سرفصلهای مقاله
Toggleاختلال اضطراب چیست؟ اکثر مردم انواع اضطراب را تجربه کرده اند! همه ی ما گاهی احساس اضطراب می کنیم و این یک حس طبیعی است. برای مثال در هنگام مواجهه با مشکلی در کار، قبل از شروع یک آزمون و یا قبل از گرفتن تصمیمات بسیار مهم در زندگی هر یک از ما دچار انواع اضطراب می شویم.
البته اختلالات اضطرابی متفاوت هستند ولی همه ی آن ها می توانند با ایجاد استرس بالا، شما را از روال عادی زندگی خارج کنند. برای افرادی که دچار اختلالات اضطرابی هستند، ترس و نگرانی یک احساس مداوم و آزاردهنده است و می تواند توانایی آن ها را برای انجام کارها کاهش دهد. با درمان، بسیاری از افراد مبتلا توانایی مدیریت این دسته احساس ها را خواهند داشت و می توانند زندگی موفقی داشته باشند.
تعریف انواع اضطراب
اضطراب معمولا به دلیل نگرانی از اتفاقات آینده و ترس از واکنش ها نسبت به اتفاقات لحظه ای است. تمام انواع اضطراب عموما نشانه ها و عوارض شبیه به هم دارند؛ فقط دلیل و منشا آن ممکن است متفاوت باشد. این احساس ها، نشانه های فیزیکی مانند بالارفتن ضربان قلب و لرزش در بدن به همراه خواهند داشت.
اختلال هراس – فوبیا (ترس شدید بیمارگونه) – ، اختلال اضطراب اجتماعی یا جمع هراسی، اختلال اضطراب جدایی، هراس از مکان های باز، اختلال ترس و سکوت انتخابی یا گنگی انتخابی، اختلال وسواس اجباری زیرمجموعه های این اختلال هستند و تفاوت آن ها در علایم اختلالات است. معمولا افراد بیش از یک نوع اختلال اضطرابی دارند.
نشانه های اختلالات اضطرابی
- ترس، هراس و ناراحتی
- مشکلات خواب
- ناتوانی در آرام ماندن
- دست و پای سرد، عرق کرده، بی حس و یا گزگز کردن دست و پا
- مشکل در تنفس
- تپش قلب
- خشک شدن دهان
- حالت تهوع
- گرفتن عضلات
- حالت گیجی
این اختلال معمولا در سنین 15 تا 34 سالگی بروز پیدا می کند و بیشتر از 6 ماه در فرد این علایم ماندگار هستند.
دلایل بروز انواع اضطراب
دلایل اختلالات اضطرابی، فاکتورهای ژنتیکی و محیطی است. اختلال اضطراب اجتماعی 6 برابر بیشتر در فرزندان خانواده هایی که سابقه ی این اختلال وجود دارد، رخ می دهد. افراد مبتلا به انواع اختلالات اضطرابی بسیار حساس هستند و به کنش ها – محرک ها – واکنش های بسیار زیادی نشان می دهند.
این اختلالات می تواند در افرادی که دوران کودکی، نوجوانی و یا جوانی دردناکی داشته اند، بروز پیدا کند و باعث شود که آینده ای دشوار داشته باشند. در این موارد، اختلال به صورت یک واکنش دفاعی در فرد در برابر تهدیدها رخ می دهد.
انواع اختلالات اضطرابی
اختلال هراس یا فوبیا
اختلال هراس یا فوبیا یکی از رایج ترین انواع اضطراب است. ترس شدید و بیمارگونه از چیزی و یا فردی را اختلال هراس می گویند. هراس معمولا به دلیل ترسی ناگهانی است و بیشتر از 6 ماه فرد مبتلا این ترس را همراه خواهد داشت.
فرد مبتلا به فوبیا هرکاری می کند تا از شخص و یا چیزی که در او ترس ایجاد می کند، دوری کند و دلایل ترس برای او اغراق آمیزتر از واقعیت است و توانایی کنترل ترس در فرد مبتلا به فوبیا وجود ندارد.
هراس های بیمارگونه شایع ترین اختلال در میان زنان و دومین اختلال شایع در مردان است. باید بدانید که فوبیا هم زیرشاخه های متفاوتی دارد؛ مانند فوبیای اجتماعی، ترس از مار و عنکبوت، ترس از ارتفاع و یا پرواز.
اختلال اضطراب جدایی
این اختلال هنگامی رخ می دهد که فرد از مکان هایی مانند محل زندگی و یا افرادی که به آن ها وابستگی عاطفی دارد، جدا شود. در بین نوزادان و کودکان بسیار شایع است و معمولا بین 6-7 ماهگی تا 3 سالگی بروز پیدا می کند.
البته می تواند در سنین بالاتر هم رخ دهد. اختلال اضطراب جدایی بخشی از مرحله ی رشد و تکامل فرد است و اگر با آن درست برخورد شود، از تاثیرات منفی آن بر رفتار و عملکرد های کودک، زندگی خانوادگی او و سلامت جسمی خواهد کاست.
در صورتی که اضطراب ناشی از جدایی بیش از 4 هفته طول بکشد، به آن اختلال اضطراب جدایی یکی از انواع اضطراب رایج در جوانان است؛ می گویند و باید برای تشخیص درست و به هنگام و درمان به متخصص مراجعه شود.
آگروفوبیا یا ترس از مکان های باز
آگروفوبیا، هراس و ترس از حضور در مکان هایی عمومی است که فرد مبتلا در آن محیط ها احساس ناامنی دارد و تصور می کند که راه گریزی از این مکان ها ندارد. این مکان ها می تواند فضاهای باز – فضای بازی در پارک و یا فرودگاه -، مراکز خرید، ایستگاه های حمل و نقل عمومی و سایر مکان هایی به جز خانه است.
ممکن است فرد در این مکان ها دچار حملات پانیک شود و این نشانه ها همیشه هنگامی که فرد در مکان های باز قرار دارد، رخ می دهد و بیش از 6 ماه علایم پایدار هستند. فرد مبتلا به آگروفوبیا ممکن است به هر کاری دست بزند تا از رفتن به این مکان ها جلوگیری کند. در شرایط حاد، فرد به سختی می تواند خانه را ترک کند. ژنتیک اساسی ترین عامل اختلال ترس از مکان های باز است.
اختلال پانیک یا هراس
این اختلال به وحشت زدگی های ناگهانی اطلاق می شود. حملات پانیک، ترس های شدیدی هستند که در زمان هایی غیرقابل پیش بینی رخ می دهد و علایمی مانند تپش شدید قلب، عرق کردن، لرزش دست و پا، سختی در تنفس، بی حسی در اعضای بدن و یا احساس ناگهانی رخ دادن اتفاقی بد دارد.
بیشتر این علایم تنها چند دقیقه و کوتاه دیده می شوند. معمولا افراد مبتلا نگرانی از داشتن حملات مجدد دارند و سعی می کنند به مکان هایی که قبلا این حمله به آن ها وارد شده، نروند. حملات پانیک وراثتی هستند و فاکتورهایی مانند سیگار کشیدن، استرس و مورد آزار و اذیت قرارگرفتن در کودکی این حملات را تشدید می کند. شما شخصیت نگران دارید یا جنگجو؟
حملات پانیک 2.5% از جمعیت را در دوره هایی از زندگی درگیر می کند.
سکوت انتخابی یا گنگی انتخابی
نوعی اختلال است که با اینکه فرد مبتلا در حالات عادی قادر به تکلم است در شرایطی خاص و یا در برابر افرادی خاص قادر به حرف زدن نیست. اختلال سکوت انتخابی با خجالت و اختلال اجتماعی همراه است. فرد مبتلا حتی اگر سکوت کردن او به تنبیه منجر شود و یا از دید سایرین بی احترامی قلمداد گردد، همچنان سکوت را حفظ می کند.
اختلال سکوت انتخابی گاه در افراد مبتلا به اوتیسم دیده می شود. در بیشتر کودکانی که بهسکوت انتخابی مبتلا هستند؛ نشانه های وراثتی بودن انواع اختلالات اضطرابی دیده می شود. همچنین ضربه های روحی، حضور در محیط و شرایط جدید، لکنت زبان و والدین کمال گرا از دلایل ابتلا به این اختلال هستند.
اختلال وسواس اجباری
فرد مبتلا به اختلال وسواس احساس می کند که کار روتین و مشخصی را باید بارها انجام دهد و یا فکر او دایم درگیر یک مساله است. این فرد نمی تواند فکر و عمل خود را بجز در بازه ی زمانی کوتاهی کنترل کند. وسواس اجباری با تیک های عصبی، اختلالات اضطرابی و خودکشی در ارتباط است و معمولا قبل از 35 سالگی بروز می کند.
اختلال اضطراب اجتماعی
اختلال اضطراب اجتماعی اخرین نوع از انواع اضطراب است. اضطراب اجتماعی به صورت نگرانی بیش از اندازه و نامعقول در مورد اتفاقات و فعالیت های روزمره تعریف می شود. این نگرانی بیش از حد، فعالیت های روزانه ی فرد را مختل می کند و افراد مبتلا نگرانی بیش از حدی در مورد مشکلات سلامتی، پول، مرگ، مشکلات خانوادگی، مشکلات در روابط دوستانه، روابط بین فردی و مشکلات کاری دارند.
این اختلال برخلاف حملات پانیک، مزمن است و ماه ها در فرد پایدار است. نشانه های آن، نگرانی بیش از حد، خستگی مفرط، مشکلات خواب، احساس خستگی، ناراحتی، عرق کردن، تپش قلب، ارتعاش در بدن و گاهی بسیار تند صحبت کردن است که باید به طور مداوم و حداقل 6 ماه به طور مستمر، فرد را درگیر کند.
اهمیت درمان اضطراب و کاهش استرس
روانشناسان نظرات متعددی درباره دلایل استرس، اثرات منفی آن و راه های کاهش استرس در زندگی ما ارائه داده اند. استرس در اصل یک احساس طبیعی است که در نتیجه ناتوانی انسانها در رابطه با کنار آمدن با رویدادها، چالشها و اتفاقات خاص زندگی به وجود میآید. وقتی دچار تهدید یا چالشی سخت میشوی هورمونها در بدن ما بالا و پایین میشوند و منجر به یکسری واکنش و استرس میشوند.
کاهش استرس نکته بسیار مهمی در روند ادامه مسیر زندگی ما است. ازآنجاییکه بهمرور اثرات منفی استرسهای مزمن باعث بیماریهای جسمی مزمن میشود و سلامت روان و جسم را باهم به خطر میاندازد، باید دلایل استرس عصبی را شناخت و به درمان این استرس شدید پرداخت
علائم استرس
بهصورت کلی وقتی در موقعیتی تنشزا قرار بگیریم که نتیجهاش استرس باشد یکسری علائم ظاهر خواهد شد. به همین علت خوب است برخی از رایجترین علایم اضطرابهای مزمن را بشناسیم.
-
عدم تمرکز
اضطراب با ناآرامی همراه است و استرس بیوقفه منجر به بیقراری میشود. معمولاً افرادی که استرسهای مزمن دارند، بهسختی میتوانند روی مسائل روزمره خود تمرکز کنند و انجام کارها برایش سخت و برخی اوقات غیرممکن می شود.
حتماً برای شما هم پیشآمده است که هنگام وقوع استرس و اضطراب نتوانستید به کاری که در حال انجامش بودید ادامه دهید و حتی نتوانستید حرفهای خود را ادامه دهید. استرسهای مداوم در صورت عدم مدیریت استرس منجر به ناآرامیهای شدید و بیقراریهای خاص میشود.
-
اختلال در خواب
اولین اتفاقی که برای عده زیادی از افراد در مواجهه با استرس میافتد، اختلال در خوابشان است. همانطور که میدانید خواب عمیق و منظم از نشانههای بدن و ذهنی سالم است و از اولین نشانههای عدم تمرکز و استرس اختلال در ساعت خواب، عمق خواب و ظهور کابوسهای متعدد است.
اگر استرس و اضطرابهای شدید را تجربه کرده باشید و یا بهصورت مداوم تحت استرس باشید و همچنین از راهکارهای کاهش استرس استفاده نکنید بی شک شب سختی را پشت سر خواهید گذاشت. خواب شبانه شما ممکن است با اختلال روبهرو شود و یا بدتر از آن با کابوسهای زیادی روبهرو شوید که آرامش را از شما بگیرد و از ساعات خواب شما کم کند. -
علامتهای جسمی
اگر استرس مداوم و زیاد شود نمودهای بیرونی یا جسمی پیدا میکند. زمانی که ما احساس خطر و یا تهدید کنیم بدن در حالت جنگوگریز قرار میگیرد که در اصل نوعی پاسخ به استرس است علائمی همچون سفت و منقبض شدن ماهیچهها، افزایش ضربان قلب، تنفس بسیار سریعتر از حد معمول، میگرن و سردردهای شدید، بالارفتن فشارخون به سبب ترشح این هورمونها هستند.
با علامتهای دیگری همچون خشکشدن دهان، سرگیجه، لرزش دست یا پا و رنگپریدگی نیز میتوان پی برد که استرس به حد بالایی رسیده و جسم نیز در خطر است.
10 راهکار خانگی برای کاهش استرس
بعد از اینکه فهمیدیم استرس چیست و چه علائم استرس عصبی چیست و همچنین چه اثراتی روی زندگی ما خواهد گذاشت نوبت به این میرسد تا به دنبال راهکارهای کاهش و درمان استرس برویم. درمان استرس عصبی و راههای کاهش استرس متعدد هستند.
از قرص استرس و داروهای ضد استرس تا یوگا و ورزش و روشهای دیگر، همگی روشهایی مورد اعتماد و راهکارهایی مناسب برای کاهش تنش خواهند بود که در ادامه به برخی از آنها میپردازیم.
1. ورزش
از مهمترین سپرهای مقابله با استرس و کنترل استرس ورزش است. اگر به میزان مناسب فشار فیزیکی به بدن خود وارد کنید میتوان از فشار مضاعف استرس و تنشهای مختلف کم کرد و کاهش استرس را در پی داشته باشید.
در هنگام استرس هورمونهای همچون کورتیزول در بدن ترشح میشود که به هورمونهای استرس معروف هستند و در صورت ورزش و فعالیت فیزیکی هورمونهای شادی مثل اندورفین ترشح میشود که به کاهش استرس کمک میکند.
2. تغذیه
نقش تغذیه در درمان سریع استرس و اضطراب انکار ناشدنی است. فلفلها، چای سبز، اسیدهای چرب امگا 3 و نعنا از سری مواد غذایی هستند که در صورت وجود در برنامه غذایی شما آرامش بسیاری را به ارمغان خواهند آورد و در کاهش استرس برای شما مؤثر هستند.
در مقابل اگر از مواد غذایی بسیار چرب، الکل و گوشت بسیار در تغذیه خود استفاده کنید ممکن است در شدیدتر شدن استرس شما تأثیر زیادی بگذارند.
3. مصرف کمتر کافئین
کافئینها محرک بوده و بیشتر در نوشیدنیهایی مثل چای و قهوه وجود دارند. این دو نوع نوشیدنی از سری نوشیدنیهای رایج در زندگی روزمره انسانهای زیادی هستند. حال در نظر بگیرید که چای یا قهوه در زندگی شما جایگاه بالایی دارد و در کنار این موضوع شما از استرس نیز رنج میبرید.
محرک کافئین این نوشیدنیها استرس را تشدید میکند؛ بنابراین کنترل و مدیریت در خوردن مواد غذایی کافئیندار یکی از راهکارهای کاهش استرس به شمار میآید.
4. مراجعه به درمانگر
اگر دچار استرسهای مزمن هستید خوب است به یک مشاور، روانشناس یا درمانگر مراجعه کنید و با بازگو کردن مسائل خود راهحل کاهش استرس را پیدا کنید. با کمکگرفتن از درمانگر و از طریق روشهای علمی درستتر و با سرعت بیشتری به سمت بهبودی بروید.
درمانگرها به شما کمک میکنند تا علت استرس خود و راههای درمان را پیدا کنید. البته ممکن است با روشهای گوناگون و حتی دریافت داروی ضد استرس مواجه شوید که نگران نباشید. درمانگر شما بهترین راه را برای کاهش استرس شما پیدا خواهد کرد.
5. موسیقی را امتحان کنید
موسیقی کمک فراوانی به آرامش پیداکردن و منظمتر شدن ذهن شما میکند. آرامش موسیقی باعث میشود ضربان قلب به حالت آرام و عادی خود برگردد و همچنین فشارخون نیز تعدیل شود که همین امر باعث کاهش استرس میشود. موسیقیهای بیکلام و کلاسیک بیشترین تأثیر را بر کاهش استرس و کنترل استرس دارند و کمک زیادی به درمان استرس شدید میکنند.
کاهش استرس با انواع فیجت!
6. وقت گذراندن با دوستان
معمولاً چالشها و اتفاقاتی خاص باعث استرس میشوند و یکی از راهکارهای کاهش استرسهایی که منشأی بدین صورت دارند، حرفزدن است. صحبت و وقت گذراندن با دوستان و گروه دوستانی که شبیه به ما هستند و از آنها انرژیهای خوبی ساطع میشود و در همان حال به حرفهای ما گوش میدهند، کمک میکند تا مدیریت استرس درستی داشته باشیم و از افکار و انرژیهای منفی و بد خالی شویم.
7. تنفس درست
تمرین برای تنفس بهتر یکی از بهترین روشها برای کاهش استرس است. اگر با یک سرعت مناسب و عمق درست تمرین کنید و بتوانید عضلههای مجاری تنفس را فعال کنید، در درمان استرس نقش بسیار خوبی دارد. آگاهی به تنفس و تنفسهای عمیق دیافراگمی نیز به روند تنفس بهتر شما و کمکردن تنشهای استرسی کمک خواهد کرد.
8. کمک به خودآگاهی
خودآگاهی نقش بسیار مهمی در کنترل استرس دارد. در خودآگاهی و تسلط بر درون خود، شما میتوانید ریشههای استرسهای متعدد خود را پیدا کنید و با تمرین و آگاهی بیشتر میتوان درمان استرس را سرعت بخشید. اگر شما به ریشههای اضطرابهای مزمن خود تسلط پیدا کرده و آگاه شوید، راحتتر میتوانید بر آنها غلبه کنید. در این مسیر حضور یک مشاور و کتابهای متنوع به شما کمک شایانی خواهد کرد.
9. واقعبینی در اهداف
از دلایلی که باعث استرس میشود توقع بیش از حد، از خودمان است. برای اینکه کمتر به استرس دچار شویم، بهتر است اهداف خود را واقعبینانه و باتوجهبه تواناییها و شرایطمان انتخاب کنیم. در صورت انتخاب اهدافی واقعیتر و در دسترس تر ما استرس نرسیدن به این اهداف را نخواهیم کشید و همین بار بزرگی از اضطراب را ازروی دوش ما برخواهد داشت. عدۀ زیادی از آدمها بهخاطر کمالگرایی بیش از حد دچار استرسهای مزمن میشوند.
10. تبدیل استرس به هنر
یادگیری هنر و تبدیل استرس به هنرهایی همچون نویسندگی، مجسمهسازی، نقاشی و… در بطن خود میتواند آرامش به ارمغان بیاورد و کاهش استرس را در پی داشته باشد. این قضیه از دو جهت قابلبررسی است. اول اینکه یادگیری یک هنر به عزتنفس شما اضافه میکند و از طرفی اصالت هنر با خود آرامش به ارمغان میآورد که در نهایت منجر به مدیریت استرس و حتی درمان استرس میشود.
کلام آخر
بههرحال باید در نظر داشت که جهان امروز از طریق مختلف به ما استرس وارد میکند. در جهان جنگ و مرگ و بیماری و چالشها و تهدیدهای مختلف این ما هستیم که باید فرصتها را غنیمت بشماریم و با استرسهای عصبی شدید مقابله کنیم و در پی درمان استرس و مدیریت استرس، البته تاحدامکان بدون استفاده از دارو و قرص ضد استرس باشیم تا بتوانیم زندگی شاد و سالمی داشته باشیم و همین را نیز به نسلهای بعد انتقال دهیم.