تست ریسک پذیری یکی از انواع تست‌های خودشناسی در روانشناسی است. ریسک پذیری که گاهی با عنوان تمایل به کسب تجربه‌های تازه هم معرفی می‌شود، بیشتر به موضوعاتی مثل شجاعت در تغییر و تصمیم های مهم زندگی اشاره دارد.
این ویژگی ریشه ذاتی و ژنتیکی نیز در انسان دارد؛ بنابراین علاوه بر تاثیر محیط و تربیت افراد، باید دید شخص ذاتا انسان ریسک پذیری است یا خیر!
آزمایش ژنتیک کشف توانمندی یا TalentX نیز این موضوع را بررسی می کند. در ادامه این مطلب همراه ما باشید تا بیشتر با ریسک پذیری در روانشناسی و نحوه اندازه‌گیری ریسک خطر پذیری آشنا شوید.
ریسک پذیر یعنی چه؟
«اگر رویای دیشب‌تان به شما در حل کردن یک مشکل امروزتان کمک کرد، یعنی شما از گشودگی یا باز بودن نسبت به تجربیات جدید بالایی برخوردار هستید.»
به باور “لارسن، باس، ویسمایر و سانگ”
ریسک پذیری تا حد زیادی به ویژگی‌های شخصیتی فرد از جمله تمایل او به خلاقیت و پذیرش ایده‌های تازه بستگی دارد. نام دیگر این ویژگی در روانشناسی، گشودگی یا باز بودن نسبت به تجربیات جدید است.
این ویژگی از نظریه مدل پنج عاملی شخصیت (Five Factor Model) سرچشمه می‌گیرد. منظور از 5 ویژگی صفاتی همچون وظیفه شناسی، توافق جویی، روان رنجوری، برونگرایی و گشودگی به تجربیات تازه (پذیرش تجربیات جدید) است.
عوامل موثر بر ریسک پذیری کدامند؟
محیط و جامعه، تربیت خانواده و دایره دوستان، نقش بسزایی در شکل گیری ویژگی های شخصتی این چنینی دارند؛ اما فقط به این موارد مربوط نمی شوند!
پتانسیل ذاتی فرد نیز تعیین کننده برخی از صفات شخصیتی اوست. این پتانسیل های ذاتی به ژنتیک و توارث انسان برمی گردد که در ادامه بیشتر درباره آن ها صحبت خواهیم کرد.
محیط و تربیت
محیطی که فرد در آن رشد یافته و شرایط حاکم در محیط زندگی،از جمله خانواده (تربیت خانوادگی)، مدرسه (نوع رفتار مربیان، همکلاسی‌ها و معلمان) و دوستان و اطرافیان فرد تا نوع تغدیه و سبک زندگی بر سلامت روان از جمله ریسک پذیری افراد موثر است.
فرزندی را تصور کنید که به دلیل مشاهده روزانه مشاجره پدر و مادر خود، به ترس از حضور در محیط های تازه دچار شده است.
چنین کودکی به دلیل تسلط ترس و استرس بر روان خود، اعتماد به نفس و جسارت قرار گرفتن در محیط های جدید و حضور در کنار افراد جدید را نخواهد داشت و در نتیجه ریسک پذیری پایینی دارد.
ژنتیک
علاوه بر محیط، سن، جنس و میزان تحصیلات، برخی از ویژگی‌های شخصیتی به دلایل ژنتیکی و از خانواده به فرد منتقل می‌شوند.
برای مثال ممکن است فرزند یک خانواده مانند پدر خود از تجربه یک مهارت تازه لذت ببرد و ریسک پذیری بالایی داشته باشد و فرزند دیگر همان خانواده، مشابه مادر خود از قرار گرفتن در موقعیت‌های جدید اجتناب کند.در ادامه خواهیم گفت که چطور می‌توانید با انجام تست ژنتیکی، میزان ریسک پذیری خود یا فرزندان‌تان را بررسی کنید.
ویژگی‌های شخصیتی رایج در افراد ریسک پذیر
در شخصیت شناسی ریسک، این دسته از افراد ویژگی‌های مختلفی دارند؛ برخی از این صفات که رایج‌تر از بقیه هستند شامل:
- ماجراجویی
- حساسیت
- تخیل فعال
- خلاقیت
- تفکر واگرا
- کنجکاوی
- ذهن باز
تمامی ویژگی‌های گفته شده به نوعی با زندگی شاد و سالم مرتبط است. در واقع نتایج انواع تست ریسک پذیری این طور نشان می‌دهد که افرادی که گشودگی به تجربیات تازه در آن‌ها بالاتر است، شادتر و سالم‌تر از باقی افراد جامعه هستند.
افرادی مانند تاجران موفق، رهبران فعال و هنرمندان خوش نام مثال‌های خوبی از افراد با ریسک پذیری بالا هستند.
5 ویژگی مهم ریسک پذیرها
- اقدام صریحانه
افرادی که صراحت و قاطعیت بالایی دارند از اتفاقات تازه زندگی استقبال می‌کنند و وقتی همه چیز مطابق میل‌شان پیش نمی‌رود به قولی جا نمی‌زنند و به استمرار و تلاش خود در کسب تجربه‌های تازه، با آغوشی باز ادامه می‌دهند.
برعکس افرادی که میزان پذیرش تجربیات تازه در آن‌ها اندک است، اتفاقات روتین و تکراری زندگی را ترجیح می‌دهند.
- گشاده رویی
گشودگی به تجربیات تازه همچنین به گشاده رویی افراد نیز مرتبط است و افراد به همان اندازه که حاضر به پذیرش تجربیات تازه باشند، همان اندازه هم حاضر به لبخند زدن به آدم‌ها و ساده گرفتن مشکلات زندگی خود هستند. افراد با درصد بالای ریسک پذیری، لبخند پر رنگ‌تری نسبت به سایر آدم‌ها به شما تحویل می‌دهند.
وقتی ریسک پذیری ما بالا است، بیشتر حاضر به پذیرش و شنیدن ایده‌های مخالف با عقاید خود هستیم. بنابراین این طور می‌توان گفت که افراد با ریسک پذیری بالا، همکار یا دوستانی خوش برخوردتر و با روابط اجتماعی بهتری هستند
- قدرت تخیل
قدرت تخیل در نتیجه تست ریسک پذیری افراد موثر است. افرادی که ویژگی باز بودن نسبت به تجربیات تازه در آن‌ها پایین است یا به قولی کمتر اهل دل دادن به اتفاقات تازه هستند، کمتر هم به سراغ تخیل که یک تجربه رویاگونه و غیر واقعی است می‌روند.
- هیجان و عواطف
سطح هیجان و عاطفه در افراد با ریسک پذیری بالا بیشتر است. به همین دلیل نیز در بیشتر تست‌های ریسک پذیری و خودشناسی درصد هیجان افرادی که ریسک خطر پذیری بالاتری دارند، بالاتر از باقی افراد است.
- ایده
ایده‌پذیری و همچنین ایده‌یابی و خلاقیت در افراد با پذیرش تجربیات تازه و ریسک پذیری بالا، بیشتر است. خلاقیت بالا به دلیل تمایل به مکالمه و هم صحبتی با افراد مختلف و ورود به دنیای تجربه‌ها و هیجان‌های مختلف زندگی شکل می‌گیرد.
- باور و ارزش‌ها
افراد ریسک پذیر، بر باورهای خود قاطع هستند و به راحتی سنت‌ها را زیر پا می‌گذارند و پا در مسیر تازه و کمتر تست شده توسط دیگران می‌گذارند. حتی به قیمت تجربه اتفاقات جدید و خطرناک. بنابراین یکی از مواردی که در تست ریسک پذیری مورد بررسی قرار می‌گیرد، میزان قاطعیت در ارزش‌هاست.
چطور ریسک پذیری خود را افزایش دهیم؟
شاید برای شما هم این سوال پیش بیاید که چرا باید ریسک پذیر باشیم؟ شناخت بهتر خودتان. این پررنگ‌ترین و شفاف‌ترین پاسخی است که می‌توان به این سوال داد. چرا که شناخت ویژگی‌های شخصیتی خود در ادامه منجر به شناخت بهتر خود و انتخاب یک سبک زندگی سالم می‌شود.
انجام رفتارهایی که مستقیما بر جنبه‌های باز بودن به تجربه‌های جدید متمرکز هستند باعث افزایش این ویژگی در فرد می‌شوند. برای مثال:
1.تقویت اعتماد به نفس
تکرار فعالیت‌هایی مثل ورزش، دورهمی‌های دوستانه و سفر به فرد کمک می‌کند تا اتفاقات جدیدی را تجربه کند و به تجربه رویدادهای تازه عادت کند. عادت به کسب تجارب جدید قدرت پذیرش افراد را بیشتر می‌کند و در نهایت باعث افزایش اعتماد به نفس در فرد می‌شود. در این مقاله به معرفی 10 مورد موثر در افزایش اعتماد به نفس پرداخته‌ایم.
2.تجربه فرهنگ‌های جدید
افراد ریسک پذیر از آشنایی با فرهنگ‌های جدید به اندازه اتفاقات تازه‌ای مثل یادگیری یک مهارت یا هنر تازه استقبال می‌کنند. دانستن و شنیدن تجربیات زیسته‌ی دیگران یک راه مفید و کاربردی برای بهبود عملکرد ذهن و تقویت ریسک خطر پذیری است.
با سفر و بازدید از موزه‌ها و مکان‌های گردشگری جدید و موسیقی‌های تازه، می‌توان با فرهنگ‌های مختلف و شیوه زندگی آن‌ها و سختی و شیرینی‌های زندگی‌شان آشنا شد.
بنابراین شاید استفاده از یک روش دقیق و علمی که تنها با استفاده از نمونه بزاق و بدون خطر میتواند اطلاعات جالبی از جمله ویژگی‌های شخصیتی مثل میزان ریسک پذیری‌تان به شما دهد، آن هم از طریق بررسی ژنتیکی با آزمایش ژنتیکی TalentX که یکی از منحصر به فردترین روش‌های تستی و آزمایشگاهی موجود است، خالی از لطف نباشد. با انجام این آزمایش و بررسی میزان ریسک پذیری خود می‌توانید:
- بر روی صفات موثری همچون اعتماد به نفس خود کار کنید و در نتیجه روابط شغلی و شخصی خود یا کودک‌تان را بهبود بخشید.
- با اطلاعات دقیق‌تر و شناخت بهتری راه‌های صحیح سرمایه‌گذاری را انتخاب کرده و در مسیر پیشرفت قدم بردارید.
- آینده تحصیلی و عاطفی بهتری را برای فرزندتان رقم بزنید.
البته ریسک پذیری فقط یکی از فاکتورهای شخصیتی است که در آزمایش ژنتیک کشف توانمندی بررسی می شود؛ برای کسب اطلاعات بیشتر اینجا کلیک کنید.
3.خارج شدن از منطقه امن
یکی دیگر از راه‌های افزایش ریسک پذیری و کاهش استرس، خارج شدن از همان نقطه‌ای است که همیشه با آسودگی خیال در آن قرار گرفته‌اید.
برای خارج شدن از نقطه امن خود می‌توانید با امتحان کردن چیزهای جدید و ساده‌ای مثل رفتن به رستورانی جدید یا تغییر نوع کتاب‌های مورد مطالعه‌تان شروع کنید. بعد به تدریج سفر به نقاط تازه کشور خود و دیگر کشورها را به آن اضافه کنید.
به سادگی خواهید دید که چطور پس از مدت کوتاهی، با پذیرش قرار گرفتن در موقعیت‌های مختلف و تازه تا حد زیادی از استرس بیهوده خود کاسته‌اید و نتیجه تست ریسک پذیری شما تغییر خواهد کرد. برای خواندن راه کارهای بیشتر برای کاهش استرس، این مقاله را مطالعه کنید.
4.تمرین کنید شنونده خوبی باشید.
افراد دارای قدرت ریسک پذیری و پذیرش تجربیات تازه، معمولا به نسبت سایر افراد، شنونده‌های بهتری هستند. آن‌ها حتی نظرات افراد مخالف خود را می‌شنوند و به باور و عقاید مخالف خود نیز فکر می‌کنند.
هرچند اگر با این افراد هم صحبت شوید، متوجه میزان قاطعیت آن‌ها در باور و دیدگاه‌شان می‌شوید اما خواهید دید که با وجود این قطعیت، تمام تلاش خود را می‌کنند تا شنونده دیدگاه و نقطه نظر دیگران باشند و آن را درک کنند.
اگر دقت کنید، اکثر کودکانی که در خانواده خود حداقل یک شنونده فعال دارند، اعتماد به نفس بیشتر و در نتیجه قدرت ریسک پذیری بالاتری هم دارند، بله، یعنی اتخاذ یک شیوه تربیتی موثر از سوی والدین. برای مطالعه موارد بیشتر درباره نکات تربیتی موثر در فرزندپروری، این مقاله را مطالعه کنید.
ریسک پذیری چطور اندازه گیری می‌شود؟
«بالا بودن ریسک پذیری نشان دهنده پیچیدگی فرد و زندگی شخصی او است و همچنین افراد با پذیرش تجربیات جدید بیشتر و ریسک پذیری بالاتر، خلاق‌تر منعطف‌تر و غیر متعارف‌تر رفتار می‌کنند.»
Sutton
آزمون شخصیتی شناخته شده NEO
اندازه ویژگی‌های شخصیتی انسان معمولا موضوعی چالش برانگیز است. چرا که افراد ویژگی‌های شخصیتی متفاوتی دارند و تعیین بازه مشخص و قابل اندازه گیری کار دشواری است. اما با اینهمه، آزمون شخصیتی شناخته شده NEO به عنوان یکی از ابزارهای معروف تست ریسک پذیری به شمار می‌رود.
آزمون شخصیتی NEO به ما می‌گوید که فرد در هر یک از 5 ویژگی شخصیتی مدل پنج عاملی یا بیگ فایو چگونه است. در واقع این آزمون شخصیتی به صورت یک پرسشنامه و به عنوان تست ریسک پذیری یا خودشناسی به کار می‌رود.
نتیجه‌ی نهایی این تست معمولا با نوع و میزان فعالیت کودکان در مدرسه و سلامت روان آن‌ها مرتبط است. برای دانستن مطالب بیشتر درباره تست NEO اینجا کلیک کیند.
آزمایش ژنتیک کشف توانمندی یا استعدادیابی
آزمایش ژنتیکی یکی دیگر از راه‌های علمی و دقیق تست ریسک پذیری است. در آزمایش ژنتیک کشف توانمند TalentX هر 5 ویژگی شخصیتی مدل بیگ فایو (وظیفه شناسی، توافق جویی، روان رنجوری، برونگرایی و گشودگی به تجربیات تازه) با استفاده از تجزیه و تحلیل اطلاعات ژنتیکی موجود در DNA فرد بررسی می‌شود.
جمع بندی
تست ریسک پذیری و نتایج آن به خوبی نشان می‌دهد که این صفت همانند دیگر ویژگی‌های شخصیتی انسان، مطلقا ثابت نیستند و تحت تاثیر عوامل مختلفی ممکن است کم یا زیاد شوند.
لارسن و همکاران او در سال 2017 چنین یافتند که ثبات ریسک پذیری در زنان بیشتر از مردان است اما با این وجود باز هم زنان قادر به افزایش قدرت ریسک پذیری خود هستند.
آزمایش ژنتیک TalentX با بررسی ریسک پذیری و 23 ویژگی شخصیتی دیگر (از جمله بیگ فایو)، شما رااز میزان ریسک پذیری خود یا فرزندتان مطلع می‌کند. برای انجام این آزمایش کافی است فرم مشاوره ژنتیک رایگان زیر را پر کنید تا همکاران ما در اولین فرصت با شما تماس بگیرند.
تفاوت ریسک پذیری و حماقت چیست؟
ریسک پذیری برای بسیاری از افراد با حماقت یا خطر کردن بدون فکر اشتباه گرفته می‌شود. در حالی که وقتی ما از ریسک پذیری صحبت می‌کنیم منظور نوعی خطر کردن با احتساب سنجیدن نتایج ریسک انجام شده است. بنابراین اگر شرط احتیاط عقل را در نظر بگیریم، از میان 2 گزینه آسیب پذیری یا ریسک پذیری، ریسک پذیر بودن را انتخاب خواهیم کرد.
ریسک پذیری خوبه یا بده؟ ریسک پذیر باشیم یا نباشیم؟
ریسک پذیری میتواند ویژگی شخصیتی خوبی باشد اگر بدون فکر و برنامهریزی عمل نکنیم. تمام جوانب احتیاط را به عمل بیاوریم. تن به هر نوع ریسکی ندهیم. هدف خاص و از پیش تعیین شدهای برای ریسک به عمل آمده داشته باشیم. آغوش خود را به روی تجربیات جدید بهبود دهنده که چیزی جز تکامل شخصیت ما را در پی ندارند بگشاییم.
منابع:
- https://www.sciencedirect.com/topics/psychology/openness-to-experience#:~:text=Openness%20to%20Experience%20describes%20a,more%20aware%20of%20their%20feelings
- https://www.masterclass.com/articles/openness-to-experience
- https://positivepsychology.com/openness-to-experience/
- https://www.eghtesadonline.com/news/676606
