انواع بیماری قلبی را بشناسید!

شیوع انواع بیماری‌ قلبی در ایران به خصوص در مناطق شهری بیشتر از مناطق روستایی است. این امر احتمالاً به دلیل عوامل متعددی از جمله تفاوت‌های سبک زندگی، دسترسی به مراقبت‌های بهداشتی و عوامل محیطی است. شیوع بالای بیماری‌های قلبی در ایران یک نگرانی جدی بهداشت عمومی است.

 بیماری قلبی یک اصطلاح گسترده است که طیف وسیعی از بیماری‌های مربوط به این عضو از بدن را در بر می‌گیرد. برای مثال بیماری‌هایی که بر قلب و رگ‌های خونی آن تاثیر می گذارد.

مشکلات قلبی به عنوان عامل اصلی مرگ و میر در سراسر جهان است. طبق گزارش سازمان بهداشت جهانی، در سال 2023، بیماری های مربوط قلب علت اصلی مرگ در سراسر جهان بوده است و جان 18.6 میلیون نفر را گرفته است؛ این رقم معادل 30 درصد از کل مرگ و میرها در جهان است.

شیوع انواع بیماری‌ قلبی در ایران

طبق گزارش سازمان بهداشت جهانی، شیوع انواع بیماری‌های قلبی عروقی در ایران، در سال 2023، 46.3 درصد از کل مرگ‌ها را به خود اختصاص داده است. شیوع ناراحتی های قلبی در مردان بیشتر از زنان است.

بر اساس آمار و تخمین هایی که زده می‌شود؛ احتمالا تا پایان سال 2023،  10.7 درصد از مردان و 8.9 درصد از زنان 40 تا 69 ساله دچار بیماری‌های قلبی باشند.

شیوع بیماری‌های قلبی در مناطق شهری همچنان بیشتر از مناطق روستایی است. 50.2 درصد از بزرگسالان در مناطق شهری و 39.7 درصد از بزرگسالان در مناطق روستایی دچار بیماری‌های قلبی هستند. شایع ترین بیماری های قلبی در جوانان کدام اند؟

برای جلوگیری از افزایش این آمارها، شناخت بیماری و اقدام به پیشگیری با روش هایی نوین از جمله آزمایش ژنتیک سلامت، حائز اهمیت است.

انواع بیماری‌های قلبی؛ مکانیسم‌های اصلی ایجاد بیماری‌های قلبی

بیماری قلبی طیفی از اختلالات مختلف را در بر می‌گیرد که هر کدام پاتوفیزیولوژی (آسیب‌شناسی) منحصر به فرد خود را دارند. در ادامه با انواع بیماری‌های قلبی شایع بیشتر آشنا می‌شویم.

1. بیماری عروق کرونر قلب (CAD)

بیماری عروق کرونر شایع‌ترین نوع بیماری قلبی است که از تجمع پلاک در شریان‌های کرونر (رگ‌هایی که خون را به عضله قلب تامین می‌کنند) ناشی می‌شود.

پلاک یک ماده چربی است که از کلسترول، سایر چربی‌ها و محصولات زائد سلولی تشکیل شده است. با گذشت زمان، پلاک می‌تواند سفت شود و رگ‌ها را باریک کند، جریان خون به قلب را کاهش دهد.

 با باریک شدن این رگ‌ها، جریان خون به قلب مختل می‌شود و خطر آنژین (درد قفسه سینه) و حمله قلبی افزایش می‌یابد. عروق کرونر مسئول انتقال مواد غذایی، اکسیژن و خون به ماهیچه قلب هستند.

با کاهش جریان خون به قلب، عضله قلب اکسیژن و مواد مغذی کمتری دریافت می‌کند که منجر به طیف وسیعی از علائم و عوارض بالقوه می‌شود. علائم بیماری عروق کرونر قلب می‌تواند شامل:

• درد قفسه سینه (آنژین)
•  تنگی نفس
•  خستگی
•  سرگیجه

و غیره باشد.

برای پیشگیری از ابتلا به بیماری عروق کرونر قلب، تغییر سبک زندگی مثل رژیم غذایی سالم، ورزش و غیره موثر است؛ اما آزمایش ژنتیک سلامت HealthX، راهی دقیق تر برای پیشگیری از ابتلا به انواع بیماری ها از جمله بیماری های قلبی است.

2. حمله قلبی، سکته قلبی یا همان انفارکتوس میوکارد قلب

حمله یا سکته قلبی که به عنوان آنفارکتوس میوکارد نیز شناخته می‌شود، مسدود شدن ناگهانی جریان خون به بخشی از قلب است که بافت عضله قلب را از اکسیژن و مواد مغذی محروم می کند.

این انسداد معمولا در اثر لخته خونی ایجاد می‌شود که در یک شریان کرونری باریک شده تشکیل می‌شود، شریان خون غنی از اکسیژن را به قلب تامین می‌کند.

بدون مراقبت پزشکی فوری، بافت عضله قلب می‌تواند ظرف چند دقیقه شروع به مرگ کند و باعث آسیب دائمی یا حتی مرگ شود.

علائم سکته قلبی می‌تواند از فردی به فرد دیگر متفاوت باشد، اما علائم شایع حمله قلبی شامل:

• درد قفسه سینه یا ناراحتی که اغلب به عنوان احساس فشار یا گرفتگی در مرکز یا سمت چپ قفسه سینه توصیف می‌شود.
• تنگی نفس
• حالت تهوع
• استفراغ
• سرگیجه یا سبکی سر 
• درد یا ناراحتی در بازوی چپ، پشت، فک یا گردن 

است.

اگر مشکوک هستید که شما یا شخصی دیگر دچار حمله قلبی شده‌اید، مهم است بدون تاخیر با اورژانس تماس بگیرید، زیرا درمان فوری می‌تواند به طور قابل توجهی شانس زنده ماندن را بهبود بخشد و خطر عوارض طولانی‌مدت را کاهش دهد.

3. نارسایی قلبی؛ قلب ناتوان در پمپاژ خون

نارسایی قلبی یک بیماری ناشی از عدم توانایی قلب در پمپاژ خون برای پاسخگویی به نیازهای بدن است. این بیماری می‌تواند به دلایل مختلفی از جمله آسیب ناشی از حملات قلبی، مشکلات دریچه قلب یا فشار خون بالا رخ دهد.

هنگامی که قلب برای پمپاژ خون تقلا می‌کند، فشار در رگ‌ها افزایش می‌یابد و باعث می‌شود مایع در ریه‌ها، شکم و پاها جمع شود. این امر منجر به طیف وسیعی از علائم می‌شود؛ از جمله:

• تنگی نفس
• خستگی
• تورم در پاها، مچ پا و شکم
• کاهش تحمل ورزش.

در موارد شدید، نارسایی قلبی می‌تواند منجر به عوارض جبران ناپذیری مانند ابتلا به آریتمی‌ها، ایست ناگهانی قلب و نارسایی کلیه شود.

تشخیص و درمان زودهنگام نارسایی قلبی برای جلوگیری از این عوارض و بهبود کیفیت زندگی ضروری است.

نارسایی قلبی یک بیماری جدی است، اما با مدیریت مناسب، افراد می‌توانند زندگی طولانی و پربار داشته باشند. پیشگیری و تشخیص زودهنگام، تغییرات سبک زندگی و پایبندی به داروها کلید مدیریت نارسایی قلبی و جلوگیری از عوارض است.

4. آریتمی قلبی؛ قلبی با تپش نامنظم

آریتمی قلبی که به عنوان اختلالات ریتم قلب نیز شناخته می‌شود، اختلالاتی در فعالیت الکتریکی قلب هستند که می‌توانند باعث شوند قلب به طور نامنظم، خیلی سریع یا خیلی کند بتپد.

این بی‌نظمی‌ها می‌توانند توانایی قلب را برای پمپاژ خون به طور کارآمد مختل کنند و منجر به طیف وسیعی از علائم و عوارض بالقوه شوند.

چندین نوع آریتمی قلبی وجود دارد:

• تاکیکاردی
• برادیکاردی
• ضربان‌های زودرس دهلیزی
• فیبریلاسیون دهلیزی (AFib)
• تاکیکاردی بطنی (VT)

از انواع آریتمی قلبی هستند.

علائم آریتمی قلبی می‌تواند بسته به نوع آریتمی و شدت بیماری متفاوت باشد. برخی از علائم شایع  آریتمی عبارتند از:

• تپش قلب
• سرگیجه یا سبکی سر
• تنگی نفس
• خستگی
• درد قفسه سینه

آریتمی قلبی یک بیماری جدی است که می‌تواند کیفیت زندگی را به طور قابل توجهی کاهش دهد. با تشخیص و درمان زودهنگام و تغییرات شیوه زندگی و مصرف داروها، افراد می‌توانند زندگی طولانی و پربار داشته باشند.

5. نقص مادرزادی قلب (CHD)

نقص مادرزادی قلب (CHD) در رشد طبیعی قلب، پیش از تولد تاثیر می‌گذارد. این نقص‌ها می‌توانند از خفیف تا شدید باشند و  ساختار حفره‌ها، دریچه‌ها یا رگ‌های خونی قلب را تحت تاثیر قرار دهند.

CHD شایع‌ترین نقص مادرزادی است و از هر 100 نوزاد متولد شده در هر سال، یک نوزاد را تحت تاثیر قرار می‌دهد.

شایع ترین انواع نقص مادرزادی عبارتند از:

• نقص دیواره بین دهلیزی (ASD)
• نقص دیواره بین بطنی (VSD)
• داکتوس آرتریوزوس باز (PDA)
• تنگی دریچه ریوی
• تنگی دریچه آئورت

علائم نقص مادرزادی قلبی

علائم CHD می‌تواند از خفیف تا شدید متغیر باشد و بسته به نوع و شدت نقص، متفاوت است. برخی از علائم رایج CHD عبارتند از:

• تنگی نفس
• خستگی
• کبودی پوست (سیانوزها)
• ضربان قلب سریع
• درد قفسه سینه
• غش

6. نارسایی دریچه میترال قلب

نارسایی دریچه میترال وضعیتی است که در آن دریچه میترال که جریان خون بین دهلیز چپ و بطن چپ قلب را کنترل می‌کند، به درستی بسته نمی‌شود. این امر باعث می‌شود که خون به دهلیز چپ برگردد، که می‌تواند باعث بروز مشکلاتی از جمله موارد زیر شود:

• تنگی نفس، به ویژه هنگام ورزش
• خستگی
• تورم در پاها، مچ پاها و شکم
• تپش قلب
• درد قفسه سینه

نارسایی دریچه میترال یک بیماری شایع است که حدود 2 درصد از جمعیت را تحت تاثیر قرار می‌دهد. شایع‌ترین علت آن پرولاپس دریچه میترال (MVP) است. سایر علل نارسایی دریچه میترال قلب عبارتند از:

• تب روماتیسمی
• اندوکاردیت عفونی
• حمله قلبی
• سندرم مارفان
• نقص قلب مادرزادی

درمان نارسایی دریچه میترال قلب به شدت بیماری بستگی دارد. نارسایی دریچه میترال خفیف ممکن است نیازی به درمان نداشته باشد.

7. کاردیومیوپاتی (Cardiomyopathy)

کاردیومیوپاتی گروهی از بیماری‌های قلبی است که عضله قلب را تحت تاثیر قرار می‌دهند و باعث می‌شوند قلب نتواند خون را به‌طور کارآمد پمپاژ کند. پنج نوع اصلی کاردیومیوپاتی وجود دارد:

1. کاردیومیوپاتی دیلاته: شایع‌ترین نوع کاردیومیوپاتی است که باعث می‌شود قلب بزرگ و ضعیف شود. 
   
2. کاردیومیوپاتی هیپرتروفیک: این نوع کاردیومیوپاتی باعث می‌شود دیواره‌های قلب به‌طور غیرطبیعی ضخیم شوند.
   
3. کاردیومیوپاتی رستریکتا: این نوع کاردیومیوپاتی عضله قلب را سفت می‌کند و در نتیجه قلب دارای این آسیب نمی‌تواند آرام شود.
   
4. کاردیومیوپاتی آریتمی ژنرالیزه بطن راست (ARVC): این نوع کاردیومیوپاتی باعث ایجاد ضربان‌های قلبی غیرطبیعی در بطن راست می‌شود.
   
5. کاردیومیوپاتی غیر فشرده سازی بطن چپ (LVNC): یک نوع نادر کاردیومیوپاتی است که باعث می‌شود عضله قلب ظاهر اسفنجی غیرطبیعی داشته باشد.

علائم شایع کاردیومیوپاتی می‌تواند شامل موارد زیر باشد:

• تنگی نفس، به‌ویژه هنگام دراز کشیدن
• خستگی
• تورم مچ پا، پاها یا شکم
• درد قفسه سینه
• سرگیجه یا غش

8. آنژین، کاهش جریان خون به عضلات قلب

آنژین صدری، نوعی درد قفسه سینه است که ناشی از کاهش جریان خون به عضلات قلب است. این اتفاق زمانی می‌افتد که شریان‌های کرونری، رگ‌های خونی که خون غنی از اکسیژن را به قلب تامین می‌کنند، باریک یا مسدود شوند.

این کاهش جریان خون باعث می‌شود که عضلات قلب دچار کمبود اکسیژن شوند، که منجر به درد یا ناراحتی می‌شود.

درد آنژین اغلب به عنوان احساس فشار، سفتی یا تنگی در قفسه سینه توصیف می‌شود. همچنین ممکن است به سایر قسمت‌های بالای بدن، مانند بازوها، گردن، فک یا پشت، گسترش یابد.

درد ممکن است با سایر علائمی مانند تنگی نفس، حالت تهوع، تعریق، سرگیجه یا سبکی سر همراه باشد.

آنژین یک علامت شایع بیماری عروق کرونر (CAD) است. دو نوع اصلی آنژین وجود دارد: آنژین پایدار و آنژین ناپایدار.

1. آنژین پایدار شایع‌ترین نوع است و معمولاً در حین فعالیت بدنی یا استرس عاطفی رخ می‌دهد. درد معمولاً قابل پیش‌بینی است و طی چند دقیقه استراحت یا مصرف داروی نیتروگلیسیرین برطرف می‌شود.
   
2. آنژین ناپایدار نوع جدی‌تری از آنژین است که حتی در حالت استراحت یا با حداقل فعالیت می‌تواند رخ دهد. این نشانه‌ای است که شریان‌های کرونری در حال مسدود شدن بیشتر هستند و یک عامل خطر برای حمله قلبی است

علائم آنژین قلب معمولاً به شرح زیر است:

• درد قفسه سینه، که اغلب به عنوان احساس فشار، سفتی یا تنگی توصیف می‌شود.
• درد در بازوها، گردن، فک یا پشت.
• تنگی نفس.
• حالت تهوع.
• تعریق.
• سرگیجه یا سبکی سر.

پیشگیری از آنژین قلب

برای کاهش خطر ابتلا به آنژین، می‌توانید موارد زیر را انجام دهید:

• سیگار نکشید.
• فشار خون، کلسترول و قند خون خود را تحت کنترل داشته باشید.
• وزن خود را در محدوده سالم نگه دارید.
• به طور منظم ورزش کنید.
• رژیم غذایی سالم بخورید.

اگر علائم آنژین دارید، مهم است که فوراً به پزشک مراجعه کنید.

9. آترواسکلروز؛ مقصر خاموشی بیماری‌های قلبی

آترواسکلروز یا تصلب شرایین، سخت شدن تدریجی شریان‌ها، یکی از علل اصلی بیماری قلبی است. همانطور که پلاک در داخل شریان‌ها تجمع می‌یابد، دیواره‌های رگ‌ها را سفت می‌کند، خاصیت ارتجاعی آن‌ها را کاهش می‌دهد و مجرای آن‌ها را (فضایی که خون در آن جریان دارد) را باریک می‌کند.

باریک شدن مجراها، جریان خون را مختل می‌کند و خطر لخته شدن خون، حمله قلبی و سکته را افزایش می‌دهد.

آترواسکلروز علت اصلی بیماری قلبی، سکته مغزی و بیماری عروق محیطی (PAD) است. درمانی برای آترواسکلروز وجود ندارد، بهترین راه برای در امان ماندن از بیماری، پیشگیری است.

با این حال تغییرات شیوه زندگی می‌توانند به مدیریت این بیماری و جلوگیری از عوارض کمک کنند.

علائم آترواسکلروز می‌تواند شامل موارد زیر باشد:

• درد قفسه سینه (آنژین)
• تنگی نفس
• خستگی
• ضعف عضلانی
• پا درد

چه کسانی در معرض انواع بیماری‌های قلبی هستند؟

• فشار خون بالا: فشار خون بالا یک عامل خطر اصلی برای بیماری قلبی است. می‌تواند رگ‌ها را آسیب برساند و باعث شود قلب برای پمپاژ خون سخت‌تر کار کند.
  
• کلسترول بالا: سطح کلسترول بالا در خون می‌تواند پلاک را در رگ‌ها جمع کند، که می‌تواند رگ‌ها را باریک کند و باعث شود خون برای جریان به قلب سخت‌تر کار کند.
  
• سیگار کشیدن: سیگار کشیدن رگ‌ها را آسیب می‌رساند و باعث می‌شود قلب برای پمپاژ خون سخت‌تر کار کند. همچنین خطر لخته شدن خون را افزایش می‌دهد که می‌تواند منجر به حمله قلبی شود.
  
• دیابت: دیابت وضعیتی است که بدن به طور صحیح از انسولین استفاده نمی‌کند. انسولین هورمونی است که به بدن کمک می‌کند از گلوکز برای انرژی استفاده کند. هنگامی که گلوکز در خون جمع می‌شود، می‌تواند رگ‌ها را آسیب برساند و خطر بیماری قلبی را افزایش دهد.
  
• چاقی: چاقی وضعیتی است که در آن فرد دارای چربی بدن بیش از حدی است. چاقی می‌تواند خطر بیماری قلبی را با افزایش فشار خون، سطح کلسترول و قند خون افزایش دهد.
  
• سابقه خانوادگی بیماری قلبی (ژنتیک): سابقه خانوادگی بیماری قلبی یک عامل خطر برای بیماری قلبی است. اگر یکی از والدین یا خواهر و برادر شما دچار بیماری قلبی بوده‌اند، شما بیشتر در معرض ابتلا به بیماری قلبی هستید.
  
• سن: با افزایش سن، خطر ابتلا به بیماری قلبی افزایش می‌یابد. مردان بیشتر از زنان در معرض ابتلا به بیماری قلبی قبل از سن 50 سالگی هستند، در حالی که زنان بیشتر از مردان در معرض ابتلا به بیماری قلبی پس از سن 65 سالگی هستند.

اگر هر یک از عوامل خطر بیماری قلبی را دارید، مهم است که با پزشک خود در مورد نحوه مدیریت آن‌ها صحبت کنید. با کنترل عوامل خطر خود، می‌توانید خطر ابتلا به بیماری قلبی را کاهش دهید.

پیشگیری از انواع بیماری های قلبی

چند نکته برای کاهش خطر ابتلا به بیماری قلبی:

• پیروی از رژیم غذایی سالمی که حاوی چربی‌های اشباع و ترانس، کلسترول و سدیم کم باشد.
• به طور منظم ورزش کنید. هدف حداقل 30 دقیقه فعالیت بدنی با شدت متوسط ​​در بیشتر روزهای هفته است.
• کنترل وزن ایده‏ آل
• کنترل استرس
• خواب کافی
• برای معاینه‌های منظم به پزشک خود مراجعه کنید.

اقدامات پیشگیرانه از انواع بیماری قلبی، بر اصلاح سبک زندگی بر اساس نیازهای بدن، شناسایی و رسیدگی به عوامل خطر در مراحل اولیه بیماری (جلوگیری از پیشرفت انواع بیماری‌های قلبی) تمرکز دارد.

آزمایش ژنتیک سلامت یک روش نوین و دقیق برای انجام اقدامات پیشگیرانه از بیماری های قلبی است. آزمایش ژنتیک HealthX با استفاده از تجزیه و تحلیل اطلاعات ژنتیکی DNA موجود در نمونه بزاق فرد، ریسک ابتلا به انواع بیماری‌های ژنتیکی از جمله:

• کلسترول LDL (بد)
• دیابت عروق کرونر قلب
• آنوریسم آئورت شکمی
• فشار خون
• نارسایی قلبی
• لخته شدن خون در وریدهای عمقی

و بسیاری از دیگر بیماری‌ها و انواع سرطان را بررسی می‌کند.

علاوه بر تست ژنتیک سلامت، رعایت روتین چکاپ ها و آزمایش های غربالگری، مانند بررسی فشار خون، غربالگری کلسترول و آزمایش‌های قند خون، به شناسایی زودهنگام عوامل خطر کمک می‌کنند و امکان مداخله به موقع را فراهم می‌کنند.

جمع بندی

• بیماری قلبی علت اصلی مرگ در سراسر جهان است.
• عوامل خطر متعددی برای بیماری قلبی وجود دارد، از جمله فشار خون بالا، کلسترول بالا، سیگار کشیدن، دیابت، چاقی، سابقه خانوادگی بیماری قلبی و سن.
• با کنترل عوامل خطر خود، می‌توانید خطر ابتلا به بیماری قلبی را کاهش دهید.
• آزمایش ژنتیک سلامت یک روش نوین و مطمئن برای پیشگیری از انواع بیماری قلبی است.