کمتر مهاجرت می‌کردند و  در اجتماعات کوچک خود (مذهب، قومی و.. ) ازدواج می‌کردند، بنابراین این موارد در اطلاعات ژنتیکی شما ثبت شده‌اند و کاملاً منحصر به فرد هستند. برای مثال اگر DNA شما حاوی اطلاعاتی اس که فقط در روس‌ها ظاهر می‌شود، احتمال اینکه شما یک جد روس داشته باشید وجود دارد.

مسیر مهاجرت اجداد پدری و اجداد مادری

در این بخش با استفاده از داده‌های ژنتیکی mtDNA (میتوکندریایی) و Y‑DNA (کروموزوم Y) مسیرهای مهاجرتی اجداد خود را تا هزاران سال پیش بازسازی می‌کنیم.DNA میتوکندری که تنها از مادر به فرزندان منتقل می‌شود، بهترین ابزار برای ردیابی خط مادری و نقاط جغرافیایی‌ای است که اجداد مادری شما در آن زیسته‌اند. کروموزوم Y نیز منحصرا از پدر به پسر منتقل می‌شود و با بررسی نشانگرهای خاص آن (SNPها) می‌توان مسیرهای مهاجرتی خط پدری را مشخص کرد.

هر یک از این خطوط مادری و پدری در قالب هاپلوگروپ‌ها یا دودمان‌هایی دسته‌بندی می‌شوند که نشان‌دهنده یک دودمان ژنتیکی واحد و مسیرهای مهاجرتی باستانی آن هستند. با استفاده از ساعت مولکولی کروموزوم Y می‌توان زمان تقریبی جد مشترک پدری را تا چند صد هزار سال پیش برآورد کرد.

برای مثال، تحلیل Y‑DNA نشان می‌دهد اجداد پدری فردی ممکن است مسیر مهاجرتی خود را از روسیه به ایران و سپس از آن‌جا به خاورمیانه ادامه داده باشند؛ در حالی که mtDNA اجداد مادری او ریشه در آسیای میانه داشته است.  این مطالعه ترکیبی به ما امکان می‌دهد تا تصویر دقیقی از جابه‌جایی جمعیت‌های پیشین و نقاط تلاقی قومی در تاریخچه خانواده خود به دست آوریم.

میزان شباهت به نئاندرتال ها

این بخش از تست نشان می‌دهد شما چه‌قدر از DNA نئاندرتال‌ها در ژنوم خود دارید و این اطلاعات پنجره‌ای به روایت ۴۰ -۵۰ هزار ساله‌ی تعامل میان انسان‌های مدرن و نزدیک‌ترین خویشان باستانی ما رمزگشایی می‌کند. نئاندرتال‌ها گروهی از انسان‌های اولیه بودند که حدود ۴۰۰ هزار تا ۴۰ هزار سال پیش در اروپا و آسیای غربی زندگی می‌کردند و با هومو ساپی همزیستی و آمیزش ژنتیکی داشتند. امروزه ردپای DNA نئاندرتال در ۱–۴٪ ژنوم اکثر انسان‌های غیر‌آفریقایی قابل ردیابی است. این درصد کوچک اما معنادار نشان می‌دهد که برخی از ویژگی‌های جسمی و ایمنی ما، مانند واکنش پوست به نور خورشید یا پاسخ‌های ایمنی در برابر patوژن‌ها، می‌تواند تحت تاثیر ژن‌های به‌ارث‌رسیده از نئاندرتال‌ها باشد.

اهمیت و جذابیت این بخش از تست دی ان ای نژاد در چند نکته‌ی کلیدی نهفته است:
مطالعه‌ی تاثیرات این ژن‌ها روی ویژگی‌های امروزی مثل حساسیت‌های پوستی، مقاومت در برابر بیماری‌ها یا حتی اندازه‌ی دندان‌ها، نگاهی جذاب به چگونگی تطابق بشر با محیط‌های جدید ارائه می‌کند.

شخصیت هم ژن مشهور

در بخش شخصیت هم‌ژن، مسیرهای مهاجرت ژنتیکی شما با نمودارهای مهاجرتی اجداد افراد مشهور مقایسه می‌شود و کسی که بیشترین اشتراک‌های ژنتیکی را داشته باشد، به‌عنوان هم‌ژن شما معرفی می‌گردد؛ این قابلیت نخستین بار توسط 23andMe و بر پایه متدهای منتشرشده در مقالات بازبینی‌شده توسعه یافت تا ارتباط شما با شخصیت‌های تاریخی را آشکار سازد.

برای مثال ممکن است مسیر مهاجرتی اجدادتان با مسیر مهاجرتی اجداد انیشتین، پرنسس دایانا، ماری کوری، آدری هیپبورن وغیره شباهت داشته باشد! همین‌که متوجه می‌شوید درخت خانوادگی شما تا چه حد با اجداد آلبرت انیشتین، ماری کوری یا پرنسس دایانا هم‌پوشانی دارد، حس شگفتی عمیقی در شما زنده می‌شود و ارتباط‌تان با تاریخ بشر ملموس‌تر می‌شود.

در نهایت، روایت شخصیِ هم‌ژن شما داستانِ منحصربه‌فرد زندگی‌تان را در بستر تاریخ به تصویر می‌کشد و حس تعلق به خانواده‌ای گسترده‌تر از آنچه تصور می‌کردید، در دل شما شکوفا می‌شود. این بخش نه تنها جذابیت تفریحی دارد، بلکه دریچه‌ای به درک عمیق‌تر ریشه‌ها، تعاملات فرهنگی و پیوندهای انسانی است که تا پیش از این پنهان مانده بودند.

شما حدس می‌زنید با کدام یک از افراد مشهور شباهت ژنی دارید؟ تست  ژنتیک نژاد کمک می‌کند در گذشته خود کندوکاو کنید و اطلاعات شگفت انگیزی به دست بیاورید.

بررسی سیادت در تست اثبات نژاد

در برخی تحقیقات ژنتیکی، موضوع سیادت به‌عنوان یک صفت اجتماعی-تبارشناختی مطرح شده است. دو بررسی کلیدی در این زمینه عبارت‌اند از:

1.      عدم امکان تشخیص قطعی سید بودن
مطالعات نشان می‌دهند که تعیین «سید بودن» صرفا بر پایه نشانگرهای ژنتیکی فعلی ممکن نیست؛ چرا که سادات از لحاظ فرهنگی و تاریخی تعریف شده‌اند و لزوما با یک هاپلوگروپ مشخص هم‌پوشانی ندارند.

2.      قابلیت تشخیص غیرسید بودن
در مقابل، فقدان برخی نشانگرهای میتوکندری و Y‑DNA که در جوامع سادات شایع است، می‌تواند عدم تعلق به سادات را با اطمینان بالا نشان دهد. این تحلیل مبتنی بر فرکانس‌های آماری و مقایسه با پایگاه‌های داده مرجع انجام می‌شود.

تکنولوژی آزمایش DNA نژادشناسی

مجموعه مای اسمارت ژن تست دی ان ای نژاد را با روش ژنوتایپینگ انجام می‌دهد. ژنوتایپینگ روشی بسیار ساده و سریع برای خواندن چند نقطهٔ کلیدی (SNP) در DNA شماست تا بفهمد در آن موقعیت‌ها کدام نسخه (آلل) را از والدین به ارث برده‌اید. این کار با استفاده از تراشه‌های SNP microarray انجام می‌شود که روی آن‌ها هزاران پروب ویژه قرار دارد و در عرض چند روز صدها هزار نشانگر ژنتیکی را بدون نیاز به توالی‌یابی کل ژنوم تحلیل می‌کند؛ بنابراین هم سرعت و دقت بالایی دارد.

ویژگی‌های آزمایش نیاکان مای اسمارت ژن

مزیت آزمایش تبارشناسی مای اسمارت ژن به شرح ذیل است:

بالاترین دقت در تست های ژنتیکی بر مبنای ژنوتایپینگ کشور به علت:

• دسترسی به بزرگترین پایگاه داده ژنتیک کشور
• بررسی 700 هزار نقطه ژنتیکی که نشان از دقت بالای تست دارد.
• تیم تحلیل داده‌ متشکل از متخصصان فارغ التحصیل دانشگاه شریف

این دقت بالا در آزمایش اصالت شناسی یا همان تست ژنتیک شجره نامه به مای اسمارت ژن کمک می کند تا:

• مسیر مهاجرت پدری و مادری شما را  به صورت دقیق بررسی کند.(تعیین هاپلوگروپ ها)
• با توجه به مسیر مهاجرت مادری و پدری شما شخصیت‌های هم ژن دقیق‌تری به شما معرفی کند.
• همچنین مشابهت شما با انسان‌های نئاندرتال به درستی تشخیص داده شود.

آزمایش نیاکان فقط یکی از انواع آزمایش ژنتیک مای اسمارت ژن است؛ در جدیدترین مقاله ای که منتشر کردیم، به طور مفصل درباره آزمایش ژنتیک سلامت HealthX صحبت کردیم؛ برای مطالعه اینجا کلیک کنید.

حفظ حریم خصوصی آزمایش‌دهندگان

شرکت‌های ارائه‌دهنده تست‌های ژنتیکی مستقیم به مصرف‌کننده سیاست‌های شفافی برای حفاظت از داده‌های شما دارند؛ از جمله تعهد به عدم اشتراک‌گذاری اطلاعات ژنتیکی با سایر مراکز یا ارگان‌ها. همچنین در صورت انجام آزمایش ژنتیک در مای اسمارت ژن امکان حذف کامل نمونه از پایگاه داده در صورت تقاضای مراجعه کننده، وجود دارد. شما می‌توانید هر زمان درخواست پاک‌سازی کامل داده‌ها و نمونه فیزیکی (بزاق) خود را ثبت کنید.

خرید و انجام آزمایش تبارشناسی نیاکان

تیم مجموعه متشکل از دانشجویان برتر دانشگاه شریف، با همکاری انجمن ژنتیک و همچنین آزمایشگاه پرفسور فرهود، این آزمایش را با نمونه‌برداری از بزاق دهان انجام می‌دهد. مهم‌تر از آن، شما با تهیه کیت آزمایش می‌توانید مراحل نمونه‌گیری را خودتان در منزل به راحتی انجام دهید.

بعد از ثبت نام، خرید آزمایش و ارسال نمونه بزاق به مای اسمارت ژن، دی ان‌ای می‌توکندریال از بزاق جداسازی و توالی‌یابی می‌شود؛ در نهایت خروجی توالی‌یابی نمونه بزاق، در پایگاه داده ژنتیک مای اسمارت ژن، با دیگر توالی‌های DNA مقایسه شده و نتیجه آزمایش در قالب یک گزارش شخصی‌سازی شده، پس از حدود دو ماه در اختیار فرد قرار می‌گیرد.

همچنین برای درک بهتر اطلاعات دریافتی گزارش، یک جلسه مشاوره با متخصص ژنتیک مجموعه برای فرد آزمایش دهنده برگزار می‌شود. روش نمونه‌برداری در این آزمایش، از طریق بزاق دهان انجام می‌شود.

هزینه تست ژنتیک نژاد و تبارشناسی

هزینه انجام تست ژنتیک نژاد و تبارشناسی در ایران معمولاً بین 20 تا 25 میلیون تومان است که بسته به گستردگی گزارش (مثلاً تعداد مناطق ترکیب ملیتی یا بررسی‌های پیشرفته‌ی هاپلوگروپ) ممکن است کمی کمتر یا بیشتر باشد . بسیاری از شرکت‌ها امکان پرداخت اقساطی را نیز فراهم کرده‌اند؛ برای مثال می‌توانید با پیش‌پرداخت ۳۰–۵۰٪ مبلغ و تسویه مابقی در دو تا چهار قسط ماهیانه بدون سود، از خدمات آزمایشگاه‌های معتبر استفاده کنید. در مای اسمارت ژن می‌توانید به صورت اقساط آزمایش خود را انجام دهید.

تاریخچه آزمایش تبارشناسی در ایران و جهان

امروزه با پیشرفت علم، آزمایش نژاد (به انگلیسی ANCESTRY) به کمک ما آمده تا تاریخچه گذشتگان دیگر ناشناخته نباشد. عمر این آزمایش در سایر کشورها به سی سال می رسد؛ خوشبختانه در دهه اخیر تکنولوژی آزمایش تبارشناسی یا تعیین نژاد وارد کشورمان ایران هم شده است.

شرکت	تأسیس	نقطه‌عطف	⭐ نکتهٔ جذاب	کیت‌های فروخته‌شده تا ۲۰۱۹
FamilyTreeDNA	۲۰۰۰	اولین سرویس DTC ژنتیک تبار (آنلاین)	بیش از ۲ میلیون پروفایل ژنتیکی؛ امکان مرور کروموزوم‌ها به تفکیک والدین	>۲ میلیون
AncestryDNA	۲۰۱۲	ترکیب بانک شجره‌نامه با داده‌های ژنتیکی	بزرگ‌ترین بانک شجره‌نامهٔ آنلاین: بیش از ۲۰ میلیارد رکورد تاریخی	نامشخص (میلیون‌ها)
23andMe	۲۰۰۶	افزودن آنالیز نسب و ترکیب ملیتی (۲۰۱۳)	قابلیت پیدا کردن هم‌ژن مشهور؛ بیش از ۱۰۰ مطالعه ژنتیکی منتشرشده	>۱۰ میلیون
MyHeritage DNA	۲۰۱۶	معرفی Theory of Family Relativity	موتور هوش مصنوعی برای پیشنهاد خویشاوندان ناشناخته	~۲.۵ میلیون
Living DNA	۲۰۱۸	تفکیک منطقه‌ای تا ۸۰٬۰۰۰ سال پیش	جزئیات دقیق برای ۲۲ منطقه درون بریتانیا	نامشخص
Geno 2.0 (NatGeo)	۲۰۰۵	پروژه پژوهشی با مشارکت جمعیت‌های بومی	داده‌های ژنتیکی ۱۵۰ جامعه بومی از ۵ قاره	محدود (پژوهشی)

• تست‌ تشخیص نژاد اولین بار توسط شرکت های  Family Tree DNA و  AncestryDNA به بازار عرضه شد.  Family Tree DNA در سال 2000 آزمایشی با هدف تبارشناسی را مستقیم به مردم  عرضه کرد.
• شرکت 23andMe که از سال ۲۰۰۶ مشغول تست‌های ژنتیکی سلامت و نسب بود، در ادامه بخش ترکیب ملیتی (Ancestry Composition) و خویشاوندی ژنتیکی (Genetic Relative Matching) را به خدمات خود افزود تا مصرف‌کنندگان بتوانند درصدهای قومی و هم‌ژن‌های مشهور خود را شناسایی کنند.
• بعد از آن شرکت AncestryDNA  در سال ۲۰۱۲ پا به این عرصه گذاشت.
• MyHeritage در سال ۲۰۱۶ سرویس DNA خود را راه‌اندازی کرد و ظرف سه سال بیش از ۲.۵ میلیون کیت فروخت.

هر چند در آن زمان، ویژگی ترکیب ملیتی در نتایج نهایی توسط این شرکت ها ارائه نمی شد. در حال حاضرهای شرکت های گوناگونی در سراسر دنیا تست نژاد را ارائه می‌کنند.

آزمایش نیاکان در مدت کوتاهی بسیار محبوب شد؛ طبق آمار‌ها تا سال ۲۰۱۹ بیش از ۲۶ میلیون نفر در سراسر جهان تست نژاد را انجام داده‌اند. یکی از دلایل این محبوبیت، اطلاعاتی ست که درباره ریشه‌های اجدادی یک فرد ارائه می‌شود و به پیدا کردن خویشاوندان کمک می‌کند.

جمع بندی

در کلام آخر باید بگوییم که تست دی ان ای نژاد با ارائه شواهد اضافی و تایید روابط، روش‌های سنتی شجره نامه را تکمیل کرده و موانع شجره نامه‌ای سنتی را تا حد زیادی کنار می‌زند. تایید خطوط اجدادی و ارائه درک جامع‌تری از ارتباطات خانوادگی از مزایای دیگر شجره نامه ژنتیکی است کمک کند.

دانلود نمونه گزارش آزمایش تبارشناسی نیاکان

چکاپ ژنتیک نیاکان AncestryX

مشاهده کامل اطلاعات و قیمت